اوراق اختیار فروش تبعی چیست و چه کاربردی دارد؟

اوراق اختیار فروش تبعی چیست و چه کاربردی دارد؟ این سوال ممکن است در ذهن شما نیز ایجاد شده باشد. این اوراق ابزاری برای بیمه کردن سهام شما است. اما استفاده از این ابزار معایبی نیز دارد. در واقع استفاده درست از آن منجر به بیمه شدن سهام و استفاده نادرست منجر به نابودی سرمایه می‌شود. پس در مورد استفاده از این اوراق بایستی با احتیاط رفتار کنید. به همین خاطر لازم است اطلاعات کافی در مورد آن داشته باشید. ما در اینجا هر اطلاعاتی را که برای استفاده از این اوراق نیاز دارید در اختیار شما قرار می‌دهیم.

کاربرد اصلی این اوراق در بازار بورس است. بازار بورس نیز مانند دیگر بازارهای مالی مدام در حال نوسان است و سرمایه افراد در معرض خطر کاهش قرار دارد. در نتیجه بایستی ابزاری وجود داشته باشد تا این خطر کاهش سرمایه را به حداقل میزان خود برساند و بازدهی خوبی برای سرمایه فعالان بازار بورس داشته باشد. این اوراق همان ابزاری است که با بیمه کردن سرمایه، خطر کاهش آن را به حداقل رسانده و مانع از ضررهای سنگین می‌شود. نحوه خرید اوراق تبعی نیز به این صورت است که آنها را از طریق کارگزار ناظر خود و دقیقا به همان شکلی که یک سهم پایه را خریداری می‌کنید می‌خرید.

پس در پاسخ به این سوال که «آیا اوراق اختیار فروش ریسک دارد؟» می‌توان گفت ریسکی در این باره متوجه خریداران نیست. چون به راحتی می‌توانند درخواست اعمال آن را ارسال نکنند. با مجله دونگی همراه باشید.

فهرست مطالب:

• اختیار فروش تبعی چیست؟
• کاربرد اوراق تبعی چیست؟
• هدف از انتشار اوراق اختیار فروش
• نماد اوراق اختیار فروش تبعی
• مراحل اعمال اوراق اختیار فروش تبعی
• مزایا و معایب اوراق تبعی
• مقایسه اوراق تبعی با سایر ابزارهای مالی
• اوراق تبعی در بازار بورس ایران
• کرادفاندینگ بهترین جایگزین اوراق اختیار فروش تبعی
• جمع‌بندی

اختیار فروش تبعی چیست؟

اختیار فروش تبعی یک قرارداد است که طبق آن، خریدار اوراق، می‌تواند مقدار مشخصی از دارایی خود را با قیمتی مشخص و در زمانی مشخص به فروش برساند. البته خریدار اوراق، مجبور به این کار نیست و انجام آن کاملا اختیاری است.

کلمه اختیار فروش در عبارت اوراق اختیار فروش تبعی از همینجا نشات می‌گیرد. اختیار فروش یعنی خریدار اوراق، تنها در صورت تمایل بخشی از دارایی خود را که در قرارداد مشخص شده می‌فروشد. دو اصطلاحی که در قرارداد اختیار فروش باید بدانید، قیمت فروش (قیمت اعمال) و زمان فروش (زمان سررسید) است که دو جزء اصلی در این قرارداد محسوب می‌شوند. در صورتی که خریدار أوراق، یعنی کسی که اختیار فروش دارایی‌ مشخص شده در قرارداد را دارد، بخواهد از آن استفاده کند، فروشنده اوراق باید بپذیرد. به این معنا که باید تمام تعهدات خود را که در قرارداد آمده انجام دهد.

دقت کنید اگر تعداد دارایی‌های شما از یک سهم کمتر از سقف خرید اوراق اختیار فروش آن سهم باشد، شما حداکثر می‌توانید به اندازه تعداد دارایی‌های خود اوراق اختیار فروش این سهم را خریداری کنید. اگر در زمان سررسید به اندازه تعداد سهمی که در قرارداد مشخص شده در پرتفوی خود نداشته باشید مبلغی را که بابت خرید اوراق اختیار اضافی هزینه کرده‌اید، پس از کسر کارمزد به شما عودت داده می‌شود. 

بیشتر بخوانید: وام بانک مسکن چیست؟ معرفی انواع وام های بانک مسکن

مثلا اگر 1000 سهم از نماد کرمان را خریداری کرده باشید، می‌توانید با خرید 1000 سهم از نماد اوراق اختیار این شرکت، سهام خود را بیمه کنید. حال اگر به جای 1000 سهم از نماد اوراق اختیار، 1500 سهم بخرید وجهی که بابت خرید تعداد اضافی هزینه کرده‌اید، پس از کسر کارمزد به حساب شما واریز می‌شود. در این میان فقط متحمل پرداخت هزینه کارمزد شده‌اید. با اینکه کارمزدها معمولا زیاد نیستند اما زمانی که بارها این اشتباه تکرار شود و تعداد سهام زیاد باشد مبلغ قابل توجهی خواهد شد. پس این کارمزد یکی از ریسک‌های اوراق اختیار فروش تبعی است. 

اصطلاحات اوراق اختیار فروش تبعی

در مورد اوراق اختیار تبعی با برخی اصطلاحات مواجه هستیم که بهتر است آنها را بشناسید.

• سهم پایه: همان دارایی که در قرارداد اختیار فروش تبعی برای فروش توسط خریدار اوراق و خرید توسط فروشنده اوراق مشخص می‌شود.
• قیمت اعمال: فروشنده اوراق اختیار باید در صورتی که خریدار اوراق اختیار تمایل به فروش دارایی خود در زمان مشخص شده در قرارداد داشته باشد، داریی را از او خریده و قیمت مشخص شده در قرارداد را به او پرداخت کند. مثلا اگر در تاریخ مشخص شده در قرارداد، قیمت سهام 100 تومان باشد، اما فروشنده اوراق (شرکت عرضه کننده اوراق اختیار یا بازارگردان) متعهد شده باشد در این تاریخ، سهام را به قیمت 120 تومان بخرد، بایستی این تعهد را انجام دهد. در اینجا 120 تومان همان قیمت اعمال است. 
• تاریخ اعمال: تاریخی که در قرارداد برای فروش و خرید سهم پایه مشخص می‌شود. در این تاریخ مهم نیست قیمت سهم چقدر باشد، اگر خریدار اوراق مایل به فروش باشد، فروشنده اوراق باید با قیمت تعیین شده در قرارداد (قیمت اعمال) دارایی را از او بخرد. تاریخ اعمال را تاریخ سررسید نیز می‌گویند.
• دوره معاملاتی: از روزی که قرارداد اختیار فروش تبعی بسته می‌شود تا روزی که موعد آن (تاریخ اعمال) فرا می‌رسد، دوره معاملاتی نام دارد. 
• سقف خرید: مقدار اوراق خرید محدود است. در واقع هر خریدار می‌تواند تعداد محدودی از این اوراق را خریداری کند. این تعداد محدود با سقف خرید مشخص می‌شود. این محدودیت برای هر اوراق متفاوت است. مثلا ممکن است سقف خرید اوراق خاصی برای هر خریدار (کد معاملاتی)، 10000 سهم و برای اوراق دیگری 20000 سهم باشد. 

اینها اصطلاحات اوراق اختیار فروش تبعی هستند که هر معامله‌گر باید با آنها آشنا باشد.

بیشتر بخوانید: بازار مالی چیست و چگونه طبقه بندی می شود؟

کاربرد اوراق تبعی چیست؟

اوراق تبعی چیست؟ اوراق تبعی، اوراق بهاداری هستند که در بازار مشتقات خرید و فروش می‌شوند. کاربرد اوراق تبعی چیست؟ سرمایه‌گذاران بازار می‌توانند به کمک این اوراق، سهام خاصی را با قیمت مشخصی در آینده بفروشند. این اوراق نوعی بیمه برای سهام محسوب می‌شوند، زیرا اگر قیمت سهام کاهش یابد، سرمایه‌گذار می‌تواند سهام خود را با قیمتی که در قرارداد اختیار فروش تبعی تعیین کرده بفروشد و از دست کاهش قیمت در امان باشد. البته فقط به شرط اینکه قیمت مشخص شده در قرارداد (قیمت اعمال) بیش از قیمت سهام در تاریخ سررسید باشد. 

اوراق تبعی یک خریدار و یک فروشنده دارد. خریدار اوراق، همان سرمایه‌گذار بازار سرمایه و فروشنده اوراق، یک شرکت بورسی است. اگر خریدار بخواهد سهام خود را در تاریخ سررسید به قیمت اعمال بفروشد، فروشنده بدون توجه به اینکه این قیمت کمتر یا بیشتر از قیمت فعالی سهم در بازار است باید آن را خریداری کند. حال اگر قیمت بیش از قیمت فعلی باشد، خریدار اوراق سود می‌برد و اگر قیمت اعمال کمتر از قیمت فعلی سهم در بازار باشد، فروشنده اوراق صاحب سود می‌شود و خریدار ضرر می‌کند.

دقیقا به همین دلیل است که گفته می‌شود اوراق اختیار مانند شمشیر دو لبه است. البته نمی‌توان این مورد را نیز نادیده گرفت که خریدار هیچ اجباری برای فروش در تاریخ سررسید ندارد و تنها در صورت تمایل می‌تواند فروش دارایی‌های خود را انجام دهد. در اینجا یک فرصت به خریدار داده می‌شود تا قرارداد را کلا نادیده بگیرد. اما در صورتی که خریدار مایل به فروش باشد، فروشنده موظف به خرید سهام در تاریخ سررسید قرارداد مربوط به اوراق اختیار فروش است و هیچ راهی برای فرار از خرید سهام ندارد. پس آیا اوراق اختیار فروش تبعی ریسک دارد؟ تقریبا خیر!

بیشتر بخوانید: سهام خزانه (Treasury stock) چیست و چرا در ایران ممنوع است؟

قرارداد اوراق اختیار فروش با مثال

اوراق تبعی را با چه قیمتی بخریم؟ فرض کنید یک سرمایه گذار، سهام شرکت x را به قیمت 500 تومان خریداری کرده است. او همزمان یک قرارداد اختیار فروش تبعی با قیمت اعمال 450 تومان  و تاریخ سررسید مهر 1403 نیز از شرکت خریده است. حال اگر قیمت سهام او در این تاریخ به 400 تومان برسد و چنین پیش بینی شود که قیمت همواره سیر نزولی خواهد داشت، می‌تواند سهام خود را به قیمت 450 تومان بفروشد و از ضررهای بیشتر جلوگیری کند. اما اگر قیمت سهام در تاریخ مهر 1403 بالاتر از 450 تومان باشد، اجباری برای فروش ندارد. در واقع می‌تواند در صورت نیاز به فروش، سهام را در بازار به قیمت بالاتر بفروشد.  

به عنوان مثال دوم فرض کنید شما 100 سهم را به قیمت فعلی 200 تومان خریده‌اید اما نگران کاهش قیمت در شش ماه آینده هستید. در نتیجه اوراق اختیار فروش سهم را نیز خریداری می‌کنید تا آن را در مقابل کاهش قیمت شدید بیمه کنید. فرض کنید قیمت اعمال در این اوراق، 220 تومان تعیین شده است. حال ممکن است دو حالت رخ دهد:

• حالت اول: قیمت سهم در زمان سررسید قرارداد کمتر از 200 تومان شود. با توجه به اینکه قیمت اعمال شما 220 تومان است می‌توانید سهام خود را به قیمت 220 تومان بفروشید و سود خوبی ببرید. 
• حالت دوم: قیمت سهم در زمان سررسید بیش از 220 تومان است. در این حالت نیازی نیست سهام را به قیمت 220 تومان موجود در قرارداد به فروش برسانید. بلکه می‌توانید آن را به قیمت سهم در بازار بفروشید و سود بیشتری ببرید. در اینجاست که به سوال «چگونه می‌توان از اوراق اختیار فروش تبعی سود برد؟» پاسخ داده می‌شود.

بیشتر بخوانید: سرمایه گذاری دلاری با سود روزانه

هدف از انتشار اوراق اختیار فروش

هدف از انتشار این اوراق، کاهش ریسک سرمایه گذاری در بازار بورس است. با این اوراق، شرکت فروشنده سهام این اطمینان را به خریدار می‌دهد که از او در مقابل ضررهای سنگین محافظت می‌کند. اما در صورتی که قیمت افزایش یابد خریدار می‌تواند به سودهای خوبی دست یابد. در واقع به نوعی سهام خریدار را بیمه می‌کند.

نکته مهمی که در مورد اوراق اختیار تبعی باید بدانید، عدم فروش آنها بعد از خرید است. در واقع این نمادها، مانند نمادهای عادی بورس خرید و فروش نمی‌شوند. بلکه یک بار توسط شرکت بورسی به فروش رسیده و توسط سرمایه‌گذار بورس خریداری می‌شود. حال در زمان سررسید با توجه به نظر خریدار یا تسویه اوراق تبعی انجام شده و یا تسویه نمی‌شود. 

اوراق اختیار فروش در مقابل اوراق اختیار خرید قرارد دارد. تفاوت اوراق اختیار فروش با اختیار خرید در این است که خریدار اوراق خرید در تاریخ سررسید، سهام پایه را به قیمت اعمال خریداری می‌کند. 

بیشتر بخوانید: معرفی بهترین سهام بانکی برای خرید در بورس سال 1403

نماد اوراق اختیار فروش تبعی

نماد اوراق اختیار‌ فروش معمولاً به صورت حرف ط، چند حرف از سهم پایه و تاریخ سررسید قرارداد مشخص می‌شود. مثلا برای اوراق اختیار فروش نماد کرمان با تاریخ سررسید 14 بهمن 1403 از نماد طکرمان1104 استفاده می‌شود.

مراحل اعمال اوراق اختیار فروش تبعی

فرض کنید تاریخ اعمال قرارداد فرا رسیده است و قیمت اعمال بیش از قیمت فعلی سهم در بازار است و شما می‌خواهید قرارداد اجرا شود. در این صورت باید حداکثر تا پایان ساعت کاری بورس یعنی ساعت 14 تاریخ سر رسید، درخواست اعمال قرارداد را ثبت کنید. شما میتوانید درخواست خود را از طریق پنل مشتری در سایت اصلی کارگزاری ثبت نمایید. پس آیا اوراق اختیار فروش تبعی در ایران قابل معامله هستند؟ بله، به راحتی! 

بعد از ثبت درخواست اعمال اوراق اختیار فروش، دیگر نمی‌توانید آن را لغو کنید. چون توسط کارگزار، به سپرده‌گذاری مرکزی ارسال می‌شود تا اعمال شود. بعد از اینکه درخواست اعمال را قبل از پایان مهلت مقرر ارسال کردید، طبق آنچه در اطلاعیه عرضه اوراق خریداری شده آمده، نحوه فروش اوراق تبعی به یکی از دو صورت زیر انجام می‌شود:

بیشتر بخوانید: سرمایه گذاری با ضمانت‌نامه بانکی تعهد پرداخت و سود تخمینی

• فیزیکی: سهام خریدار اوراق به عرضه کننده اوراق، به قیمت اعمال درج شده در قرارداد انتقال می‌یابد.
• نقدی: مابه‌تفاوت قیمت اعمال و قیمت پایانی سهم، به دارنده اوراق اختیار به صورت نقدی پرداخت می‌شود و سهام در پرتفوی سهامدار باقی می‌ماند.

نکاتی مهم در رابطه‌ با اوراق اختیار فروش در زیر آمده است:

• اگر قیمت پایانی سهم پایه در تاریخ سر رسید قرارداد، برابر یا بیش از قیمت اعمال باشد، قرارداد اوراق اختیار فروش اعمال نمی‌شود.
• اگر قیمت پایانی سهم پایه در تاریخ سر رسید، کمتر از قیمت اعمال درج شده در قرارداد باشد، اعمال اوراق اختیار تنها در صورتی که درخواست اعمال از سوی خریدار اوراق داده شده باشد صورت می‌گیرد.
• دریافت درخواست اعمال توسط کارگزاری، از 10 روز قبل از تاریخ سر رسید، قابل انجام است. پس اگر برای فروش اطمینان دارید می‌توانید از چند روز قبل برای درخواست اعمال اقدام کنید.

مزایا و معایب اوراق تبعی

بورس مکان مناسبی برای حفظ ارزش سرمایه است. اما گاهی اوقات نوسانات قیمت موجب کاهش ارزش سرمایه می‌شود. به همین خاطر افراد کمتری برای سرمایه‌گذاری در این بازار اقدام می‌کنند. شرکت‌های بورسی از این موضوع آگاه شده و در تلاشند با فروش اوراق بهادار تبعی به سرمایه‌گذاران کمک کنند.

از جمله مزایای اوراق تبعی این است که با این اوراق می‌توان سرمایه خود را در برابر کاهش قیمت در بازار بورس بیمه کرد. از طرفی، پیش‌بینی آینده بازار با اوراق اختیار فروش تبعی امکان پذیر است. با این اوراق، ریسک سرمایه‌گذاری کاهش می‌یابد و تقاضا برای خرید سهام در بازار بورس بیشتر می‌شود. زیرا سرمایه‌گذاران اعتماد بیشتری نسبت به این بازار پیدا می‌کنند. با این حال، اوراق تبعی معایبی نیز دارد. از جمله معایب اوراق تبعی این است که تنها در صورت داشتن سهام پایه می‌توان آنها را خریداری نمود. دیگر اینکه محدودیت خرید دارد و ممکن است با ایجاد هیجان بین سرمایه ‌گذاران، قیمت سهام را در بورس به طور کاذب تغییر دهد. 

بیشتر بخوانید: سود سپرده 30 درصد و مقایسه آن با کرادفاندینگ؛ کدام بهتر است؟

مقایسه اوراق تبعی با سایر ابزارهای مالی

اوراق تبعی که با نام اوراق قرضه تبعی نیز شناخته می‌شود، به عنوان یک ابزار مالی، به منظور کاهش ریسک سرمایه‌گذاری طراحی شده است. از جمله ویژگی‌هّای آن در مقایسه با دیگر ابزارهای مالی می‌توان به پیچیدگی ساختار اشاره کرد. به این معنا که نسبت به دیگر ابزارهای مالی مانند سهام ساختار پیچیده‌تری دارند. زیرا دارای کاربردهای متنوعی مانند جبران ریسک سرمایه‌گذاری یا پوشش دارایی‌ها در برابر تغییرات نرخ بهره هستند. از طرفی بازدهی متفاوتی دارند، در واقع بازدهی کمتری نسبت به سهام دارند. از طرف دیگر قابلیت معامله و نقدشوندگی آنها کمتر است. 

بیشتر بخوانید: قیمت دلار آزاد امروز ، قیمت یورو امروز ،قیمت طلای 18 عیار در بازار امروز ، محاسبه اقساط تسهیلات و سود وام بانکی

اوراق تبعی در بازار بورس ایران

آیا اوراق اختیار فروش در ایران قابل معامله هستند؟ اوراق اختیار فروش در واقع ابزاری در بازار بورس ایران هستند که توسط شرکت‌های بورسی و با همکاری کارگزاری‌ها، برای حفاظت از دارایی سرمایه‌گذاران استفاده می‌شوند. شرکت‌های فعال در بازار بورس، با انتشار این اوراق، این اطمینان را به سهامداران می‌دهند که در صورت کاهش قیمت سهام، متحمل ضررهای سنگین نخواهند شد و در صورت افزایش قیمت می‌توانند سود خوبی به دست آورند. در اینجاست که پاسخ سوال «چه تفاوتی بین اوراق اختیار فروش تبعی و سایر اوراق بهادار مالی وجود دارد؟» مشخص می‌شود.

با این ابزار، خیال سهامداران تا حد زیادی راحت است. مزیت دیگری که اوراق تبعی در بازار بورس ایران دارد، این است که به شرکت‌های بورسی کمک می‌کند نقدینگی مورد نیاز خود را جذب کرده و ارزش سهام خود را حفظ نمایند. شما می‌توانید لیست اوراق تبعی را در سایت کارگزاری خود مشاهده کنید.

کرادفاندینگ بهترین جایگزین اوراق اختیار فروش تبعی

با اینکه اوراق اختیار فروش راه مناسبی است که می‌تواند تا حدی سرمایه شما را در بازار بورس بیمه کند، اما جایگزین بهتری برای آن وجود دارد. این جایگزین همان کرادفاندینگ است که به عنوان روشی با نام تامین مالی جمعی است که سرمایه افراد مختلف را به کار می‌گیرد و در مقابل به آنها سود پرداخت می‌کند. با این روش، لازم نیست مبلغ زیادی سرمایه گذاری کنید، بلکه می‌توانید با مبلغ بسیار کمی شروع کرده و تنها در صورت تمایل، آن را افزایش دهید.

مزیت بزرگی که کرادفاندینگ دارد، شرکت در پروژه‌های سرمایه‌گذاری بزرگ با مبلغ سرمایه گذاری کم است. از طرفی با استفاده از این روش می‌توانید به کسب و کارها کمک کنید تا وضعیت کاری خود را بهبود دهند، جذب سرمایه کنند و در مقابل به شما سود پرداخت کنند.

بیشتر بخوانید: بیشترین سود بانکی در کدام بانک پرداخت می شود؟

مزایای سرمایه گذاری در کرادفاندینگ دونگی

دونگی یکی از بهترین شرکت‌های کرادفاندینگ در ایران است که امکان سرمایه گذاری‌، تنها با یک میلیون تومان را برای شما فراهم می‌کند. دونگی سابقه درخشانی در زمینه کرادفاندینگ دارد و همراه در راستای برگزاری طرح‌های موفق، قدم برمی‌دارد. دونگی عضوی از گروه مالی فیروزه است که از فرابورس ایران مجوز فعالیت دارد و تحت نظارت سبدگردان توسعه فیروزه در زمینه ایجاد ارتباط بین سرمایه گذاران و سرمایه پذیران فعالیت می‌کند.

دونگی حتی از اوراق اختیار فروش تبعی نیز بهتر است. زیرا با دونگی می‌توانید از طرح‌های سرمایه گذاری جمعی مطلع شوید و با شرکت در آنها به سودهای مناسبی برسید. این شرکت از سرمایه پذیران ضمانت نامه تعهد پرداخت گرفته و بدین ترتیب خیال سرمایه گذاران را بابت اصل سرمایه راحت می‌کند.

سودی که دونگی پرداخت می‌کند از سود اوراق عرضه و صندوق‌های درآمد ثابت نیز بیشتر است. این در حالی است که حس شرکت در توسعه یک کسب و کار قدیمی یا راه اندازی یک کسب و کار جدید، واقعا خوشایند و لذت بخش خواهد بود.

بیشتر بخوانید: کرادفاندینگ چیست؟ آنچه که در مورد تامین مالی جمعی باید بدانید

جمع‌بندی

اگر در بازار سرمایه فعالیت دارید می‌توانید سهام خود را با خرید اوراق تبعی، بیمه کنید. اما اگر به دنبال سرمایه‌گذاری دیگری هستید، پیشنهاد ما به شما، شرکت در طرح‌های توسعه و تولید دونگی است. این شرکت پلتفرمی دارد که شما را به صاحبان کسب و کار متصل می‌کند. بدین ترتیب می‌توانید در طرح‌های تولیدی و توسعه کسب و کار شرکت کرده و به سود برسید. دونگی تنها بعد از بررسی کامل کسب و کار، همکاری با او را می‌پذیرد. شما با حداقل یک میلیون تومان می‌توانید سرمایه‌گذاری در دونگی را انجام دهید و از دونگی به عنوان راهی برای کسب درآمد استفاده نمایید. مشاوره سرمایه گذاری را با ما تجربه کنید.