تأمین مالی جمعی مبتنی بر پاداش چیست و چگونه کار می کند؟

تأمین مالی جمعی مبتنی بر پاداش یکی از انواع مهم کرادفاندینگ محسوب می شود که در آن سود سرمایه گذاری به شکل پاداش در غالب دریافت محصول یا خدمات پرداخت می شود. در این روش اصل سرمایه بازپرداخت نخواهد شد و تنها عایدی سرمایه گذار محصول یا خدماتی است که در صورت موفق بودن تامین مالی به فرد اعطا می شود.

مهم ترین ویژگی کرادفاندینگ مبتنی بر پاداش عدم بازپرداخت اصل سرمایه و دریافت سود سرمایه گذاری به شکل خدمات یا محصول است. این پاداش می تواند به صورت توافقی و بر اساس میزان آورده سرمایه گذار تعیین شود. حال در این مقاله از مجله دونگی سعی می کنیم در این خصوص بیشتر صحبت کنیم و این نوع تامین مالی را دقیق تر بشناسیم.

فهرست مطالب:

• کرادفاندینگ مبتنی بر پاداش چیست؟
• تفاوت تأمین مالی جمعی مبتنی بر پاداش و سرمایه‌گذاری
• فاکتورهای موثر در تأمین مالی جمعی مبتنی بر پاداش
•  اهداف غیر اقتصادی و غیر تجاری
• اهداف اقتصادی و تجاری
• کمپین تأمین مالی جمعی مبتنی بر پاداش
• نمونه‌های موفق تأمین مالی جمعی مبتنی بر پاداش در دنیا
• مزایای تامین مالی جمعی مبتنی بر پاداش
• معایب تأمین مالی جمعی مبتنی بر پاداش
• مسیری بهتر از تأمین مالی جمعی مبتنی بر پاداش
• تأمین مالی جمعی مبتنی بر بدهی
• ویژگی های تامین مالی جمعی مبتنی بر بدهی
• تامین مالی جمعی مبتنی بر وام در ایران
• جمع بندی 

کرادفاندینگ مبتنی بر پاداش چیست؟

فرض کنید که یک نویسنده برای این که بتواند کتاب خود را چاپ کند نیاز به صد میلیون تومان سرمایه اولیه دارد. او می تواند از طریق تأمین مالی جمعی مبتنی بر پاداش نسبت به تامین این نیاز به واسطه جذب سرمایه گذاران مختلف اقدام کند.

بنابراین سرمایه گذاران بر اساس علاقه خود به حوزه فرهنگ، شناخت نویسنده و ده ها عامل دیگر می توانند در این سرمایه گذاری شرکت کنند. نویسنده نیز به پاس سرمایه گذاری صورت گرفته اعلام می کند به ازای هر 500 هزار تومان سرمایه گذاری نقدی یک نسخه از کتاب با امضای خود به سرمایه گذار تقدیم می کند.

بنابراین پاداش نویسنده به ازای تامین مالی چاپ کتاب اعطای کتاب به سرمایه گذاران است. بنابراین به نوعی می توان تأمین مالی جمعی مبتنی بر پاداش را شکلی از پیش فروش نیز دانست. حال در ادامه سعی می کنیم بیشتر با ابعاد و جزئیات این نوع تامین مالی آشنا شویم.

بیشتر بخوانید: بهترین سرمایه گذاری در ایران

تفاوت تأمین مالی جمعی مبتنی بر پاداش و سرمایه‌گذاری

مهم ترین سوالی که در ابتدا باید به آن پاسخ دهیم این است که آیا تأمین مالی جمعی مبتنی بر پاداش را می توان نوعی از سرمایه گذاری دانست یا خیر؟

به طور کلی سرمایه گذاری به حالتی گفته می شود که در آن سرمایه گذار بر اساس میزان سرمایه ای که در یک موقعیت قرار می دهد انتظار دریافت سود مشخصی را دارد. اگر بخواهیم کمی دقیق تر عنوان کنیم سرمایه گذاری دارای از مفاهیم مهمی مانند سود، زیان و ریسک ساخته شده است. بنابراین هر عنوان رفتار اقتصادی که بتواند این مفاهیم را در خود جای دهد و سرمایه گذار با هدف دریافت سود به آن موقعیت وارد شده باشد می توان آن را سرمایه گذاری نامید.

حال آیا بر اساس این تعاریف می توان تأمین مالی جمعی مبتنی بر پاداش را نوعی از سرمایه گذاری دانست یا خیر؟ اگر بخواهیم از دید یک اقتصاددان یا سرمایه گذار به این مسئله نگاه کنیم قطعا نمی توان این نوع تامین مالی را یک سرمایه گذاری دانست.

چرا که این رفتار بیش از آن که یک سرمایه گذاری باشد شبیه به نوعی پیش خرید می باشد. در کلام ساده تر شما در تامین مالی جمعی از طریق دریافت پاداش عملا اصل سرمایه خود را به طور کامل از دست می دهید و به جای آن محصول یا خدماتی مشخص تحت عنوان پاداش را دریافت می کنید. از طرف دیگر در این روند شما نمی توانید جایی برای ریسک مشخص کنید.

شما با ورود به این موقعیت عملا اصل سرمایه خود را از دست می دهید و سود مشخصی به شکل پاداش دریافت می کنید. بنابراین هیچ ریسک مشخصی از جمله ریسک کاهش ارزش و میزان سرمایه یا ریسک حبس سرمایه در این روند وجود ندارد.

بنابراین در مجموعه این سخنان می توان به این نتیجه رسید که تأمین مالی جمعی مبتنی بر پاداش نمی تواند یک سرمایه گذاری باشد و افراد صرفا جهت حمایت از یک استارتاپ، شرکت، فرد یا ... و یا بر اساس یک نوع علاقه شخصی (مانند تامین مالی نویسنده) این اقدام را انجام می دهند.

بیشتر بخوانید: جدیدترین و بهترین سرمایه گذاری با 100 میلیون در سال 1403

فاکتورهای موثر در تأمین مالی جمعی مبتنی بر پاداش

همانطور که تا به اینجا مشخص شد بر اساس علم اقتصاد نمی توان تأمین مالی جمعی مبتنی بر پاداش را نوعی از سرمایه گذاری دانست و این اولین فاکتور مهمی است که باید در این خصوص به آن توجه داشته باشید.

فاکتور دوم پاداش در تأمین مالی جمعی و جنس آن است. در واقع هر چیزی به جز سرمایه نقدی به عنوان پاداش در این روند ممکن است در نظر گرفته شود. حتی ممکن است یک پاداش معنوی برای سرمایه گذاری شما پیش بینی شده باشد که در این حالت می توان این نوع سرمایه گذاری را نوعی وقف دانست. به طور مثال شما در ساخت یک مدرسه مشارکت می کنید که در نهایت نام شما به عنوان خیرین ساخت این مدرسه در تاریخ ثبت می شود.

همچنین در موارد اقتصادی نیز شرکت ها و کسب و کارها می توانند بر اساس محصولات یا خدماتی که ارائه می دهند و یا بر اساس طرح اقتصادی که به دنبال تامین مالی آن هستند این پاداش را تعیین کنند. در اقتصادی ترین حالت ممکن پاداش در این نوع تامین مالی می تواند مانند پیش خرید باشد. به طور مثال شما با پرداخت هزینه یک منزل می توانید در پایان دوره منزل خود را به عنوان پاداش این تامین مالی دریافت کنید.

بنابراین بر اساس نوع پاداش های می توان دو هدف کلی برای این نوع از تامین در نظر گرفت:

•  اهداف تجاری و اقتصادی
• اهداف  غیر اقتصادی

در خصوص هرکدام از این اهداف بر اساس پاداش های در نظر گرفته در ادامه توضیح خواهیم داد. با ما همراه باشید.

بیشتر بخوانید : سرمایه گذاری با سود 50 درصد از چه روشی امکان پذیر است؟

اهداف غیر اقتصادی و غیر تجاری

بخش عمده ای از تامین مالی جمعی مبتنی بر پاداش هایی است که اهداف غیر تجاری و اقتصادی را دنبال می کنند. حمایت از طبیعت، حمایت از فرهنگ و ده ها مورد دیگر از جمله مواردی است که می توان آن ها اهداف غیر تجاری برای شرکت در این نوع تامین مالی دانست.

حتی جمع آوری کمک های مردمی برای منطقه ای زلزله زده نیز نوع تامین مالی مبتنی بر پاداش است که البته در این حالت پاداش معنوی در نظر گرفته شده است. بر این اساس می توان عوامل مختلفی را برای ترغیب مخاطب جهت شرکت در این تامین مالی در نظر گرفت:

•  علاقه مندی مخاطبان
• مسائل دینی و شرعی
• اهدافی که برای تامین مالی عنوان می شود
• بانی یا شرکت پذیرنده سرمایه
• حمایت از ایده های نو و استارتاپ ها

بنابراین همانطور که مشخص است هر مخاطب بر اساس هدفی خاص ممکن است تصمیم بگیرد در این نوع تامین مالی شرکت کند.

بیشتر بخوانید: راه اندازی کسب و کار با 200 میلیون تومان سرمایه

اهداف اقتصادی و تجاری

همانطور که عنوان کردیم بخش دیگری از مخاطبان هدف در تامین مالی جمعی مبتنی بر پاداش کسانی است که اهداف تجاری دارند. اما سوال اینجاست در موقعیتی که حالت سرمایه گذاری ندارد و نمی تواند هم داشته باشد چگونه می توان اهداف تجاری دنبال کرد؟

در این حالت فرد برابر با سرمایه ای که پرداخت می کند جنس یا محصولی را در آینده دریافت می کند. ممکن است این پاداش در آینده قیمتی بالاتری پیدا کند، در این صورت فرد با پرداخت هزینه امروز آن سودآوری خوبی برای خود ایجاد می کند.

بگذارید با یک مثال این هدف را توضیح دهیم. فرض کنید فردی اقدام به خرید خانه به شکل پیش فروش کرده است. این خانه قرار است یک سال دیگر به صورت کامل در اختیار فرد قرار بگیرد. بر اساس قراردادی که فی مابین منعقد شده تعیین شده است که در صورت تامین کامل مالی از طرف  سرمایه گذار، خانه در سال آتی به وی تحویل داده شود.

حال ممکن است طی این یک سال قیمت خانه با رشد قیمت مواجه شده باشد، در این صورت فرد به واسطه پرداخت پیش از موعد سود خوبی در خرید خانه به دست آورده است. بنابراین در بهترین حالت ممکن است تأمین مالی جمعی مبتنی بر پاداش با هدف اقتصادی می تواند به شکل پیش فروش باشد.

بیشتر بخوانید: بهترین روش های سرمایه گذاری برای آینده فرزندان

کمپین تأمین مالی جمعی مبتنی بر پاداش

نکته ای که تا به اینجا متوجه شدیم این است که اساسا تأمین مالی جمعی مبتنی بر پاداش را نمی توان یک سرمایه گذاری واقعی دانست. از این رو سرمایه گذار و شرکت های سرمایه پذیر بر اساس این مسئله شرایط خاصی را در نظر گرفته اند.

در کلام ساده تر این نوع تامین مالی معمولا با سرمایه های بسیار کم شکل می گیرد و عمدتا این اتفاق بر اساس حمایت از یک ایده یا تولید محصول جدید صورت می گیرد. به طور مثال یک شرکت استارتاپی برای این که بتواند محصول جدید و نوین خود را وارد بازار کند نیاز به تامین سرمایه مالی دارد.
این شرکت با توجه به نوپا بودن سخت تر می تواند سرمایه گذار واقعی جذب کند و یا از طریق ایجاد بدهی مانند دریافت وام و ... اقدام کند. در این حالت این شرکت ها بیش از سرمایه گذار نیاز به کسانی دارند که به شکل حمایتی عمل کنند.

در این حالت این شرکت شروع به ایجاد کمپین برای جذب حامیان مالی می کند. در این حالت این حامیان به خوبی می دانند که به ازای سرمایه ای که در اختیار شرکت قرار می دهند قرار نیست سود سرمایه ای به جز همان محصول یا خدمات ارائه شده را دریافت کنند.

کارکرد این نوع کمپین اینجا مشخص می شود که حامیان مالی معمولا در خصوص تامین مالی جمعی مبتنی بر پاداش با سرمایه کم وارد می شوند. بنابراین جذب حداکثری سرمایه گذاران اهمیت بالایی دارد. ایجاد کمپین مناسب این فرصت را در اختیار شرکت ها و کسب و کارهای مختلف قرار می دهد که بتوانند با جذب سرمایه گذار از طریق کرادفاندینگ، آورده نقدی پایین نیاز مالی خود را تامین کند.

بیشتر بخوانید: بهترین سرمایه گذاری با پول کم؛ سهام، صندوق یا کرادفاندینگ

نمونه‌های موفق تأمین مالی جمعی مبتنی بر پاداش در دنیا

شاید برای شما جالب باشد بدانید که تأمین مالی جمعی مبتنی بر پاداش یکی از مطرح ترین مسیرها برای جذب سرمایه در اقتصاد جهانی محسوب می شود. یکی از مطرح ترین این نمونه ها را می توان در بازار بزرگ ارزهای دیجیتال دید.

شرکت ها برای این که بتوانند نیاز مالی خود را تامین کنند شروع به تولید و فروش ارزهای دیجیتال می کنند. بنابراین افراد با خرید این ارز دیجیتال عملا شروع به سرمایه گذاری می کنند. تا به اینجای کار نشانه ای از تأمین مالی جمعی مبتنی بر پاداش وجود ندارد.

جایی نمونه ای از تأمین مالی جمعی مبتنی بر پاداش را می توانیم متوجه شویم که شرکت ها پیش از تولید سکه یا ارز مربوط به خود، اقدام به استفاده از حالت هایی مانند ایردراپ و ... می کنند. در واقع در این حالت شرکت از سرمایه گذاران می خواهد کاری برای این شرکت انجام دهند که لزوما به معنای آورده نقدی نیست.

در کلام ساده تر شرکت از مخاطبان خود در کمپین می خواهد لینک مربوط به ارز دیجیتال آن ها را در تمامی صفحات مجازی خود قرار دهند. بدین ترتیب احتمال قیمت گذاری بالاتر این ارز و احتمال فروش آن در میان سایر ارزها بیشتر می شود. از طرف دیگر شرکت به پاس این خدمت مخاطبان خود تعدادی از ارزها را به صورت رایگان به این افراد هدیه می کند.

یکی دیگر از مطرح ترین و موفق ترین نمونه های تأمین مالی جمعی مبتنی بر پاداش را می توان ماین بیت کوین دانست. هر کسی که درصدی از توان سخت افزاری سیستم خود را در اختیار شبکه بیت کوین قرار دهد، به میزانی که توانسته بیت کوین استخراج کند، به عنوان مالک همان بیت کوین شناخته می شود. بنابراین عملا شبکه بیت کوین به ازای این خدمت ارز  خود را به ماینر هدیه می دهد. این ها نمونه های جالب و موفقی از تأمین مالی جمعی مبتنی بر پاداش در جهان است که با دیدگاه جالب و نسبتا نوین اجرایی شده است.

بیشتر بخوانید: پس انداز یا سرمایه گذاری؛ کدام بهتر است؟

مزایای تامین مالی جمعی مبتنی بر پاداش

بر اساس آن چیزی که از تأمین مالی جمعی مبتنی بر پاداش در این مقاله ارائه کردیم می توانیم مزایای خاصی از این نوع رفتار اقتصادی نام ببریم:

اولین مزیت مهم تأمین مالی جمعی مبتنی بر پاداش این است که سرمایه گذار به طور کامل می داند که با چه چیزی سر و کار دارد. در کلام ساده تر سود سرمایه گذاری و روند اجرایی شدن آن کاملا مشخص است و جای هیچ ریسکی در آن وجود ندارد.

دومین مزیت این روند این است که شرکت های سرمایه پذیر بدون این که سرمایه گذاری را در مالکیت شرکت دخیل کنند و یا بخواهند درصدی از سود خود را با او شریک شوند عملا می توانند به سادگی تامین مالی لازم را انجام دهند.

با توجه به پایین بودن سرمایه مورد نیاز برای شرکت در این نوع تامین مالی، عملا جذابیت خوبی برای افراد جامعه دارد.

مهم ترین کارکرد این تامین مالی را می توان ایجاد مسیری برای تحقق پروژه و ایده های شرکت های نوپا دانست. بنابراین تأمین مالی جمعی برای استارتاپ‌ها یک فرصت بسیار مهم می تواند باشد.

با توجه به مشخص بودن میزان سرمایه، عایدی آن و روندی که پیش بینی شده عملا هیچ تناقضی شکل نمی گیرد. یعنی سرمایه گذار با سرمایه پذیر در توافق کامل قرار می گیرند و دعوی بین آن ها ایجاد نمی شود.

این ها را می توان از جمله مهم ترین کارکردها و مزایای تامین مالی جمعی مبتنی بر پاداش دانست. اما همانطور که می دانید در این دنیا هر مفهومی دارای دو وجه مهم مثبت و منفی است. از این رو نوبت این است که بدانیم تأمین مالی جمعی مبتنی بر پاداش چه معایبی دارد.

بیشتر بخوانید: بهترین سرمایه گذاری در زمان بحران

معایب تأمین مالی جمعی مبتنی بر پاداش

تا به این جا که با تعاریف مختلفی از تأمین مالی جمعی مبتنی بر پاداش آشنا شدیم می توانیم به چند نکته منفی از این روند مهم اقتصادی اشاره کنیم:

اول این که تأمین مالی جمعی مبتنی بر پاداش عملا یک روند سرمایه گذاری محسوب نمی شود. یعنی هیچ مفهومی از ریسک، سود یا زیان به صورت عملی در آن وجود ندارد.

عایدی تأمین مالی جمعی مبتنی بر پاداش به صورت سود نقدی پرداخت نمی شود و این مسئله نمی تواند جذابیت زیادی برای بسیاری از سرمایه گذاران داشته باشد.

اگر شرکت نتواند بر اساس تامین مالی صورت گرفته اهداف و ایده های خود را محقق کند عملا هیچ عایدی نصیب سرمایه گذاران نخواهد شد. در این خصوص سرمایه گذاران هیچ ادعایی نیز نمی توانند داشته باشند.

مسئله مهم دیگری که در این خصوص وجود دارد این است که بسیاری از ما نمی دانیم که چگونه از تأمین مالی جمعی مبتنی بر پاداش استفاده کنیم؟ در کلام ساده تر هر شرکت یا کسب و کار یا حتی افراد حقوقی و حقیقی بر اساس کمپین های خودشان این کار را انجام می دهند. در کلام ساده تر نبود پلتفرم‌های تأمین مالی جمعی مبتنی بر پاداش به صورت جامع از جمله مهم ترین مشکلات و ایرادات این روند محسوب می شود.

این ها از جمله معایبی است که بعید به نظر می رسد طی سال های آتی نیز درصد بالایی از آن رفع شده باشد. در کلام ساده تر این معایب در ذات تأمین مالی جمعی مبتنی بر پاداش قرار دارد و راه گریزی از آن وجود ندارد.

بیشتر بخوانید: بهترین سرمایه گذاری میان مدت در سال 1403

مسیری بهتر از تأمین مالی جمعی مبتنی بر پاداش

تأمین مالی جمعی مبتنی بر پاداش نمی تواند سودآوری نقدی داشته باشد و پیدا کردن موقعیتی معتبر در این حوزه کار چندان ساده ای نیست. شاید استفاده از این مسیر در موقعیت هایی مانند ارزهای دیجیتال بتواند سودآوری داشته باشد، اما در اقتصاد هایی مانند ایران این روند عموما جنبه حمایتی دارد و افراد به سود آن نیازی ندارند.

اما سوالی که وجود دارد این است که آیا مسیری وجود دارد که بتوان از ایده های نوین و استارتاپ ها حمایت کرد و یا باعث شد یک کسب و کار کوچک یا یک روند اقتصادی نیاز مالی خود را تامین کند و در کنار آن سرمایه گذاران سود نسبتا مناسبی دریافت کنند؟
احتمالا اگر به این سوال فکر کنید به پاسخ هایی مانند سرمایه گذاری در بازار بورس برسید. اما دو نکته در این خصوص وجود دارد:

اولا تمامی شرکت ها، به خصوص استارتاپ ها و کسب و کارهای کوچک در بازار بورس حضور داشته باشند.

دوما سرمایه گذاری در بازار بورس خود به خود ریسک بالایی دارد. یادتان باشد یکی از دلایلی که افراد سراغ تأمین مالی جمعی مبتنی بر پاداش می روند پایین بودن ریسک آن است.

بنابراین عملا نمی توان به بازار بورس به عنوان یک راه جایگزین نگاه کرد، اما نگران نباشید همچنان راه امیدی وجود دارد که در ادامه به آن اشاره خواهیم کرد.

بیشتر بخوانید: چگونه پولمان را دو برابر کنیم؟

تأمین مالی جمعی مبتنی بر بدهی

تامین مالی جمعی انواع مختلفی دارد که یکی از آن ها مبتنی بر بدهی است. در کلام ساده تر در این روش شرکت سرمایه پذیر در برابر سرمایه ای که دریافت می کند مسئول شناخته شده و باید آن را در موعد مقرر بازگرداند.

بگذارید با یک مثال این مسئله را توضیح دهیم. فرض کنید یک شرکت برای تامین مالی خود می خواهد از یک بانک وام دریافت کند. این شرکت باید در زمان مقرر وام دریافتی را به بانک برگرداند، همچنین این شرکت موظف است سود تعیین شده را به بانک پرداخت کند.

حال فرض کنید شما به جای بانک این وام را در اختیار شرکت قرار داده باشید. بنابراین شرکت موظف است اصل سرمایه را در موعد مقرر به شما بازگرداند و سود پیش بینی شده را نیز پرداخت نماید. حال سوال اینجاست که چگونه می توان جای بانک قرار گرفت؟ در کلام ساده تر چگونه می توان چنین حجم از سرمایه را در اختیار یک شرکت قرار داد؟

پاسخ ساده است، مجموعه ای از سرمایه گذاران در کنار یک دیگر قرار می گیرند و سرمایه تجمیع شده آن هاست که در اختیار شرکت قرار می گیرد. بنابراین مجموع این سرمایه گذاران است که نقش یک بانک را ایفا می کند.

با توجه به این که شرکت مکلف به بازگشت اصل سرمایه به سرمایه گذاران می باشد (ایجاد بدهی) به آن تامین مالی جمعی مبتنی بر بدهی گفته می شود.

بیشتر بخوانید: چرا سود سرمایه گذاری کرادفاندینگ حلال و سود بانکی حرام است؟

ویژگی های تامین مالی جمعی مبتنی بر بدهی

اولین ویژگی مهم تامین مالی جمعی مبتنی بر بدهی را در بالا عنوان کردیم. در این مسیر عملا اصل سرمایه توسط سرمایه پذیر در پایان دوره بازگردانده می شود. بنابراین عملا ریسک از بین رفتن سرمایه یا کاهش آن وجود ندارد.

حال سوال مهمی که وجود دارد این است که آیا تامین مالی جمعی مبتنی بر بدهی سودآوری مشخصی دارد؟ در حالت کلی این سودآوری بر اساس طرح سرمایه گذاری اقتصادی ارائه شده توسط شرکت سرمایه پذیر تعیین می شود. با توجه به اقتصاد ایران این سود غالبا چیزی بالغ بر 40 الی 45 درصد سالانه در نظر گرفته می شود.

ویژگی دیگر در تامین مالی جمعی مبتنی بر بدهی یا همان کرادفاندینگ این است که معمولا این سرمایه گذاری در یک دوره دو الی 12 ماهانه در نظر گرفته می شود که سرمایه گذار غالبا اجازه خروج از سرمایه گذاری یا واگذاری آن به فرد دیگر را نخواهد داشت.

بیشتر بخوانید: بهترین ایده های راه اندازی کسب و کار تولیدی پر سود در ایران

تامین مالی جمعی مبتنی بر وام در ایران

چند سالی است که در ایران نیز کرادفاندینگ بر اساس وام شکل گرفته است. دونگی به عنوان یکی از معتبرترین پلتفرم های جامع این حوزه محسوب می شود که توانسته سرمایه گذار و سرمایه پذیر خوبی را به خود جذب کند.

سادگی در ارائه طرح های اقتصادی، امکان مشاهده اعتبارسنجی های مالی و همچنین سرمایه گذاری بدون پرداخت کارمزد و مالیات از جمله مهم ترین ویژگی های مهم دونگی به عنوان یک پلتفرم جامع محسوب می شود.

اما دونگی فراتر از کرادفاندینگ رفته و برخی از طرح هایی را ارائه کرده است که علاوه بر اصل سرمایه امکان ارائه ضمانت سرمایه گذاری مبنی بر اجرای کامل تعهدات را دارد. همه این موارد در کنار یک دیگر عملا دونگی را به عنوان یک پلتفرم جامع و راهی جدید برای سرمایه گذاری در اقتصاد کنونی ایران تبدیل کرده است.

بیشتر بخوانید: بهترین سرمایه گذاری شخصی کدام است؟

جمع بندی 

تأمین مالی جمعی مبتنی بر پاداش یکی از روش های مهم تامین مالی برای شرکت ها و کسب و کارهای مختلف محسوب می شود. البته باید به این مسئله نیز توجه داشته باشید کسب و کارهای فعال در حوزه های فرهنگی و اجتماعی نیز عمدتا سعی می کنند از این طریق درصدی از نیاز مالی خود برای تولید محصول یا ارائه خدمات را تامین کنند. با دونگی مشاوره سرمایه گذاری را تجربه کنید.