سرمایه گذاری خطرپذیر (جسورانه) چیست؟

سرمایه گذاری خطرپذیر به سرمایه گذاری گفته می شود که عموما بر روی شرکت ها و صنایع نوپا و تازه تاسیس انجام می شود. این نوع سرمایه گذاری با توجه به تازه تاسیس بودن شرکت و عدم وجود توان مالی بالا پر خطر یا پر رسیک محسوب می شود، اما مسئله ای که وجود دارد این است که این سرمایه‌ گذاری جسورانه  می تواند سودآوری غیر قابل تصوری برای سرمایه گذاران خود داشته باشد.

شرکت های مختلفی در دنیا از جمله گوگل و آمازون همچنین شرکت های مطرحی در ایران مانند دیجی کالا و ... از طریق جذب سرمایه گذاران خطر پذیر توانستند شکل بگیرند و خود را به جایگاه امروزی خود برسانند. حال تصور کنید که آن سرمایه گذاران ابتدایی و خطر پذیر که سهام این شرکت ها را در همان ابتدای کار خریداری کرده بودند امروز صاحب چه سهام های پر ارزشی هستند!

بنابراین ممکن است سرمایه‌ گذاری جسورانه ریسک بالایی داشت و سرمایه گذار با خطر از بین رفتن اصل سرمایه و ضرر قابل توجهی مواجه شود، اما این احتمال هم وجود دارد که این سرمایه گذاری نتیجه مثبتی داشته باشد. در ادامه می خواهیم بدانیم سرمایه‌گذاری خطرپذیر چیست؟ چه اهدافی را دنبال می کند و در دنیای اقتصاد چند مدل از این نوع سرمایه گذاری را می توانیم پیدا کنیم؟ با ما در این مقاله همراه بمانید.

فهرست مطالب:

• سرمایه گذاری خطرپذیر، از دید اقتصاد
  • سرمایه‌ گذاری جسورانه، معایبی هم دارد!
• انواع سرمایه گذاری خطرپذیر در ایران
  • انواع سرمایه گذاری جسورزانه بر اساس نوع مرحله رشد شرکت
  • سرمایه گذاری خطر پذیر، بر اساس نوع سرمایه گذار
• سرمایه‌گذاری خطرپذیر، در اقتصاد نوین
• کرادفاندینگ، تامین مالی بر اساس طرحی که دنبال می شود!
  • مزیت های کرادفاندینگ نسبت به سرمایه‌گذاری خطر پذیر
• جمع‌بندی

سرمایه گذاری خطرپذیر، از دید اقتصاد

اهمیت سرمایه گذاری خطرپذیر را می توان در گسترش شرکت های کوچک و تبدیل آن ها به بازوهای قدرتمند اقتصاد دانست. فرض کنید که چنین مفهومی در دنیای اقتصاد وجود نداشت و هیچ سرمایه گذاری نمی خواست که چنین ریسک هایی را تحمل کند، بنابراین احتمالا امروز خبری از شرکت های مهمی مانند گوگل نبود!

بنابراین از دید اقتصاد کلان سرمایه گذاران خطرپذیر درست مانند فرشتگانی هستند که می توانند توسعه اقتصاد را رقم بزنند. این سرمایه گذاران باعث شکوفایی شرکت های نوپا، اشتغال زایی و تحریک نوآوری در جامعه می شوند. یادتان باشد که دنیای اقتصاد، دنیای ریسک و سود است و سرمایه گذارانی می توانند سود خوبی داشته باشند که در جای درست ریسک پذیری درستی هم داشته باشند.

بیشتر بخوانید: سرمایه گذاری چیست و انواع روش های سرمایه گذاری کدام است؟

در واقع از نظر اقتصاد فردی سرمایه‌ گذاری جسورانه می تواند سود آوری مهم و بسیار قابل توجهی داشته باشد. به طور مثال فردی که در روزهای اول به برند اپل اعتماد کرد و به عنوان سرمایه‌گذاری کارآفرینی در کنار آن ها حضور داشت، این روزها نیاز به هیچ سرمایه گذاری دیگری ندارد. این برند به اندازه ای بزرگ و ارزشمند است که این فرد را تبدیل به ثروتمندترین افراد جهان کند.

بنابراین اصلی ترین کارکرد سرمایه گذاری های خطرپذیر برای سرمایه گذار این است که می تواند او را در اول مسیری قرار دهد که بسیاری بعد ها آرزوی آن را داشته باشند. امروز هر کدام از ما دوست داریم که ای کاش در روزگاری که اپل یا گوگل و ... مطرح نشده بود می توانستیم درصدی از سهم  ارزان قیمت آن روزهای این شرکت ها را در اختیار داشتیم، سهمی که این روزها چندین برابر ارزش دارد.

سرمایه‌ گذاری جسورانه، معایبی هم دارد!

از نام سرمایه گذاری خطرپذیر می توان به مهم ترین عیب سرمایه گذاری خطرپذیر پی برد. ریسک بالا و احتمال از بین رفتن تمامی سرمایه ای که در اختیار شرکت سرمایه پذیر قرار داده شده می تواند مهمترین عیب این نوع سرمایه گذاری باشد. بگذارید کمی ساده تر این مسئله را توضیح دهیم؛ فرض کنید شرکتی با ایده هایی جذاب وارد میدان رقابت شود. این ایده های اقتصادی به اندازه ای جذاب است که می تواند یک یا چند سرمایه گذار را به سمت خود جذب کند.

اما مسئله ای که وجود دارد این است که این ایده ها هنوز به مرحله تجاری سازی نرسیده است و شرکت عملا چیزی به صورت واقعی برای عرضه ندارد. از طرف دیگر این شرکت اعتبار مالی و دارایی چندانی برای ارائه ضمانت بازگشت سرمایه ندارد، از این رو هر نوع تامین مالی این پروژه به عنوان یک سرمایه گذاری خطرپذیر شناخته می شود.

بیشتر بخوانید: بهترین سرمایه گذاری برای آینده را بشناسید!

عیب دیگر این نوع سرمایه گذاری را می توان مشخص نبودن سود سرمایه گذاری و میزان بازدهی آن است. در واقع با توجه به این که هیچ پیشینه و روندی در خصوص این سرمایه گذاری وجود ندارد، نمی توان حدس زد که این سرمایه گذاری چند درصد سودآوری خواهد داشت. این مشخص نبودن سودآوری می تواند باعث شود که سرمایه گذار اشتباه کرده و در جایی که فکر می کند سود خوبی داشته از سرمایه گذاری خارج شود.

عیب بزرگ دیگر سرمایه‌گذاری‌های خطرپذیر عدم شفافیت در بسیاری از موارد است. در واقع بسیاری از اطلاعات این شرکت ها و روند تجاری و ...  مربوط به آن به صورت مشخص و شفاف منتشر نمی شود. این مسئله می تواند مانع از تشخیص روند و اتخاذ تصمیم گیری مناسب توسط سرمایه گذار شود.

همچنین باید در نظر داشته باشید که سرمایه گذاری خطرپذیر عمدتا به صورت بلند مدت (بیش از چند سال) صورت می گیرد. بنابراین حبس سرمایه برای مدت زمانی اتفاق می افتد و سرمایه گذار دسترسی به دارایی و سرمایه خود نخواهد داشت. همه این موارد باعث شده است که پیدا کردن یک سرمایه گذار خطر پذیر کار چندان ساده ای نباشد و کمتر فردی وارد چنین پروسه ای شود.

انواع سرمایه‌گذاری خطرپذیر در ایران

به طور کلی دسته بندی های مختلفی می توان برای انواع سرمایه گذاری خطرپذیر در نظر گرفت. هر کدام از این دسته بندی ها کارکردهای مختلفی دارد و بر اساس  فاکتورهای متنوعی ایجاد می شود. در ادامه دسته بندی سرمایه‌ گذاری جسورانه را از دو جنبه مراحل رشد شرکت سرمایه پذیر و انواع سرمایه گذار خطر پذیر مورد بررسی قرار دادیم.

انواع سرمایه گذاری خطرپذیر چیست ؟ بر اساس نوع مرحله رشد شرکت

انواع سرمایه گذاری های خطرپذیر را می توان از جنبه مراحل رشد شرکت سرمایه پذیر مورد بررسی قرار داد. در واقع این که شرکت در کدام مرحله از رشد و تکامل قرار گرفته باشد می تواند میزان ریسک، قدرت بازدهی و دوره سرمایه گذاری خطرپذیر را مشخص کند.

بر این اساس می توان انواع سرمایه گذاری خطرپذیر را به چهار دسته مهم و مختلف تقسیم بندی کرد که عبارتند از:

• سرمایه گذاری بذر: در این مرحله شرکت هیچ محصول قابل عرضه ای ندارد و تنها ایده ای برای شروع یک کسب و کار و تجارت مطرح شده است. در این حالت شرکت برای شروع به اولین حرکت و تولید اولین نمونه از محصولات حداقلی قابل عرضه نیاز به سرمایه دارد. به نوعی این مرحله را می توان پر ریسک ترین مرحله برای سرمایه گذاری دانست.
• سرمایه گذاری در محله اولیه: برخی از شرکت ها شروع به کار کرده و محصولات خود را به بازار عرضه نموده اند. در این حالت سرمایه گذاران ریسک پذیر برای توسعه محصول و گسترش خدمات این دسته از شرکت های نوپا و تازه تاسیس وارد کار می شوند.
• سرمایه گذاری رشد: این نوع سرمایه گذاری، عمدتا بر اساس روندی است که یک شرکت نوپا تا به امروز طی کرده است. شرکت های مختلفی در جامعه مشغول به فعالیت هستند اما درصد کمی از این شرکت ها در روندی قرار دارند که می تواند به هدف گذاری های خود برسند. شناسایی این دست از شرکت ها و کمک به آن ها برای رسیدن به اهداف بزرگ تر و گرفتن درصد بیشتری از سهم بازار می تواند موقعیت خوبی برای سرمایه گذار ایجاد کند. این نوع سرمایه گذاری خطرپذیر ریسک سرمایه گذاری کمتری نسبت به سایر انواع آن دارد و در صورت تشخیص درست می تواند بازدهی بالایی هم داشته باشد.
• سرمایه گذاری پل: این نوع سرمایه گذاری برای گذر شرکت از یک حالت سرمایه گذاری به حالت دیگر است. به طور مثال شرکتی بخواهد فاز تولیدی خود را گسترش دهد اما نیاز است برای رسیدن به این مرحله فاز تولیدی قبلی خود را تکمیل کند، همچنین برای عبور از یک شرکت نوپا به شرکتی که در مرحله رشد قرار گرفته نیاز به سرمایه ای دارد. در این مرحله سرمایه گذاران خطر پذیر می توانند وارد کار شوند و به عنوان حامی این روند را تسهیل کنند.

بیشتر بخوانید: چطور یک سرمایه گذاری کم ریسک و پر بازده داشته باشیم؟

سرمایه‌ گذاری جسورانه، بر اساس نوع سرمایه گذار

اما اگر بخواهیم بر اساس سرمایه گذار، این نوع سرمایه گذاری را تقسیم بندی کنیم می توانیم از سه دسته مختلف نام ببریم:

• سرمایه گذاران شرکتی: با توجه به سود بالایی که این نوع سرمایه گذاری دارد، برخی از شرکت های سرمایه گذار با هدف ورود به این نوع موقعیت های سرمایه گذاری ایجاد شده است. این شرکت ها که تحت عناوینی مانند شتاب دهنده و ... شناخته می شوند، با توجه به موقعیت شرکت های نوپا تصمیم می گیرند که آیا می توانند این سرمایه‌ گذاری جسورانه را انجام دهند یا خیر. به این نوع روند، سرمایه‌ گذاری خطرپذیر شرکتی نیز گفته می شود.
• سرمایه گذاران فرشته: اگر سرمایه گذار یک فرد باشد که به صورت شخصی بر روی یک شرکت یا یک طرح سرمایه گذاری خطرپذیر را انجام دهد، به آن فرد سرمایه گذار فرشته گفته می شود. در واقع این فرد تا مدت ها از سرمایه خود چشم پوشی می کند و این اجازه را می دهد که کسب و کار مورد نظر روند خود را شروع کند.
• صندوق سرمایه گذاری خطرپذیر: در این نوع سرمایه گذاری، صندوق های مختلف سرمایه گذاری که از مجموع سرمایه های افراد مختلف تشکیل شده می تواند به عنوان یک سرمایه گذار وارد اقدام به سرمایه گذاری خطرپذیر کند. صندوق ها معمولا به علت تعهدات مالی که دارند نمی تواند ریسک پذیری بیش از حدی را تقبل کنند. از این رو معمولا اگر بخواهند وارد چندین سرمایه گذاری شوند، تنها درصدی از سرمایه قابل معامله صندوق را به عنوان سرمایه‌گذاری خطرپذیر به شرکت های نوپا ارائه می دهند.

بیشتر بخوانید: بهترین سرمایه گذاری شخصی کدام است؟

سرمایه‌گذاری خطرپذیر، در اقتصاد نوین

سرمایه گذاری خطرپذیر بر اساس بینشی که در اقتصاد سنتی وجود داشت، شکل گرفته است. در این بینش زمانی یک شرکت یا یک کسب و کار می تواند وارد میدان اصلی مبارزات اقتصادی شود که بتواند سرمایه و گردش مالی خوبی برای خود ایجاد کند. بنابراین شرکت های نوپا و تازه تاسیس تنها در صورتی می توانستند در میدان رقابت باقی بمانند که این سرمایه را تامین کنند.

از مهم ترین اهداف سرمایه گذاری خطرپذیر دقیقا همین بود که بتواند کاری کند تا شرکت هایی که توانایی و بنیاد خوبی برای حضور در دنیای اقتصاد دارند از این سرمایه محروم نشوند. در واقع این سرمایه گذاری خطر پذیر بر اساس همان ویژگی اقتصاد سنتی، یعنی نگاه به گردش مالی کلان و قدرت های مالی بزرگ پایه گذاری شده است.

بیشتر بخوانید: راهنمای اصول سرمایه گذاری موفق در ایران را فقط اینجا بخوانید!

اما در اقتصاد امروز مشخص شده است که سرمایه های خرد و گردش های مالی کوچک تاثیر مهم تری می تواند داشته باشد. بعد از فروپاشی اقتصادی و ورود دنیا به رکود اقتصادی عملا این گردش های مالی کوچک و شروع حرکت شرکت های نوپا با سرمایه های اندک بود که اقتصاد جهانی را نجات داد. بنابراین اقتصاد با یک تغییر دیدگاه جدی مواجه شد که مهم ترین اثر را می توان ارزش گذاری به سرمایه های خرد و گردش های مالی کوچک دانست.

در اقتصاد جدید، شرکت ها با هر سرمایه خرد خود می توانند حضور جدی و فعال در دنیای تجارت داشته باشند و حتی می توانند با غول های مالی و شرکت های تجاری بزرگ رقابت کند. این ارزش گذاری به شرکت های نوپا و استارتاپ های کوچک عملا باعث شد که سرمایه‌گذاری خطرپذیر کمی به حاشیه رانده شود و مفهوم جدید تری برای تامین مالی این دست از شرکت ها ایجاد شود که امروز آن را تحت عنوان کرادفاندینگ می شناسیم.

کرادفاندینگ، تامین مالی بر اساس طرحی که دنبال می شود!

تا به اینجا با ویژگی های سرمایه گذاری خطر پذیر و انواع آن از جهات مختلف آشنا شدیم. همانطور که بیان کردیم این نوع سرمایه گذاری محصول دیدگاه سنتی در اقتصاد بود. در این دیدگاه داشتن یک سرمایه کلان و پیدا کردن فرد یا شرکت سرمایه گذاری خطرپذیر با سرمایه های کلان اهمیت بالایی داشت.

این در حالی است که در اقتصاد امروز شرکت های نوپا و کوچک با سرمایه های کوچک خودشان هم می توانند وارد رقابت های جهانی شوند، اما این بدین معنی نیست که برای اجرای طرح ها و توسعه های مختلف نیاز به تامین مالی نیست. در اقتصاد نوین دیدگاه از تامین مالی کلی برای یک شرکت تبدیل به تامین مالی جزئی برای یک طرح یا یک توسعه تغییر پیدا کرده است.

بیشتر بخوانید: بهترین روش های سرمایه گذاری با سود روزانه در ایران

کرادفاندینگ مسیری است که در اقتصاد نوین برای رسیدن به این هدف پیش بینی شده است. بگذارید کمی در خصوص این مسئله توضیح دهیم. کرادفاندینگ بر اساس اعطای وام بدین معنی است که تعدادی از سرمایه گذاران خرد و کلان در کنار یک دیگر نسبت به تامین مالی یک طرح اقدام می کنند.

بگذارید با یک مثال این مسئله را توضیح دهیم؛ فرض کنید یک شرکت برای اجرای طرح مورد نظر خود، مانند راه اندازی خط تولید جدید نیاز به ده میلیارد تومان سرمایه دارد. سرمایه گذاران خرد و کلان در کنار یکدیگر با سرمایه های مختلف سعی می کنند این نیاز مالی را برای اجرای این طرح تامین کنند. در واقع در این روند سرمایه گذاران در مجموع نقش بانکی را بازی می کنند که با اعطای وام امکان تامین مالی را برای شرکت فراهم می کند.

در مقابل شرکت سرمایه پذیر نسبت به بازگشت اصل سرمایه تعهد می کند (درست مانند رابطه ای که میان بانک و دریافت کننده وام برقرار می شود) علاوه بر آن سودی بر اساس اجرایی شدن طرح طی دوره مشخص در نظر گرفته می شود که در زمان بازپرداخت اصل سرمایه به سرمایه گذاران پرداخت می شود.

مزیت های کرادفاندینگ نسبت به سرمایه گذاری خطرپذیر

در کرادفاندینگ اصل سرمایه به سرمایه گذار در دوره ای مشخص بازگردانده می شود. این در حالی است که ریسک اصلی سرمایه‌گذاری های خطرپذیر، احتمال بالای از دست رفتن اصل سرمایه بود.

مزیت دیگر کرادفاندینگ برای سرمایه گذاران این است که این سرمایه گذاری در غالب موارد در دوره های کمتر از یک سال صورت می گیرد. در حالی که در سرمایه گذاری خطرپذیر سرمایه گذار عموما برای چند سال سرمایه خود را در اختیار شرکت ها قرار می دهد.

بیشتر بخوانید: کرادفاندینگ چیست؟ آنچه که در مورد تامین مالی جمعی باید بدانید

نکته دیگری که باید بدانید این است که در سرمایه گذاری های خطر پذیر بهره وری و سوددهی مشخص نیست، حال این که شما بر اساس طرح های ارائه شده و توجیه های اقتصادی که برای طرح ها وجود دارد می توانید سود نسبتا مشخصی را برای خود در نظر بگیرید.

از طرف دیگر شرکت های سرمایه پذیر می توانند بسیار ساده تر و سریع تر نسبت به تامین مالی طرح های مورد نیاز خود اقدام کنند. در واقع در مسیر سرمایه گذاری خطر پذیر پیدا کردن یک فرد یا حتی استارتاپ سرمایه گذاری خطرپذیر که بتواند به صورت کلی اقدام به سرمایه گذاری کند کار بسیار سختی محسوب می شود، در حالی که در مسیر کرادفاندینگ شرکت بدون از دست دادن سهام خود می تواند تنها برای تامین مالی طرح مورد نظر خود برای مدت زمان مشخص از مجموع منابع مالی صد ها سرمایه گذار بهره مند شود.

این دیدگاه و عملکرد در اقتصاد نوین در ایران نیز وجود دارد و شما می توانید این نوع سرمایه گذاری در پلتفرمی مانند دونگی به خوبی مشاهده کنید. در این پلتفرم طرح های مختلف از سمت شرکت های گوناگون ارائه می شود که در دوره های دو تا دوازده ماهه امکان سرمایه گذاری دارند. از طرف دیگر این طرح ها و شرکت های ارائه دهنده آن توسط دونگی و سازمان های ناظر مورد بررسی و اعتبار سنجی قرار می گیرد و ضمانت های معتبر با تعهدات مختلف از جمله تعهدات بانکی برای پرداخت اصل سرمایه در موعد مقرر از آن ها دریافت می شود.

بیشتر بخوانید: بهترین سرمایه گذاری در زمان بحران

هر سرمایه گذاری می تواند با حداقل یک میلیون تومان سرمایه در هر کدام از این طرح ها با سودآوری های مختلف (معمولا بیش از درصد تورم سالانه) سرمایه گذاری کنند. همچنین به این موضوع نیز توجه داشته باشید که این سرمایه گذاری بدون پرداخت کارمزد و مالیات صورت می گیرد و برخی از طرح ها دارای تعهد پرداخت سود در کنار اصل سرمایه به سرمایه گذاران است. برای اطلاعات بیشتر می‌توانید به صفحه مشاوره سرمایه گذاری دونگی مراجعه کرده و با کارشناسان مجموعه در تماس باشید.

جمع‌بندی

سرمایه‌گذاری خطرپذیر یک مفهوم اقتصادی سنتی است که هیچگاه نمی توان آن را نادیده گرفت. با وجود این که در دیدگاه جدید توجه به سرمایه های خرد و گردش های مالی کوچک بیشتر شده، اما همچنان اقتصاد دوست دارد که سرمایه گذاران خطر پذیر را داشته باشد و روند ایجاد سرمایه های کلان را حفظ کند.

بنابراین می توان گفت که سرمایه‌ گذاری جسورانه در کنار کرادفاندینگ مسیرهایی هستند که می تواند به توسعه اقتصاد و ایجاد شرکت ها و کسب و کارهای مختلف کمک کند. تفاوت این دو روند در این است که شرکت ها و سرمایه گذاران در مسیر اول سخت تر و با ریسک بیشتری وارد کار می شوند و البته می تواند سود بسیار بالاتری را برای خود ایجاد کنند. در حالی که در روند دوم با سود منطقی تر، ریسک پایین تری را متحمل می شوند.

هر دو این مسیرها برای داشتن یک اقتصاد پویا بسیار لازم و مهم است، اما باید قبول کرد که در اقتصاد شناوری مانند اقتصاد ایران پیدا کردن فرد یا شرکتی که اقدام به سرمایه گذاری خطرپذیر کند کار چندان ساده ای نیست. این سرمایه گذاری به خودی خود ریسک بالایی دارد و استفاده از آن در اقتصادی شناور و نامشخص ریسک آن را چند برابر می کند. اینجاست که در چنین اقتصاد هایی کرادفاندینگ مشکل گشا خواهد بود.