بودجه‌بندی به چه معناست و چرا سازمان‌ها و شرکت‌ها اینقدر روی آن حساسیت دارند؟ این سوالیست که برای اغلب مدیران کسب و کارها و افراد عادی وجود دارد. بودجه (منابع مالی) اساس فعالیت‌های اقتصادی یک سازمان را تشکیل می‌دهد و به همین دلیل نحوه تخصیص و استفاده از آن اهمیت پیدا می‌کند. بودجه ریزی به تخصیص و نحوه مدیریت منابع مالی برای فعالیت‌ها و پروژه‌های مختلف سازمان، شرکت، کسب‌وکار و حتی زندگی شخصی اشاره دارد. اهداف بنیادین و نحوه اجرای بودجه بندی هم گسترده‌است و به یک راهنمای جامع نیاز دارد. اگر قصد استفاده اصولی از منابع مالی را دارید، این مطلب که با تلاش تیم تولید محتوای مجله دونگی گردآوری شده است، راهنمای کاملی را ارائه می‌دهد.
فهرست مطالب:
برای شروع هر کسب و کار و یا مدیریت سازمان اولین مرحله شروع پروژه، تخصیص بودجه است که تا پایان کار ادامه دارد. در واقع یکی از وظایف مدیر مالی (یا مدیر پروژه) در تشکیلات سازمانی، بودجه‌بندی است. این روش می‌تواند در سطح فردی و یا سازمانی (خصوصی و دولتی) انجام شود و هدف آن مدیریت منابع مالی است.
این فرآیند براساس دو نوع منبع مالی انجام می‌شود: بودجه ثابت و بودجه متغیر.
بودجه ثابت: به ظرفیت سازمان برای کسب درآمد در طول بازه زمانی مشخص اشاره دارد و بودجه‌ریزی آن نیز به صورت ثابت و بدون تغییر تا پایان سال مالی باقی می‌ماند.
بودجه متغیر: به آن دسته از منابع مالی گفته می‌شود که میزان آن کم و زیاد می‌شود. بودجه‌بندی آن نیز انعطاف‌پذیر است و برای آن مبلغ دقیقی مشخص نمی‌شود و فقط به صورت تخمینی برای هر پروژه مبلغ تعیین می‌کنند.
جالب است بدانید بودجه‌بندی متغیر در مقایسه با روش ثابت، عملکرد بهتری دارد. البته باید در زمان برنامه‌ریزی و تعیین نیازها دقت بیشتری داشته باشید. چون ممکن است با صرف بیشتر بودجه در یک بخش، بخش‌های دیگر نیاز به مدیریت بهینه پیدا کنند. همچنین با افزایش مخارج بخش دیگری از سازمان، کارخانه یا شرکت، ممکن است قادر به اجرای آن‌ها نباشید و در نهایت با کسری بودجه مواجه شوید.
بیشتر بخوانید: قیمت دلار آزاد امروز ، محاسبه اقساط تسهیلات و سود وام بانکی
مدیریت بهتر منابع مالی یکی از مهم‌ترین اهداف بنیادین و اصلی بودجه‌ریزی است. البته اهداف دیگری نیز در پس آن وجود دارد که عبارتند از:
برنامه‌ریزی و تخصیص منابع برای ایجاد تعادل بین درآمد و هزینه و جلوگیری از اتلاف منابع.
پیش‌بینی نیازهای آینده برحسب نوسانات بازار
شفاف سازی مالی در نحوه مصرف منابع مالی
مدیریت بدهی‌ها و منابع مالی و در نهایت جلوگیری از بحران مالی
کنترل هزینه‌ها و جلوگیری از خرج شدن هزینه‌های غیر ضروری
افزایش کارایی و بهره‌وری و استفاده بهینه‌تر از منابع مالی
ایجاد انگیزه در کارکنان و مدیران برای دستیابی به اهداف
ارزیابی عملکرد مالی و شناسایی انحرافات مالی با مقایسه بودجه برنامه‌ریزی‌شده با هزینه‌های واقعی
هیچ سازمان دولتی یا غیردولتی و همچنین در زندگی شخصی بدون برنامه‌ریزی منسجم نمی‌تواند در ایجاد تعادل بین مخارج و درآمد موفق عمل کند. به همین دلیل بخش مهمی از یک سازمان را مدیریت مالی تشکیل می‌دهد تا با تجزیه و تحلیل و تفسیر داده‌های مالی بتوان بودجه را تنظیم کرد.
البته اهمیت مدیریت بودجه بیش از اینست که در زیر به آن پرداخته‌ایم:
امکان تنظیم برنامه درست و دقیق برای اختصاص بودجه به هر یک از‌های بخش‌های سازمان
امکان شناسایی هزینه‌های غیرضروری و زائد
رصد دائمی میزان مصرف بودجه و جلوگیری از هدر رفتن سرمایه
شفافیت مالی و دریافت گزارشات از میزان و نحوه مصرف بودجه برای مدیران، سرمایه‌گذاران، سهامداران و سایر ذی نفعان
مدیریت ریسک پروژه‌ها با اختصاص دادن بودجه و ذخیره آن برای جبران خسارات احتمالی
کسب بینش بهتر در مدیریت مالی و امکان برنامه‌ریزی بلندمدت
بیشتر بخوانید: سود سپرده 30 درصد و مقایسه آن با کرادفاندینگ؛ کدام بهتر است؟
با توجه به اهمیتی که مدیریت منابع مالی دارد، انجام آن نیز مهم است و باید طبق مراحل خاصی انجام شود. به طور کلی تخصیص بودجه به محاسبات و برآوردهایی از داده‌های مختلف سازمانی نیاز دارد. همان‌طور هم که اشاره کردیم در مدیریت مالی قبل از بودجه‌بندی تجزیه و تحلیل‌هایی از داده‌های مالی انجام می‌شود.
به طور کلی تخصیص منابع مالی و بودجه طی چندین مرحله انجام می‌شود که عبارتند از:
برنامه‌ریزی: در ابتدا باید اهداف و سیاست‌های سازمان برای سال مالی یا پروژه تعیین شود.
جمع‌آوری اطلاعات: در این مرحله داده‌های مربوط به فعالیت‌های هر بخش سازمانی یا پروژه، میزان فروش، هزینه‌های سازمانی، فرصت های سرمایه گذاری و .... تحلیل می‌شود. در مرحله بعد اطلاعات بدست آمده به صورت گزارش جمع‌آوری می‌شود.
تهیه فهرست وظایف و کارهای پروژه: در این مرحله باید لیست تمام کارهایی را که قرار است در یک پروژه یا سال مالی انجام دهید، تهیه کنید. در مواقعی که پروژه قبلاً نیز انجام شده باشد یا پروژه‌های مشابه وجود دارد، می‌توانید از اطلاعات آن‌ها برای بودجه‌بندی استفاده کنید. در غیر این صورت باید تمام مراحل پروژه در تمام سطوح و ابعاد را بسنجید و سپس لیست کارها و وظایف در هر مرحله را مشخص کنید.
برآورد هزینه هر مورد از فهرست: در این مرحله از بودجه‌ریزی باید برای هر کدام از مراحل و وظایف، میزان تقریبی یا دقیق بودجه را مشخص کنید.
جمع هزینه‌ها: برآورد کردن مجموع تمامی هزینه‌هایی که برای بودجه بندی در نظرگرفته‌اید، در این مرحله انجام می‌شود.
برآورد بودجه ذخیره و مالیات: تخمین زدن بودجه شاید به ظاهر کار راحتی به نظر برسد، اما چون ارقامی که بدست می‌آورید، دقیق نیستند، چندان هم آسان نیست. به همین دلیل باید به فاکتورهای دیگری مثل مالیات و یا هزینه‌های جانبی هم فکر کنید و آن را از بودجه کل کسر کنید. نکته مهم دیگر این است که همیشه 10 درصد از کل هزینه بودجه را ذخیره کنید تا در زمان خسارت بتوانید از این منبع ذخیره‌شده کمک بگیرید.
تصویب بودجه: اگر برای زندگی شخصی بودجه ریزی می‌کنید، تایید و یادداشت تمامی مراحل قبلی به معنای تصویب بودجه است. اما در سازمان‌ها و شرکت‌ها پای مدیران ارشد وسط می‌آید. چرا که باید پیش‌نویس اولیه را که در مورد تخصیص بودجه تنظیم شده است، مطالعه و موارد آن را تصویب و تأیید کنند.
اجرا برنامه‌ریزی مالی: در این مرحله فرایند تخصیص بودجه به اتمام رسیده است و حالا باید به سراغ عملیات اجرایی بروید. در سازمان‌ها این قسمت توسط بخش‌های سازمان یا عاملین اجرای پروژه انجام می‌شود.
نظارت و کنترل: تنها تعیین بودجه برای بخش‌های مختلف سازمان کافی نیست و باید نظارت دائمی و کنترل دوره‌ای بر روی مصرف آن داشته باشید. در واقع باید بدانید چطور تخصیص بودجه به پیشبرد اهداف سازمانی در پروژه‌ها کمک می‌کند. این مرحله به منظور جلوگیری از هدر رفتن یا کاستی بودجه کاربرد دارد.
بیشتر بخوانید: تأمین مالی جمعی مبتنی بر پاداش چیست و چگونه کار می کند؟
بودجه‌ریزی چندین روش دارد که هرکدام بسته به نیاز، شرایط و اهداف سازمان‌ها، دولت‌ها یا افراد انتخاب و اجرا می‌شوند. در زیر مهم‌ترین انواع روش‌های تخصیص بودجه معرفی شده‌اند:
بودجه‌بندی سنتی (خطی): در این روش، بودجه سال قبل به عنوان مبنا قرار می‌گیرد و فقط تغییرات جزئی در آن اعمال می‌شود. تخصیص بودجه به روش سنتی بسیار ساده و کم‌هزینه است. اما چون همه هزینه‌ها به‌طور یکسان بررسی نمی‌شوند، در برخی مواقع ناکارآمد است.
تخصیص بودجه به روش افزایشی: یکی دیگر از روش‌های تخصیص بودجه، بررسی بودجه سال قبل است و سپس درصد مشخصی به آن اضافه یا از آن کم می‌شود. انجام این روش ساده است اما باعث افزایش هزینه‌های غیرضروری می‌شود.
بودجه‌ریزی عملیاتی: این روش بیشتر روی عملکرد و خروجی نهایی تاکید دارد و فقط روی تخصیص منابع تمرکز نمی‌کند. در روش بودجه‌بندی عملیاتی هزینه‌ها به فعالیت‌ها و نتایج مرتبط می‌شوند تا بهره‌وری و کارایی سازمان را افزایش یابد. این روش را سازمان‌هایی که می‌خواهند منابع خود را بهینه تخصیص دهند، پیشنهاد می‌دهیم.
بودجه‌بندی بر مبنای صفر: در این روش، بودجه هر سال از صفر شروع می‌شود و تمام هزینه‌ها باید مجدداً توجیه شوند. مهم‌ترین مزیت این روش جلوگیری از هدر رفتن منابع است. با این حال به هزینه و زمان زیادی نیاز دارد.
بودجه‌ریزی انعطاف‌پذیر: اگر بخواهید برحسب تغییرات در درآمد و یا شرایط قابل تغییر و تنظیم، بودجه را مشخص کنید، باید به سراغ روش تخصیص بودجه انعطاف‌پذیر بروید. این روش برای شرکت‌ها و سازمان‌هایی که در محیط‌های ناپایدار فعالیت می‌کنند، مناسب است.
بودجه‌بندی بر مبنای بهره‌وری: در این روش بودجه بر اساس بهره‌وری واحدهای مختلف سازمان، تعیین می‌شود. این روش بیشتر برای شرکت‌هایی که می‌خواهند هزینه‌ها را کاهش داده و کارایی خود را افزایش دهند، کاربرد دارد.
بیشتر بخوانید: وام طلا چیست؟ چگونگی و شرایط دریافت آن
حتی وقتی برای زندگی شخصی با برنامه‌ریزی مالی پیش می‌روید، کارهای ضروری انجام می‌شود و از خریدهای غیر ضروری پیشگیری می‌کنید. حالا تصور کنید سازمان‌ها و شرکت‌ها وقتی با تخصیص بودجه و برنامه‌ریزی عمل کنند، چه مزایایی را برایشان به همراه دارد.
به طور کلی مهم‌ترین مزایای مدیریت بودجه عبارت است:
کنترل مالی و مدیریت هزینه‌ها: بودجه‌ریزی به افراد، سازمان‌ها و دولت‌ها کمک می‌کند تا هزینه‌های خود را به شکل بهتری کنترل کرده و از ولخرجی یا بدهی‌های غیر ضروری جلوگیری کنند. همچنین به تشخیص انحرافات مالی و اصلاح آن‌ها نیز کمک زیادی می‌کند.
برنامه‌ریزی و تخصیص بهینه منابع: یکی دیگر از مزیت‌های مدیریت و کنترل بودجه، تخصیص منابع مالی بر اساس اهداف و اولویت‌های سازمان یا فرد است. به همین دلیل از اتلاف منابع جلوگیری می‌شود و بهره‌وری افزایش می‌یابد.
بهبود تصمیم‌گیری مالی: هر سازمانی که بخواهد تصمیم‌گیری مالی دقیق و آگاهانه داشته باشد، به یک بودجه مشخص‌شده نیاز دارد. به همین دلیل باید گفت با بودجه‌ریزی برنامه‌ریزی برای سرمایه‌گذاری، پس‌انداز و هزینه‌های ضروری بهبود پیدا می‌کند.
افزایش بهره‌وری و کارایی: سازمان‌ها و دولت‌ها می‌توانند عملکرد مالی خود را با استفاده از این روش بهینه‌سازی کنند. این مزیت باعث می‌شود که هزینه‌ها و سرمایه‌گذاری‌ها بر اساس نتایج و عملکرد واقعی صورت بگیرد.
ایجاد شفافیت مالی و پاسخگویی: مزیت دیگر بودجه‌ریزی افزایش شفافیت در نحوه تخصیص و خرج کردن منابع مالی است. به طوری که نظارت و پاسخگویی مدیران و مقامات مسئول را در سازمان افزایش می‌دهد.
پیش‌بینی نیازهای آینده: تخصیص بودجه امکان پیش‌بینی درآمدها و هزینه‌های آینده را فراهم و از بحران‌های مالی جلوگیری می‌کند. همچنین در مدیریت بهتر نقدینگی و برنامه‌ریزی برای رشد اقتصادی موثر است.
کاهش بدهی‌ها و مدیریت مالی بهتر: با داشتن یک بودجه مشخص، از ایجاد بدهی‌های غیرضروری جلوگیری شده و پرداخت بدهی‌های موجود به درستی مدیریت می‌شود.
ایجاد انگیزه برای دستیابی به اهداف: این روش به کارکنان و مدیران کمک می‌کند تا اهداف مالی مشخصی داشته باشند و برای دستیابی به آن‌ها بهتر و بیشتر تلاش کنند. تخصیص بودجه حتی برای زندگی شخصی، به پس‌انداز و سرمایه‌گذاری برای آینده نیز کمک می‌کند.
افزایش ثبات مالی و کاهش ریسک: با کنترل هزینه‌ها و برنامه‌ریزی درآمدها، ثبات مالی افزایش پیدا می‌کند. از سوی دیگر خطرات ناشی از بحران‌های مالی کمتر خواهد بود.
امکان مقایسه عملکرد و بهبود مستمر: وقتی هر سال برای نحوه مصرف هزینه‌ها در بخش‌های مختلف بودجه داشته باشید، می‌توانید بودجه‌ریزی امسال را با سال قبل مقایسه کنید. همچنین امکان مقایسه متن بودجه‌بندی اولیه با هزینه‌های واقعی (در پایان کار) نیز برایتان فراهم است. پس می‌توانید با این مقایسه به نقاط ضعف و قوت سازمان نیز پی ببرید.
بیشتر بخوانید: بیشترین سود بانکی در کدام بانک پرداخت می شود؟
اگرچه هر سازمانی به مدیریت و کنترل بودجه نیاز دارد، اما این روش بدون محدودیت و چالش نیست. به طوری که اثربخشی و کارایی آن تحت تاثیر قرار می‌گیرد. مهم‌ترین محدودیت‌های این روش عبارت است از:
عدم دقت در پیش‌بینی درآمدها و هزینه‌ها: راستش را بخواهید با همه اعداد و ارقامی که در متن پیش‌نویس تخصیص بودجه می‌آید، اما پیش‌بینی دقیق درآمدها و هزینه‌ها دشوار است. به هر حال عوامل اقتصادی، تورم، تغییرات بازار و شرایط غیرمنتظره بر روی نحوه مصرف بودجه و هزینه‌ها تاثیر می‌گذارد. در واقع در برخی موارد هزینه‌ها بیش از حد یا کمتر از مقدار واقعی تخمین زده می‌شود.
انعطاف‌پذیری کم در برابر تغییرات غیرمنتظره: برخی روش‌های بودجه‌ریزی (مانند روش سنتی) انعطاف‌پذیری پایینی دارند؛ بنابراین نمی‌توانند خیلی سریع با شرایط جدید اقتصادی یا نوسانات بازار سازگاری پیدا کنند.
زمان‌بر و پرهزینه بودن فرآیند: یکی دیگر از معایب بودجه‌بندی نیاز تدوین و مدیریت بودجه به زمان و منابع انسانی است. حالا هرچقدر سازمان بزرگتر باشد، تدوین بودجه به تعداد بیشتری از افراد متخصص نیاز دارد. از سوی دیگر بررسی دقیق هزینه‌ها و درآمدها و انجام اصلاحات، ممکن است کمی زمان‌بر باشد.
امکان تخصیص نامناسب منابع: اگر بودجه به‌درستی بین بخش‌های مختلف تقسیم نشود و برخی واحدها بیش از حد یا کمتر از نیازشان بودجه دریافت کنند، سازمان دچار بحران مالی می‌شود. این امر حتی در زندگی فردی هم وجود دارد و برای تخصیص منابع به درستی و دقیق انجام شود. اما خوب گاهی تشخیص اولویت‌های اصلی برای تخصیص بودجه ممکن نیست و به تحلیل زیادی نیاز دارد.
محدودیت در انگیزه‌بخشی و نوآوری: اگر برای جلوگیری از اتلاف منابع مالی به بودجه‌بندی سخت‌گیرانه پایبند شوید، مانع از نوآوری و خلاقیت در سازمان‌ها می‌شود. به طوری که کارکنان فقط برای دریافت بودجه بیشتر، خودسرانه هزینه‌های غیرضروری را افزایش دهند.
تمرکز بر کوتاه‌مدت به‌جای بلندمدت: برخی روش‌های تخصیص و مدیریت بودجه (مانند بودجه‌ریزی سنتی و افزایشی) بیشتر بر روی مدیریت مالی کوتاه‌مدت تمرکز دارند. در حالی که ممکن است برنامه‌های استراتژیک بلندمدت را نادیده بگیرند. به همین دلیل انتخاب روش درست تخصیص بودجه براساس روش مدیریت مالی اهمیت پیدا می‌کند.
ایجاد بوروکراسی و پیچیدگی‌های اداری: یکی دیگر از ایراداتی که به بودجه ریزی وارد می‌شود، پیچیدگی و داشتن مراحل اداری است. به همین دلیل بهره‌وری را کاهش می‌دهد. از سوی دیگر تخصیص و مدیریت بودجه به بررسی‌های مداوم و اصلاح بودجه نیاز دارد که این امر می‌تواند باعث افزایش کاغذبازی و روندهای طولانی شود.
بیشتر بخوانید: معرفی بهترین سهام بانکی برای خرید در بورس سال 1403
حالا بیایید در مورد به بحث پس‌انداز و سرمایه گذاری بپردازیم که در واقع مهم‌ترین هدف تخصیص بودجه است. به طور کلی در هر طرح پیش‌نویس برای مدیریت منابع مالی باید به سرمایه‌گذاری و پس‌انداز نیز بپردازید. به هر حال قرار نیست همه منابع مالی مصرف شود و ممکن است در آینده برای حوادث غیرقابل پیش‌بینی به منابع مالی نیاز پیدا کنید.
کرادفاندینگ یا تأمین مالی جمعی یک روش سرمایه‌گذاری برای تأمین منابع مالی کسب‌وکارها است. دونگی می‌تواند به تأمین سرمایه مورد نیاز کسب و کارها کمک کند تا در بودجه‌ریزی موفق‌تر عمل کنند و به توسعه و موفقیت مدنظر خود دست یابند.
از سوی دیگر سرمایه گذاران هم با شرکت در طرح‌های سرمایه‌گذاری کرادفاندینگ، می‌توانند در هر دوره به سود قابل توجهی دست پیدا کنند. به طوری که بودجه‌بندی برای زندگی فردی را برایشان ساده‌تر کند. به هر حال وقتی منابع مالی در دسترس باشد، تخصیص بودجه به امور مهم ساده‌تر می‌شود.
در واقع کرادفاندینگ به عنوان یک روش امن و قابل اعتماد برای سرمایه‌گذاری و کسب سود است. به طوری که به سرمایه‌پذیران (کسب و کارها) در تأمین بودجه مورد نیاز برای توسعه کمک زیادی می‌کند. از سوی دیگر سرمایه‌گذاران حقیقی و حقوقی هم می‌توانند با کسب سود قابل پیش‌بینی 44% بخشی از هزینه مورد نیاز برای پس‌انداز و امورات خود را بدست آورند.
در ادامه مهم‌ترین دلایلی که باعث می‌شود تأمین مالی جمعی دونگی بهترین روش برای سرمایه‌گذاری و بهترین پلتفرم کرادفاندینگ برای جذب سرمایه باشد را برایتان خلاصه نام ببریم.
مهم‌ترین مزایای دونگی برای سرمایه‌گذاران عبارت است از:
تضمین بازگشت اصل سرمایه بعد از اتمام قرارداد (در قراردادهای با ضمانت تعهد پرداخت)
بالا بودن سود پیش‌بینی‌شده تا 45%
استفاده از سود آن برای بودجه‌بندی سال آینده
مشخص بودن ریسک طرح‌های سرمایه‌گذاری
تنوع در انتخاب طرح‌ها
مزایای کرادفاندینگ برای سرمایه‌پذیران (کسب‌وکارها) نیز عبارت است از:
شفافیت در تأمین مالی پروژه
تامین بخش زیادی از منابع مالی برای بودجه‌ریزی
کاهش محدودیت‌های بودجه‌ریزی سنتی
بهبود پیش‌بینی مالی و کاهش ریسک بودجه‌ریزی
کاهش فشار مالی برای کسب و کارها
ایجاد یک جریان نقدی پایدار و برنامه‌ریزی بهتر هزینه‌ها
افزایش شفافیت مالی و نظارت بهتر بر هزینه‌ها
امکان تست بازار و بهینه‌سازی هزینه‌ها
کاهش هزینه‌های بازاریابی و جذب مشتریان اولیه
انعطاف‌پذیری بیشتر در بودجه‌ریزی و تخصیص منابع
بیشتر بخوانید: وام طلا چیست؟ چگونگی و شرایط دریافت آن
هر سازمان و کسب و کاری که بخواهد بین درآمد و هزینه‌های خود تعادل برقرار کند و مانع از هدر رفتن منابع مالی شود، به بودجه‌ریزی نیاز دارد. اما در کنار تخصیص منابع مالی برای پروژه‌ها باید بخشی از آن برای سرمایه‌گذاری در نظر گرفته شود. کرادفاندینگ در حال حاضر به عنوان بهترین روش برای سرمایه‌گذاری در سطح خرد و کلان شناخته می‌شود. به طوری که می‌تواند بخشی از بودجه سال آینده شما را به راحتی تأمین کند. در نتیجه در تحقق اهداف و توسعه سازمان تاثیر دارد. مشاوره سرمایه گذاری را با ما تجربه کنید.
استراتژی همگرایی یکی از استراتژی های کاربردی در دنیای بازارهای مالی است، به طور کلی همگرایی به نزدیک شدن روندها، نرخها یا قیمتها به یکدیگر در طول زمان گفته می شود. به بیان ساده‌تر، وقتی دو متغیر اقتصادی (مثلا سطح درآمد دو کشور، نرخ تورم، یا هزینه تولید کالاها) در مسیر زمانی خود به هم نزدیک می‌شوند، گفته می‌شود بین آن‌ها همگرایی اقتصادی بوجود آمده است.
قیمت طلا با افت 6 درصدی به 4100 دلار رسید؛ کارشناسان از اصلاح تاریخی بازار می گویند. جزئیات این خبر را در دونگی بخوانید.
بازار مسکن پس از ماه ها رکود، نشانه هایی از تحرک را تجربه می کند. اجرای قانون جدید بانکی و الزام بانک ها به اختصاص 20% تسهیلات به بخش مسکن، امید تازه ای برای رونق معاملات ایجاد کرده است. جزئیات کامل را در دونگی بخوانید.