سهام خزانه (Treasury stock) چیست و چرا در ایران ممنوع است؟

بازار سرمایه آنقدر گسترده است که هر قسمتی از آن به یک شاخص اختصاص پیدا می‌کند. سهام خزانه (Treasury stock) که به آن «سهام مجدد» نیز گفته می‌شود، یکی از انواع اوراق بهادار محسوب می‌شود. مدیران شرکت‌های صادرکننده سهام برای اینکه بتوانند درصد سهام شناور شرکت خود را کاهش دهند، بخشی از سهام موجود در بازار را می‌خرند.

به طور کلی خرید و فروش سهام خزانه برای حمایت از سهام شرکت‌ها انجام می‌شود. اما این کار چه سود و زیانی برای سهامداران و شرکت‌ها دارد؟ چه قوانینی برای خرید و فروش این نوع سهام در نظر گرفته شده است؟ اگر تمایل دارید در این باره به طور کامل مطالعه کنید، ما در این مطلب از مجله دونگی به طور کامل به آن می‌پردازیم.

فهرست مطالب:

• تعریف سهام خزانه
• کاربردهای سهام بازخرید شده
• معایب سهام خزانه
• میزان بازدهی سهام بازخرید شده
• دلایل خرید دوباره سهام توسط شرکت‌ها
• قوانین  معامله سهام بازخرید شده
• دلایل ممنوعیت سهام خزانه تاکنون
• خرید سهام خزانه یا کرادفاندینگ؟
• نتیجه گیری

تعریف سهام خزانه

وقتی وارد بازار بورس می‌شویم با دو نوع سهام روبرو هستیم:

• سهام قابل معامله از طریق سهامداران عمومی در بازار بورس
• سهام مدیریتی

نوع دوم یا همان سهام مدیریتی بخشی از سهام است که فقط در اختیار سهامداران و مالکان اصلی یک شرکت قرار می‌گیرد. این نوع سهام فقط در مواقع خاص خرید و فروش می‌شود. در حالی‌که سهام عموم مردم در بازار سهام به عنوان «سهام شناور آزاد» خرید و فروش می‌شود. 

در این میان هر چقدر که میزان سهام شناور آزاد یک سهم بیشتر باشد، کارایی و عمق معاملات سهم نیز افزایش می‌یابد. در نتیجه مدیران شرکت قادر به دستکاری قیمتی نخواهند بود. اما نقش سهام خزانه در این میان چیست؟

زمانی که شرکت بخشی از سهام منتشر شده را برای معاملات عموم مردم در بازار بورس دوباره بازخرید کند، به آن «سهام خزانه» می‌گویند. این نوع سهام به شرکت اجازه می‌دهد تا میزان سهام شناور خود را کاهش دهد و دوباره مالکیت آن‌ها را به دست بگیرد.

با این حساب باید گفت سهام بازخرید شده دیگر در اختیار سهامداران عمومی نیست و در نتیجه نمی‌توان سود سهام برای آن‌ها پرداخت نخواهد شد و محاسبات سود هر سهم (EPS) نیز برایشان در نظر گرفته نمی‌شود.

از آنجا که مطابق با ماده 198 قانون تجارت، معامله این سهام مجدد ممنوع اعلام شده است، فقط در ماهیت حساب خزانه شرکت نگهداری می‌شود. هر شرکت هم فقط می‌تواند 10% از سهامی را که خودش منتشر کرده است، دوباره بازخرید کند. 

بیشتر بخوانید: معرفی بهترین سهام بانکی برای خرید در بورس سال 1403

کاربردهای سهام بازخرید شده

حالا که به طور کلی با مفهوم این نوع سهام آشنا شدید، حتما می‌خواهید بدانید برای شرکت‌ها چه کارایی دارند! در زیر به کاربردهای آن اشاره کرده‌ایم:

• به حفظ سهام کنترلی و کاهش درصد شناوری سهم کمک زیادی می‌کند.
• برای نمایش ارزش ذاتی سهام به عنوان یک سیگنال عمل می‌کند.
• زمانی که مدیران بخواهند از قیمت‌های بازاری کمتر از ارزش ذاتی سهام حمایت کنند، کاربرد دارد.
• میزان نقدشوندگی سهام را برای سهامداران خرد بهبود می‌دهد.
• برای تبدیل و تسهیل زمان انتشار اوراق (از جمله اوراق مشارکت قابل تبدیل به سهام) تاثیرگذار است.
• در زمان اعطای سهام خزانه به مدیران و پرسنل به عنوان طرح تشویقی کاربرد دارد.

بازخرید سهام خزانه

یکی از روش‌های مدیران شرکت‌ها برای اینکه بتوانند تعداد سهام مانده در بازار را کاهش دهند، خرید دوباره سهام است. این کار به نفع سرمایه‌گذاران و صاحبان شرکت‌هاست؛ زیرا باعث می‌شود تا مالکیت نسبی سهامداران باقیمانده افزایش یابد. 

دلایل اصلی شرکت‌ها برای اینکه دوباره سهام منتشر شده در دست سهامداران عمومی را بخرند، عبارت است از:

• خرید دوباره سهام برای تأمین سرمایه
• حمایت از قیمت سهام شرکت
• کاهش درصد سهام شناور

بیشتر بخوانید: سرمایه گذاری با ضمانت‌نامه بانکی تعهد پرداخت و سود تخمینی

خرید دوباره سهام برای تأمین سرمایه

به عبارت دیگر سهام باز خرید شده که به عنوان نوعی سهام ذخیره شده محسوب می‌شود، برای پرداخت یا جمع‌آوری وجوه سرمایه‌گذاری‌ها در آینده نگهداری می‌شود. ساده‌تر بگوییم گاهی مدیران شرکت‌ها برای اینکه در پرداخت سرمایه‌گذاری‌های خود در آینده دچار مشکل نشوند، به سراغ خرید دوباره سهام می‌روند.  

حمایت از قیمت سهام شرکت

یکی دیگر از دلایلی که شرکت‌ها را برای بازخرید سهام مجدد ترغیب می‌کند، حمایت از قیمت سهام شرکت است. وقتی در تابلو معاملاتی کدهای حقوقی خریداری و بخشی از سهام شناور جمع می‌شود، سهامداران خرد خیالشان از بابت حمایت سهامداران عمده شرکت از سهام خود مطمئن می‌شوند. در واقع به این نتیجه می‌رسند که دیگر ریزش خیلی سنگین در کار نخواهد بود.  

برای مثال اگر سهام یک شرکت در قیمت 2000 تومان در صف فروش قفل شود، سهامداران خرد نگران سهام خود می‌شوند. اما در این زمان صاحبان شرکت سهام را در همان قیمت 2000 می‌خرند و به سهامداران عمومی اطمینان می‌دهند که سهام در اختیار آن‌ها در قیمت 2000 ارزشمند است. بنابراین آن‌ها هم برای نگهداشتن سهام خود تشویق می‌شوند.

کاهش درصد سهام شناور

در برخی مواقع ممکن است درصد سهام شناور یک شرکت بیش از حد افزایش یابد. در این مواقع سهامداران اصلی شرکت قادر به کنترل روند قیمت سهام نیست و در نتیجه باعث ایجاد نوسان در تابلو معاملاتی می‌شود. افزایش صف فروش و برهم خوردن تعادل بازار یکی از نتایج افزایش درصد سهام شناور است. 

اما در این زمان صاحبان شرکت به منظور کنترل قیمت و ایجاد تعادل در صف خرید و فروش سهام، بخشی از سهام شناور موجود در بازار را می‌خرند. 

سهام بازخریده شده در بازار سرمایه

در بازار سرمایه به این نوع سهام به عنوان روشی برای عملکرد مالی نگاه می‌شود که در اختیار مدیران شرکت‌هاست. اما همچنان به آن به عنوان یک دارایی نگاه نمی‌شود و حتی سهامداران عمومی نمی‌توانند به سود حاصل از خرید و فروش آن چشم داشته باشند. 

همان‌طور که در بالاتر گفتیم طبق قانون تجارت ایران سود حاصل از خرید و فروش این نوع سهام میان سهامداران توزیع نمی‌شود و حتی قابل خرید و فروش نیست. در واقع سهام مجدد جزء سهامی است که توسط شرکت‌ها بازخرید شده و دوباره به شرکت بازگشته است. پس نباید به آن به عنوان یک ابزار برای سرمایه‌گذاری نگاه شود. بلکه یک ابزار مالی و حمایتی محسوب می‌شود.

بیشتر بخوانید: سود سپرده 30 درصد و مقایسه آن با کرادفاندینگ؛ کدام بهتر است؟

تاثیر سهام مجدد بر قیمت سهم

با وجود همه مشکلاتی که در سر راه سهام بازخرید شده وجود دارد، اما وجود آن نشانه مثبتی برای آینده قیمتی سهام یک شرکت محسوب می‌شود؛ به طوری که بر قیمت سهام تاثیر می‌گذارد. به عبارت دیگر، هر زمان که هیأت مدیره احساس که سهام شرکت با مبلغ کمتر از ارزش ذاتی خود معامله می‌شود، می‌تواند برای خرید دوباره آن سهام اقدام کند. 

با این تصمیم هیات مدیره می‌توان افزایش قیمت سهام یک شرکت را انتظار داشته باشیم. از سوی دیگر وقتی بازخرید سهام یک شرکت اتفاق بیفتد، میزان نقدشوندگی سهام نیز افزایش می‌یابد. پس وقتی سهام دوباره در تملک سهامداران اصلی و مدیران شرکت درآید، قیمت سهام را متعادل می‌کند. 

یکی دیگر از تاثیرات سهام خزانه بر روی قیمت سهام، ایجاد سیگنال سودآوری برای سهامداران است. به طوری که سهامداران خرد با خرید مجدد سهام نسبت به رشد سود و ارزش سهام خود امیدوار می‌شوند. 

مزایای سهام بازخرید شده چیست؟

خرید این نوع سهام می‌تواند مزیت‌های زیادی را برای سهامداران اصلی و خرد یک شرکت داشته باشد. مهم‌ترین این مزیت‌ها عبارتند از:

حفظ ارزش سهم تا زمان اصلاح قیمت

 تصور کنید یک شرکت بورسی متوجه شده است که سهامش در بازار با قیمت کمتر از ارزش واقعی خود به فروش می‌رود. در این صورت آن شرکت برای حفظ ارزش سهام به میزان 10% آن را دوباره از سهامداران خرد خریداری می‌کند. اما بعد از اصلاح بازار دوباره آن را می‌فروشد.

بهبود نقدشوندگی سهام

از دیگر مزایای خرید سهام خزانه رفع بی‌اعتمادی در بین سهامداران و افزایش نقدشوندگی است. کاهش نقدشوندگی سهم در بازار، بی‌اعتمادی سهامداران را به دنبال دارد. به طوری که دیگر تمایلی برای سرمایه گذاری ندارند. به همین دلیل شرکت باید خودش دوباره سهام را بخرد تا نقدشوندگی بهبود یابد.

جلوگیری از سفته بازی

از دیگر مزیت‌های بازخرید سهام باید به جلوگیری از سفته بازی اشاره کنیم. گاهی بخش عمده‌ای از سهام یک شرکت در اختیار تعداد معدودی سهامدار عمومی قرار می‌گیرد. ممکن است این مشکل با هماهنگی قبلی رخ داده باشد و باعث سفته‌بازی در سهم شود. در این مواقع مدیران شرکت می‌توانند بخشی از سهام آن‌ها را بخرند تا کنترل قیمت را به‌دست بگیرند.

بیشتر بخوانید: قیمت دلار آزاد امروز ، محاسبه اقساط تسهیلات و سود وام بانکی

کاهش میزان سهام در بازار

زمانی که میزان فعالیت یک شرکت محدود شود و یا سود آن شرکت به هر دلیلی کاهش یابد، مدیران شرکت می‌توانند هزینه‌ها را کاهش دهند. اما برای کاهش این هزینه‌ها باید سهام خزانه تهیه کنند.  

اعطا سهام به پرسنل و مدیران شرکت

یکی از طرح‌های تشویقی در برخی از شرکت‌ها اعطای سهام به کارکنان و مدیران است. تعدادی از شرکت‌های بزرگ بعد از خرید سهام، آن را به مدیران و سایر پرسنل ارائه می‌دهند. 

معایب سهام خزانه

با همه مزیت‌هایی که خرید دوباره سهام به همراه دارد، اما بدون ایراد نیست. مهم‌ترین معایب این سهام عبارتند از:

• بدبینی سهامداران خرد 
• کاهش قیمت سهام در بازار

علاوه بر این دو مورد، در صورت بازخرید سهام با قیمت بسیار بالا باعث ضرر شرکت می‌شود.

سهام بازخریدشده در شرکت‌های بورسی

در شرکت‌های بورسی به منظور مدیریت قیمت سهام و جلب اعتماد سرمایه‌گذاران ، سهام خزانه نقش مهمی را برعهده دارد. با این حال توصیه می‌شود که با رعایت مقررات قانون تجارت و طبق برنامه‌ریزی دقیق از آن استفاده شود. 

به طور کلی در شرکت‌های بورسی برای خرید مجدد سهام شرایط و قوانینی وجود دارد که عبارتند از: 

• رعایت سقف مجاز خرید: هر شرکت تنها می‌تواند 10 درصد از سرمایه ثبت‌شده شرکت را دوباره بخرد.
• تأمین مالی خرید: هزینه مورد نیاز برای خرید دوباره سهام باید از محل سود انباشته یا اندوخته اختیاری شرکت تأمین شود. به عبارت دیگر، استفاده از وام بانکی یا منابع دیگر برای خرید مجدد سهام ممنوع است.
• قوانین مربوط به نگهداری: سهام بازخرید شده نمی‌تواند بیش از 2 سال در تملک شرکت باقی بماند. بعد از این مدت، شرکت باید سهام را دوباره در بازار عرضه کند.
• محدودیت سود و رای: این نوع سهام حق رأی در مجامع عمومی را ندارد و در محاسبه سود تقسیمی بلااثر است.
• افشای اطلاعات: شرکت‌ها باید جزئیات برنامه خرید، تعداد سهام، منابع تأمین مالی و تأثیرات مالی خود را به سازمان بورس و سهامداران اطلاع دهند.

نحوه خرید سهام مجدد در شرکت‌های بورسی نیز با طی کردن مراحل زیر انجام می‌شود:

1. مرحله اول تصویب هیئت‌مدیره
2. دریافت مجوز از سازمان بورس
3. انجام خرید در بازار از طریق کارگزاری‌ها و بازار بورس اوراق بهادار
4. گزارش‌دهی اطلاعات خرید، قیمت، تعداد و .... به سهامداران.

بیشتر بخوانید: تأمین مالی جمعی مبتنی بر پاداش چیست و چگونه کار می کند؟

نحوه بازخرید سهام 

در قوانین کشورهایی که خرید دوباره سهام مجاز است، توجه به سه قانون اهمیت زیادی دارد:

• توجه به منبع مالی برای بازخرید سهام
• اطلاع‌رسانی قبلی و تعیین زمان خرید مجدد سهام
• مشخص کردن رکن تصمیم‌گیرنده در شرکت

برای مثال در سال 99، شرکت باما با نماد «کاما» در بورس تهران پذیرفته شد. این شرکت در 17 شهریور 99 اهداف  خود را از خرید مجدد سهام، حمایت از سهام خود اعلام کرد. در واقع این شرکت ضمن تعریف هدف، تاریخ خرید سهام خزانه را نیز مشخص کرد. 

نحوه فروش سهام مجدد

فروش این نوع سهام هم درست مثل خریدشان قواعد و قوانین خاص خود را دارند. به طور کلی شرکتی که سهام را دوباره خریداری کرده است، باید آن را به عنوان سهام خزانه دوباره به بازار برگرداند. در واقع باید بین مرحله خرید و فروش فاصله ایجاد شود و شرکت بعد از یک دوره نگهداری (با هدف افزایش قیمت سهام یا تأمین نقدینگی) دوباره آن را به بازار عرضه کند. 

اما فروش سهام بازخرید شده شرایط و قوانینی دارد که عبارتند از:

• تصویب در هیئت‌مدیره برای فروش سهام خزانه ضرورت دارد.
• باید از سازمان بورس تاییدیه دریافت کنید.
• اطلاع‌رسانی به بازار برای مشخص کردن تعداد و قیمت سهام ضرورت دارد. 
• فروش این سهام نیز باید از طریق بازار بورس اوراق بهادار و با استفاده از کارگزاری‌ها انجام ‌شود.
• بعد از انجام فروش، شرکت باید اطلاعات مربوط به تعداد سهام فروخته‌شده، قیمت فروش و تأثیر آن بر صورت‌های مالی را منتشر کند.

ناگفته نماند که در مورد قیمت‌گذاری هم باید متناسب با شرایط بازار صورت بگیرد.

میزان بازدهی سهام بازخرید شده

سهامداران در زمان توزیع سهام مجدد حق انتخاب دارند و می‌توانند سهام خود را دوباره به شرکت بفروشند یا آن را نگهدارند. اما در زمان پرداخت سود سهام نقدی، سهامداران باید سود سهام نقدی بگیرند و مالیات آن را بپردازند. 

هر سهامداری که به وجه نقد نیاز داشته باشد، می‌تواند مقداری از سهام خود را بفروشد. میزان بازدهی سهام نیز به تفاوت قیمت در زمان خرید و فروش و مدت زمان بین خرید سهام و فروش مجدد آن بستگی دارد. معمولا میزان سود زیاد نیست و اگر فاصله بین زمان خرید و فروش مجدد سهام به شرکت کم باشد، سود زیادی عاید سهامداران نمی‌شود. 

از سوی دیگر سود این نوع سهام در کوتاه مدت چسبندگی دارد و مدیران شرکت‌ها نمی‌خواهند سود زیادی به سهامداران بپردازند. در واقع کاهش پرداخت سود سهام، سیگنال منفی به بازار ارسال می‌کند. به همین دلیل اگر جریان‌های نقدی اضافی موقتی باشد، مدیران شرکت‌ ترجیح می‌دهند این جریان‌های نقدی را با روش بازخرید سهام بین سهامداران توزیع کنند.

بیشتر بخوانید: بیشترین سود بانکی در کدام بانک پرداخت می شود؟

دلایل خرید دوباره سهام توسط شرکت‌ها

در بالاتر به این موارد به صورت کلی پرداختیم. در برخی مواقع شرکت‌ها با بررسی روند قیمتی سهام، متوجه می‌شوند قیمت سهام آن‌ها با مبلغی کمتر از ارزش واقعی خود معامله می‌شود. پس تا سقف 10% از سهام را دوباره می‌خرند تا بعد از اصلاح قیمت، دوباره آن را به بازار عرضه کنند.

گاهی نیز نقدشوندگی در بازار بورس کاهش می‌یابد که برای شرکت‌های بورسی یک اتفاق ناخوشایند است. چرا که باعث فرار سرمایه و کاهش سرمایه‌گذاری‌های بعدی می‌شود. همچنین میزان اعتماد سهامداران عمومی و حتی سرمایه‌گذاران را نیز نسبت به آن شرکت از بین می‌برد.

به همین دلیل شرکت به منظور برطرف کردن کاهش نقدشوندگی، سهام خود را دوباره در بازار می‌خرد. این کار به منظور بهبود ارتباط شرکت با سهامداران صورت می‌گیرد. 

بالاتر اشاره کردیم یکی دیگر از دلایل خرید سهام خزانه توسط شرکت، خارج کردن سهام از دست تعداد معدودی افراد است. وقتی سهام یک شرکت در دست تعداد معدودی سهامدار عمومی باشد، سفته بازی و کاهش قیمت سهام را به دنبال دارد. به همین دلیل باید سهام را از دست این افراد خارج کرد. 

قوانین  معامله سهام بازخرید شده

در قوانین تجارت جمهوری اسلامی در مورد این نوع سهام صحبت شده است. حتی در قانون 198 همین قانون در مورد ممنوعیت خرید و فروش سهام خزانه صحبت به میان آمده است. با این حال اگر در برخی مواقع (در بالاتر به دلایل آن اشاره کردیم)، شرکت چاره‌ای جز خرید دوباره سهام را نداشته باشد، باید طبق قوانین عمل کند. این قوانین عبارتند از:

• طبق قانون خرید و فروش این سهام باید با تصویب هیأت مدیره شرکت انجام شود. 
• همچنین شرکت باید برای معامله این نوع سهام به کارگزار خود وکالت اعطا کند.
• هرگونه تصمیم‌گیری در رابطه با خرید و فروش سهام بازخرید شده باید توسط ناشر به اطلاع سهامداران شرکت برسد. 
• خرید و فروش این نوع سهام نیز باید درست مثل روش خرید و فروش سهام شرکت‌های سهامی عام انجام شود.
• سهام خزانه به عنوان «سهام شناور آزاد» محسوب نمی‌شود. بنابراین خرید آن نباید باعث شود که درصد شناوری سهام بیش از 50% کاهش یابد.
• میزان این نوع سهام نباید از 40 درصد ارزش ویژه شرکت (حقوق صاحبان سهام در ترازنامه) را کاهش دهد.
• ناگفته نماند که به سهام بازخرید شده سود تقسیمی تعلق نمی‌گیرد.

قوانین خرید سهام خزانه در بازار بورس ایران

بازخرید سهام در قانون تجارت ایران منع شده است. در واقع هیچ شرکتی نمی‌تواند سهامی را که به دست سهامداران عمومی داده است، دوباره از آن‌ها بخرد. دلیل این ممنوعیت، جلوگیری از کاهش سرمایه شرکت یا فروش سهام اعلام شده است. البته در برخی از کشورها همچنان بازخرید سهام وجود دارد و با توجه به شرایط خاصی انجام می‌شود.

بیشتر بخوانید: کرادفاندینگ چیست؟ آنچه که در مورد تامین مالی جمعی باید بدانید

تاثیر سهام بازمجدد در ارزش سهم شرکت

همان‌طور که گفتیم این نوع سهام به عنوان یک ابزار برای مدیریت شرکت‌ها محسوب می‌شود. به طوری که از آن برای ارتقاء جایگاه شرکت‌ها و بهبود ارزش سهام استفاده می‌شود. 

به طور کلی تاثیر سهام خزانه بر روی سهام شرکت را می‌توان در موارد زیر بررسی کرد:

• کاهش تعداد سهام و افزایش سود هر سهم: اگر شرکتی 100 میلیارد تومان سود خالص داشته باشد و 100 میلیون سهم منتشر کرده باشد، سود هر سهم برابر با 1000 تومان است. اما اگر شرکت 10 میلیون سهم بازخرید کند، تعداد سهام به 90 میلیون کاهش می‌یابد و سود هر سهم به 1111 تومان می‌رسد.
• ایجاد تقاضای مصنوعی: خرید سهام خزانه توسط شرکت باعث افزایش تقاضا در بازار می‌شود. این افزایش تقاضا در کوتاه‌مدت از کاهش قیمت سهام جلوگیری کرده و حتی می‌تواند باعث افزایش آن شود.
• ارسال سیگنال مثبت به بازار: اقدام شرکت برای خرید سهام مجدد نشان‌دهنده اعتماد مدیریت به ارزش سهام و عملکرد آتی شرکت است. سهامداران این اقدام را نشانه‌ سلامت مالی شرکت و چشم‌انداز مثبت آن تفسیر می‌کنند که باعث افزایش تمایل آن‌ها برای خرید سهام می‌شود.
• بهبود نسبت‌های مالی شرکت: بازخرید سهام خزانه باعث تغییر در برخی از نسبت‌های مالی مهم می‌شود. به طوری که نسبت سود هر سهم و بازدهی حقوق صاحبان سهام افزایش می‌یابد. 

بیشتر بخوانید: وام طلا چیست؟ چگونگی و شرایط دریافت آن

تاثیر سهام بازخریدشده بر سودآوری شرکت‌های بورسی

این نوع سهام از جنبه‌های مختلفی بر سودآوری شرکت‌های بورسی تاثیر می‌گذارد. در واقع بازخرید سهام به طور مستقیم سود شرکت را افزایش نمی‌دهد. اما می‌تواند در شاخص‌های مالی و مدیریت سهام تغییر ایجاد کند. در این نتیجه بر روی سودآوری شرکت و افزایش ارزش سهام آن تاثیر می‌گذارد. 

همانطور که در بالاتر گفتیم با بازخرید سهام، تعداد سهام در دست سهامداران کمتر شده و این منجر به سود بیشتر برای هر سهم می‌شود. همچنین بازخرید سهام، منجر به تقسیم سود بین تعداد کمتری از سهامداران می‌شود؛ در نتیجه نسبت بازده حقوق صاحبان سهام افزایش می‌یابد. 

ارسال سیگنال مثبت به سرمایه‌گذاران هم موجب استفاده کارآمدتر از منابع مالی شرکت در آینده می‌شود. از سوی دیگر کاهش هزینه سرمایه و کاهش عرضه سهام و استفاده بهینه از نقدینگی مازاد از دیگر اثرات مثبت سهام خزانه بر سودآوری شرکت‌های بورسی است. 

مدیریت سهام خزانه در شرکت‌های سهامی عام

این نوع شرکت‌ها نیز می‌توانند با خرید مجدد سهام، مدیریت بهتر سهام را به دست بگیرند. مهم‌ترین تاثیرات سهام بازخرید شده بر روی شرکت‌های سهامی عام عبارت است از:

• تثبیت قیمت سهام در زمان کاهش قیمت 
• حفظ اعتماد سرمایه‌گذاران
• افزایش سود هر سهم و بهبود شاخص‌های سودآوری شرکت
• مدیریت بهتر نقدینگی شرکت
• کاهش ریسک تصاحب شرکت توسط رقبا یا سرمایه‌گذاران خارجی

در این شرکت‌ها خرید سهام خزانه به‌صورت مستقیم از بازار بورس انجام می‌شود و شرکت‌ها باید از طریق کارگزاری‌ها اقدام به خرید کنند. 

مزایا و معایب بازخرید سهام توسط شرکت‌ها

بازخرید سهام توسط سهامداران اصلی یا مدیران شرکت مزیت‌ها و معایبی دارد که در زیر به آن‌ها پرداخته‌ایم. مهم‌ترین مزایای خرید این سهام عبارتند از:

• افزایش سود هر سهم
• حمایت از قیمت سهام و جلوگیری از افت ارزش هر سهم
• جلب اعتماد سرمایه‌گذاران برای شرکت
• مدیریت نقدینگی مازاد
• ارسال سیگنال مثبت به بازار

اما خرید دوباره سهام معایبی نیز دارد که عبارتند از:

• کاهش نقدینگی شرکت 
• تاثیر محدود و کوتاه مدت بر ارزش ذاتی سهام شرکت 
• مدیریت ریسک انتخاب زمان نامناسب برای خرید و فروش سهام
• کاهش فرصت های سرمایه گذاری‌ در پروژه‌های سودآور
• احتمال ارسال سیگنال منفی به بازار سرمایه
• وجود قوانین و محدودیت‌های نظارتی
• کاهش شفافیت در بازار

بیشتر بخوانید: آیا از سرمایه گذاری در بازار ملک یا طلا و سکه خارج می شوید؟

دلایل ممنوعیت سهام خزانه تاکنون

در بالاتر اشاره کردیم در ایران امکان استفاده از این نوع سهام ممنوع اعلام شده است. در سال 1346 این قانون برای شرکت نفت قابل استفاده بود. اما از سال 1348 برای تمامی شرکت‌های بورسی، بازخرید سهام ممنوع اعلام شده است. اگرچه در سال 1394 دوباره در آن بازبینی‌هایی صورت گرفت، اما هنوز هیچ مجوزی برای خرید مجدد سهام صادر نشده است. 

مهم‌ترین دلایل ممنوعیت خرید و فروش این سهام عبارت است از:

• امکان خرید سهام در زمان کاهش ارزش آن و فروش دوباره در زمان بالا رفتن ارزش
• کم‌کاری در حق سهامداران عامی
• از بین رفتن شفافیت بین سهامداران اصلی و سهامداران عامی

به طور کلی هر شرکت بورسی که بخواهد اقدام به بازخرید سهام کند، باید برای این کار دلایل قانع‌کننده داشته باشد. در غیر این صورت اقدام مدیران شرکت مشمول زیان برای شرکت خواهد بود. 

خرید سهام خزانه یا کرادفاندینگ؟

با توجه به ممنوعیت خرید و فروش این نوع سهام، باید به این نتیجه رسیده باشید که سود زیادی در پس آن وجود ندارد. حتی اگر در زمان افت ارزش سهام یک شرکت اقدام به خرید آن سهام کنید تا در زمان افزایش ارزش، آن را با قیمت بالا بفروشید، هیچ تضمینی برای کسب سود وجود ندارد. 

به طور کلی سرمایه‌گذاری در زمینه سهام بازخرید شده به اطلاعات و تحلیل نیاز دارد و به عنوان سهامدار عمومی باید در این زمینه اطلاعات درست داشته باشید. 

اما در مقابل می‌توانید از روش کرادفاندینگ یا تأمین مالی جمعی برای مشارکت در توسعه کسب و کارها استفاده کنید. به این صورت که از طریق دونگی در طرح توسعه یک شرکت مشارکت داشته باشید و از پیش‌بینی سود سالانه 44 درصد استفاده کنید. این میزان سود در مقایسه با سودی که از راه خرید سهام یک شرکت بدست می‌آورید، با توجه به بالا بودن نرخ تورم، بسیار موجه و قانع‌کننده است.

نتیجه گیری

مدیریت سهام به اطلاعات زیادی نیاز دارد و اگر بخواهید وارد بازار بورس شوید و سهام یک شرکت را خریداری کنید، باید با تحلیل‌های درست و واقعی تصمیم بگیرید. سهام خزانه که در مواقع افت ارزش سهام یک شرکت اتفاق می‌افتد، در بسیاری از مواقع منجر به ضررهای زیادی برای سهامداران می‌شود. زیرا مدیران شرکت تنها می‌توانند 10 درصد سهامداران را در این شرایط بخرند و 90 درصد سهامداران ممکن است متضرر شوند. به طور کلی با توجه به پیچیدگی خرید و فروش سهام، بهتر است روش کرادفاندینگ را برای کسب سود انتخاب کنید. مشاوره سرمایه گذاری را با ما تجربه کنید.