خانه / وبلاگ و مقالات / دارایی چیست و انواع آن کدامند؟

دارایی چیست و انواع آن کدامند؟

۱۴۰۳/۱۱/۱۴ مقالات

دارایی چیست و انواع آن کدامند؟

یکی از اقدامات مهم شرکت‌ها، محاسبه سود و زیان و تحلیل و ارزیابی صورت وضعیت‌ها مالی است که به تصمیم‌گیری در مورد هزینه‌های آتی، فرصت‌های سرمایه گذاری، معاملات و... کمک می‌کند. بخشی از این گزارشات به دارایی‌های شرکت اختصاص دارد. طبق تعریف دارایی، هر منبع یا کالایی که مالک آن انتظار دارد در آینده به وی سود یا منفعت برساند، دارایی نامیده می‌شود. این مفهوم در مدیریت مالی، سرمایه‌گذاری و حسابداری اهمیت بسیاری دارد و نقش کلیدی در تصمیم‌گیری‌های مالی ایفا می‌کند. در این مطلب از مجله دونگی تعریف دقیق‌تری از دارایی را ارائه خواهیم کرد و به بررسی انواع و نقش آن در محاسبات مالی می‌پردازیم. 

فهرست مطالب:

تعریف دارایی چیست؟

به منابع اقتصادی شرکت‌ها، سازمان‌ها یا اشخاص که امکان تبدیل آن به پول نقد وجود داشته و برای آینده آن فرد یا شرکت، سود و بهره‌ای فراهم کند، دارایی گفته می‌شود. دارایی انواع و اشکال مختلفی دارد و میزان نقدشوندگی آن نیز متفاوت است. شکل‌های مختلف دارایی مواردی مانند پول نقد، املاک و مستغلات، محصولات ارزشمند مانند طلا و مشتقات آن، سهام و... را شامل می‌شوند. 

دارایی را می‌توان از چند جنبه بررسی کرد و در دسته‌های مختلفی قرار داد، برای مثال دارایی های سرمایه ای که در ترازنامه شرکت‌ها و سازمان‌ها ثبت می‌شوند، وضعیت مالی آن سازمان را مشخص می‌کنند. با توجه به این‌که بیشترین کاربرد دارایی در علم حسابداری است، استانداردهایی در این علم برای آن تعریف شده‌اند که عبارتند از: 

  • تحت کنترل یک شرکت باشند.
  • نتیجه وقایع گذشته باشند.
  • انتظار داریم که در آینده منافع اقتصادی ایجاد نمایند. 

بیشتر بخوانید: بررسی مفهوم ارزش خالص دارایی و چگونگی محاسبه NAV

ویژگی‌های یک دارایی چیست؟

برای تعریف کردن دارایی همواره از ویژگی‌های آن استفاده می‌کنند. به عبارت دیگر برای توضیح بهتر این مفهوم، ویژگی‌های آن را به عنوان نکات کلیدی بیان کرده و هر آنچه از وجه نقد، املاک، مستغلات و... که از این ویژگی‌ها برخوردار باشد را جزو دارایی‌ها محسوب می‌کنند. طبق تعریف دارایی، ویژگی‌های آن عبارتند از: 

  • قابلیت مالکیت: دارایی باید قابل مالکیت باشد، به این معنا که فرد یا نهادی بتواند مالکیت آن را داشته و آن را کنترل کند.
  • قابلیت ارائه منافع اقتصادی آینده: دارایی باید توانایی تولید منافع اقتصادی در آینده را داشته باشد، مانند درآمد، صرفه‌جویی در هزینه‌ها، یا استفاده برای تولید محصولات و خدمات.
  • کنترل: دارایی باید تحت کنترل مالک باشد، یعنی مالک بتواند بر استفاده از آن تصمیم‌گیری کند و دیگران را از بهره‌برداری از آن بازدارد.
  • قابلیت اندازه‌گیری: ارزش دارایی باید قابل اندازه‌گیری باشد، معمولاً به صورت پولی یا با واحدهای دیگر مانند زمان یا منابع مصرفی.
  • ماهیت فیزیکی یا غیر فیزیکی: دارایی‌ها می‌توانند ملموس (مانند زمین، ساختمان، ماشین‌آلات) یا ناملموس (مانند حق اختراع، برند، نرم‌افزار) باشند.
  • طول عمر مفید: دارایی‌ها معمولاً دارای طول عمر مفید هستند که می‌تواند کوتاه‌مدت (مانند موجودی کالا) یا بلندمدت (مانند املاک و مستغلات) باشد.
  • ثبت در صورت‌های مالی: دارایی‌ها باید در صورت‌های مالی شرکت ثبت شوند، که مستلزم رعایت استانداردهای حسابداری است.

انواع دارایی های مالی

انواع دارایی های مالی

دارایی‌های مالی را می‌توان به انواع مختلفی تقسیم‌بندی کرد. برخی از دارایی‌ها قدرت نقدشوندگی بالایی داشته و برخی دیگر این امکان را در مدت زمان بیشتری دارند. طبقه‌بندی دارایی‌ها به منظور مدیریت بهتر حساب‌ها و مسائل ملی حائز اهمیت است و به شکل‌های مختلفی انجام می‌شود. از انواع دارایی‌ مالی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد: 

  • اوراق بهادار
  • مشتقات مالی
  • موجودی نقدی مانند ارزهای خارجی
  • سپرده بانکی
  • اعتبارات و وام‌ها
  • املاک، اموال و مستغلات
  • حق بیمه‌ها 
  • اوراق بهادار با پشتوانه دارایی

 بخشی از این دارایی‌ها در محاسبات مالی، صرف پرداخت بدهی‌ها می‌شوند و بخش باقیمانده پس از کسر بدهی، حقوق صاحبان سهام را تشکیل می‌دهند. 

بیشتر بخوانید: بیشترین سود بانکی در کدام بانک پرداخت می شود؟

انواع دارایی براساس مالکیت

در تعریف دارایی، این اصطلاح را به شکل‌های مختلفی عنوان و تقسیم‌بندی می‌کنند که یکی از آن‌ها تقسیم دارایی‌ها براساس مالکیت است. براین‌اساس دارایی به دو دسته شخصی و تجاری تقسیم می‌شود که هریک ویژگی‌های خاص خود را داشته و نحوه ارزیابی و تحلیل مالی متفاوتی دارد. جزئیات بیشتر در مورد این دو دسته از دارایی‌ها عبارتند از:

  • دارایی شخصی: دارایی شخصی به دارایی‌های متعلق به اشخاص حقیقی گفته می‌شود که برای اهداف مصرفی، پس‌انداز کردن یا سرمایه‌گذاری مورد استفاده قرار می‌گیرد. از جمله دارایی‌های شخصی می‌توان مواردی مانند پول نقد، حساب‌های بانکی، سهام، ارز دیجیتال یا جواهرات، اشیای هنری، املاک و مستغلات و... را مثال زد. 
  • دارایی کسب‌وکار (تجاری): دارایی تجاری یا دارایی‌ کسب‌ و کار، متعلق به نهادهای حقوقی اعم از شرکت‌ها و سازمان‌ها است که با اهداف تولید، تجارت، سرمایه‌گذاری و... توسط شرکت نگهداری می‌شود. این دارایی‌ها خود به چند دسته مشهود مانند تجهیزات، زمین و ساختمان شرکت، نامشهود مانند حق اختراع، شهرت برند، مالکیت معنوی و مالی مانند سرمایه‌گذاری‌های شرکت در بازار بورس و... تقسیم می‌شوند.

بیشتر بخوانید: تأمین مالی جمعی مبتنی بر پاداش چیست و چگونه کار می کند؟

انواع دارایی در ترازنامه

ترازنامه یا صورت وضعیت مالی، نوعی گزارش از شرایط و وضعیت مالی مجموعه‌ها در بازه‌ زمانی مشخص است که بخشی از آن به تعیین دارایی مجموعه اختصاص دارد. در ترازنامه، دارایی‌ها بر اساس ماهیت و میزان نقدشوندگی به دسته‌های مختلف دارایی‌های جاری و دارایی‌های غیرجاری (یا بلندمدت) تقسیم می‌شوند:

تعریف دارایی جاری

دارایی‌های جاری در ترازنامه به دارایی‌های گفته می‌شود که قدرت نقدشوندگی بالایی داشته و در دوره‌ای کوتاه‌مدت (معمولا کمتر از یک سال) امکان تبدیل آن‌ها به وجه نقد وجود دارد. از انواع دارایی‌های جاری می‌توان به موارد زیر اشاره کرد: 

  • پیش‌پرداخت‌های دریافتی مانند بیمه یا اجاره
  • حساب‌ها و مطالبات دریافتنی
  • وجه نقد یا معادل آن
  • اوراق بهادار کوتاه‌مدت

تعریف دارایی غیرجاری

تعریف دارایی‌های غیرجاری نیز تا حدی شبیه به دارایی‌های جاری است با این تفاوت که امکان نقدشوندگی این نوع دارایی در بازه زمانی کوتاه‌مدت وجود نداشته و معمولا بیش از یک سال زمان می‌برد. از این نوع دارایی معمولا برای استفاده در امور عملیاتی و پروژه‌های سازمانی استفاده می‌شود. از انواع دارایی‌های غیرجاری می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

  • سرمایه‌گذاری‌های بلندمدت
  • املاک و مستغلات
  • ماشین آلات و تجهیزات 
  • شهرت تجاری

بیشتر بخوانید: قیمت دلار آزاد امروز 

انواع دارایی ها

انواع دارایی ها در حسابداری

دارایی یکی از مفاهیم اصلی در علم حسابداری است که براساس آن نیز به آن انواع مختلفی تقسیم می‌گردد. در تعریف حسابداری، دارایی به منابع مالی گفته می‌شود که توسط شرکت‌ها کنترل شده و از طریق عملیات مالی پیشین به دست آمده است. به عبارت دیگر هر منبعی که از یک فعالیت تجاری مانند معامله، سرمایه‌گذاری و... به دست آمده باشد و اعتبار مادی داشته باشد، دارایی حسابداری نامیده می‌شود. از انواع مختلف دارایی‌ حسابداری می‌توان به مواربد زیر اشاره کرد:

دارایی‌ های ثابت

این نوع دارایی که به آن دارایی بلندمدت نیز می‌گویند و در واقع همان دارایی غیرجاری است، ویژگی‌هایی مانند نقدشوندگی در مدت زمان زیاد، مشهود بودن و... را دارد. از انواع دارایی‌های ثابت می‌توان به ساختمان اشاره کرد. هرچند سازمان‌ها قادر به فروش و نقد کردن یک ساختمان برای رفع احتیاجات مالی هستند اما این پروسه زمان زیادی نیاز دارد. 

بیشتر بخوانید: وام طلا چیست؟ چگونگی و شرایط دریافت آن

دارای فیزیکی یا مشهود

دارایی‌هایی که موجودیت عینی داشته و در عملیات واحد استفاده می‌شوند، دارایی‌های مشهود نامیده می‌شوند. به عبارت دیگر این دارایی‌ها قابل رویت و از نظر فیزیکی قابل لمس هستند. اختیار این دارایی‌ها با مالک آن است و هرگونه تغییر در مورد آن‌ها زیر نظر مالک انجام می‌شود. از انواع دارایی‌های مشهود می‌توان به موجودی کالاها، ماشین آلات و... اشاره کرد.

دارایی‌ های نامشهود

در تعریف دارایی، انواع نامشهود در مقابل انواع مشهود قرار داشته و به دارایی‌های گفه می‌شوند که ماهیت فیزیکی ندارند. این دارایی‌ها نیز امکان نقدشوندگی دارند و مالکیت آن‌ها به شخص یا سازمان بستگی دارد. از نمونه دارایی‌های نامشهود می‌توان به ثبت اختراع، شهرت برند، مجوزها و... اشاره کرد.

تعریف دارایی‌ های عملیاتی

دسته‌بندی دیگر دارایی‌ها در علم حسابداری مربوط به دارایی‌های عملیاتی است. این دارایی‌ها از طریق عملیات روزانه کسب‌وکار ایجاد می‌شوند و در حفظ گردش کار موثر هستند. پول نقد و حساب‌های دریافتنی بهترین مثال برای این نوع دارایی محسوب می‌شوند.

دارایی‌ های غیرعملیاتی

اقلام متعلق به کسب‌وکار که منجر به درآمدزایی شده اما برای عملیات اصلی و کوتاه‌مدت استفاده نمی‌شوند را دارایی‌های غیرعملیاتی می‌نامند. این دارایی‌ها مواردی مانند سود حاصل از سپرده‌گذاری، زمین و املاک خالی که مورد استفاده قرار نگیرند و... را شامل می‌شوند.

بیشتر بخوانید: سود سپرده 30 درصد و مقایسه آن با کرادفاندینگ؛ کدام بهتر است؟

انواع دارایی های بانک

دارایی‌های بانک‌ها معمولاً شامل انواع مختلفی از دارایی‌های مالی و غیرمالی است که برای ارائه خدمات مالی و سودآوری به کار می‌روند. این دارایی‌ها به دو دسته کلی دارایی‌های مولد درآمد و دارایی‌های غیرمولد درآمد تقسیم می‌شوند.

  • دارایی‌های مولد: کاربرد این دارایی‌ها، کسب سود برای بانک‌ها است و انواع مختلفی دارند که از جمله آن‌ها می‌توان به وام و تسهیلات اعطایی، اوراق بهادار سرمایه‌گذاری، سپرده‌گذاری در دیگر بانک‌‌ها، دارایی‌های بین‌المللی و... اشاره کرد. 
  • دارایی‌های غیرمولد: این نوع دارایی نیز برای فعالیت‌های بانک ضرورت دارند اما مستقیما به درآمدزایی منجر نمی‌شوند. از نمونه این دارایی می‌توان به پول نقد موجود در بانک‌ها اشاره کرد که هرچند در فعالیت‌ها و امور بانکی استفاده می‌شود اما درآمد بانک نیست، املاک و مستغلات، تجهیزات و زیرساخت‌ها و... اشاره کرد. 

اهمیت آشنایی با تعریف دارایی و نحوه مدیریت آن

اهمیت آشنایی با تعریف دارایی و نحوه مدیریت آن

تا اینجا به تعریف دارایی و معرفی انواع مختلف آن پرداختیم. همان‌طور که گفته شد، دارایی مفهومی بسیار مهم است و آشنایی با انواع آن به جهت مدیریت بهینه منابع و امور مالی سازمان ضرورت دارد. شرکت‌ها و سازمان‌ها از طریق بررسی انواع دارایی، قادر به تصمیم‌گیری در مورد آینده مالی خود هستند و از ضرر و زیان جلوگیری می‌کنند. ضرورت و لزوم آشنایی با مفهوم دارایی را می‌توان در موارد زیر عنوان کرد:

مدیریت مالی

آشنایی با مفهوم دارایی، فرآیند مدیریت مالی را ساده‌تر می‌کند. آگاهی از دارایی‌ها به اشخاص کمک می‌کند تا برنامه‌ریزی مالی موثری داشته باشند، آینده مالی خود را تضمین کنند و به اهداف مالی مانند خرید خانه یا بازنشستگی برسند. همچنین برای شرکت‌ها نیز به به بهبود کارایی و سودآوری کمک می‌کند و پایه‌ای برای تصمیم‌گیری استراتژیک فراهم می‌آورد.

بیشتر بخوانید: آیا از سرمایه گذاری در بازار ملک یا طلا و سکه خارج می شوید؟

برنامه‌ریزی و سرمایه‌گذاری، ضرورت آشنایی با تعریف دارایی

توانایی شناسایی انواع دارایی‌ها (مالی، مشهود، نامشهود) و ارزیابی ریسک و بازدهی آن‌ها، سرمایه‌ گذاران را قادر می‌سازد تا انتخاب‌های بهتری داشته باشند و منابع خود را در جایی تخصیص دهند که بالاترین بازدهی را داشته باشد.

کمک به ثبات مالی

آشنایی با مفهوم دارایی کمک زیادی به ثبات مالی می‌کند. زمانی که با انواع دارایی و قدرت نقدشوندگی آن‌ها آشنایی داشته باشید، این امکان را خواهید داشت که دارایی‌های خود را در مواقع لزوم به پول نقد تبدیل کرده و در شرایط بحرانی از بروز مشکل جلوگیری کنید. به عبارت دیگر، آشنایی با دارایی و انواع آن کمک می‌کند تا در زمان نیاز فوری، افراد و سازمان‌ها بتوانند نقدینگی کافی داشته باشند و از ورشکستگی جلوگیری کنند.

ارزیابی وضعیت مالی 

در تعریف دارایی گفته شد که دارایی یکی از مفاهیم اصلی ترازنامه است و از طریق آن می‌توان وضعیت مالی را مشخص کرد. برای تعیین ارزش خالص سرمایه شرکت‌ها یا اشخاص حقیقی نیاز است که بدهی‌ها از دارایی‌ کسر شوند و این کار بدون آشنایی با مفهوم دارایی امکان‌پذیر نیست.

بیشتر بخوانید: ریسک های تامین مالی جمعی یا کرادفاندینگ

افزایش دارایی با دونگی

یکی از راه‌های افزایش دارایی، طرح های سرمایه گذاری در بسترهای مختلف است اما این اقدام نیاز به ارزیابی بسترهای مختلف و انتخاب بهترین روش سرمایه‌گذاری دارد. به عنوان بستری مطمئن به این منظور می‌توان دونگی را معرفی کرد. دونگی با ارائه طرح‌های سرمایه‌گذاری جمعی، بهترین بستر را برای سرمایه‌داران فراهم می‌کند. این طرح‌ها با نظارت دقیق و اطمینان از سودآور بودن به سرمایه‌داران پیشنهاد می‌شوند و با ارائه بالاترین میزان سود به جمع‌آوری دارایی بیشتر کمک می‌کنند.

سرمایه گذاری تضمینی

سخن پایانی 

آشنایی با مفهوم دارایی نه تنها برای متخصصان مالی و حسابداری بلکه برای همه افراد ضروری است. این دانش به شما امکان می‌دهد تا تصمیمات بهتری درباره منابع خود بگیرید، از فرصت‌ها به بهترین شکل استفاده کنید و در برابر چالش‌های مالی مقاوم باشید. همان‌طور که گفتیم، دارایی انواع مختلفی دارد که در زمان بررسی تعریف آن باید به این موضوع نیز توجه کرد. تعریف مفهومی دارایی در هرکدام از انواع آن متفاوت بوده و کاربرد آن‌ها نیز براساس ماهیت موارد مختلفی خواهد بود. برای آشنایی دقیق با این مفهوم و استفاده از آن در تصمیم‌گیری‌های مالی، به ویژه برای شرکت‌ها توصیه می‌کنیم که از یک کارشناس مالی کمک گرفته تا به شکل دقیق‌تری با تعاریف انواع دارایی آشنا شوید. مشاوره سرمایه گذاری را با ما تجربه کنید.

سوالات متداول

هزینه، مخارج اقتصادی یک مجموعه در طول انجام پروژه ها، عملیات تجاری و... است که در نهایت به کسب درآمد منجر می شود. دارایی اما به منابعی گفته می شود که برای کسب منافع شرکت در آینده مورد استفاده قرار می گیرند.

سرمایه، دارایی خالص یک مجموعه است که بدهی ها از آن کسر شده اند. دارایی اما بدون کسر بدهی ها عنوان می شود و این امکان وجود دارد که بعد از پرداخت و کسر بدهی مقدار آن کاهش یابد.

مطابق تعریف دارایی در ترازنامه، دارایی، بدهی و حقوق صاحبان سهام سه بخش اصلی در ترازنامه هستند که در فرمولی ثابت برای تعیین سرمایه مجموعه ها قرار می گیرند. حقوق صاحبان سهام که همان سرمایه است، از کسر بدهی از دارایی به دست می آید.

ثبت دارایی ها در ترازنامه براساس میزان نقدشوندگی آن ها انجام می شود و دارایی ها که نقدشوندگی بالایی دارند، در ابتدا و مابقی در انتهای گزارش قرار می گیرند.