بورس کالا چیست؟ راهنمای جامع سرمایه گذاری در بورس کالا

اگر از علاقه‌مندان به بازار بورس و اوراق بهادار هستید یا سهامی در این بازار دارید، به احتمال زیاد نام بورس کالا به گوش شما خورده است اما آیا می‌دانید این بازار چیست؟ بازار بورس، یکی از بزرگ‌ترین بازارهای مالی در ایران است که فعالیت آن را می‌توان به چند بخش بازار فرابورس، انرژی، کالا و... تقسیم کرد. بازاری که در آن به معاملات کالاها پرداخته می‌شود همان بازار بورس کالا است که در این مطلب به معرفی آن می‌پردازیم. در ادامه خواهیم گفت که بورس کالا چیست و چگونه می‌توان معاملاتی موفق را در آن تجربه کرد. 

فهرست مطالب:

• بورس کالا چیست؟
• تاریخچه بورس کالا در ایران و جهان 
• مزایا و معایب معامله در بورس کالا
• انواع بازارهای بورس کالا چیست؟
• مراحل سرمایه گذاری در بورس کالا 
• نحوه انجام معامله در بورس کالا
• انواع قراردادها در بورس کالا چیست؟
• سخن پایانی

بورس کالا چیست؟

بورس کالا یکی از بخش‌های بازار بورس و نوعی بازار مبادلاتی است که در آن به معامله و خرید فروش کالاها می‌پردازند. محصولات در این بازار بعد از کارشناسی‌های دقیق و موشکافانه قیمت ‌گذاری شده و در نهایت برای عرضه در صف انتشار و انتظار خریداران قرار می‌گیرند. در این بازار عمدتا کالاهای خام و فرآوری نشده عرضه می‌شوند که از جمله آن‌ها می‌توان به انواع مختلف فلزات، محصولات صنعت انرژی، سیمان، محصولات کشاورزی و دیگر محصولاتی که به عنوان کالای خام یا ماده اولیه در تولید محسوب می‌شوند، اشاره کرد. البته اخیرا خودرو نیز به لیست کالاهایی که در این بازار عرضه شده و خرید و فروش می‌شوند، اضافه شده و خریداران این کالا نیز می‌توانند از امتیازات بورس کالا برای خرید خودرو استفاده می‌کنند. 

این بازار شاید در ظاهر شبیه به بازارهای معاملاتی دیگر باشد. اما یک تفاوت و مزیت مهم، آن را نسبت به دیگر بازارهای مالی متمایز می‌کند که این مزیت نظارت دقیق و ریزبینانه به قیمت‌ کالاهای عرضه شده است. به عبارت دیگر عرضه و تقاضا در این بازار در بستری امن انجام می‌شود و تمام تولید کنندگان، تجار و معامله‌گران، مصرف کنندگان و... مقررات حاکم بر این بازار را رعایت می‌کنند. نحوه سرمایه گذاری در بورس کالا به این صورت است که ابتدا باید در بازار اصلی ثبت نام کرد و کد بورسی دریافت کرد. سپس از طریق آن می‌توان به معامله محصولات مختلف در این بازار پرداخت.

تاریخچه بورس کالا در ایران و جهان 

پیش از ادامه صحبت در مورد این که بورس کالا چیست و چه انواعی دارد و در واقع قبل از ارائه راهنمای سرمایه گذاری در بورس کالا، بد نیست که با تاریخچه بورس کالا در ایران و جهان آشنا باشید. روند تکامل بورس کالا در جهان از قرن 19 و با هدف تامین نیازهای اقتصادی جامعه آغاز شد. در واقع نارسایی‌هایی که در بازار سنتی وجود داشت، یکی از دلایل اصلی راه‌اندازی این بازار بود.

بیشتر بخوانید: بهترین سهام برای خرید در بورس

در شرایطی که برای معامله کالاها شفافیت قیمت گذاری وجود نداشت و تضمین‌های لازم برای معامله‌گران انجام نمی‌شد، بورس‌های کالا و ابزارهای مشتقه، بستری امن و سازمان یافته را برای معاملات پدید آوردند. امروزه بورس کالاهای زیادی مانند بورس فلزات لندن، بورس کالای نیویورک، بورس کالای هند و.. در جهان وجود داشته و پرقدرت به کار خود ادامه می‌دهند. 

در ایران هم این بازار بورسی فعالیت خود را از سال 1382 آغاز کرد. سرمایه گذاری در بورس کالا کشور ما با بازار بورس فلزات ایران آغاز شد. کمی بعد و پس از موفقیت‌های بازار بورس فلزات، بازار بورس کشاورزی ایران هم راه‌اندازی شد. بورس کالای ایران که زیر مجموعه‌ای از سازمان بورس و اوراق بهادار است به طور رسمی از سال 1386 آغاز به کار کرد.

مزایا و معایب معامله در بورس کالا

در حال حاضر، بورس کالا یکی از بازارهای محبوب کشور ما است و انواع بورس کالای ایران از استقبال خوبی برخوردار بوده‌اند. معامله در این بازار چندان سخت نیست اما مطابق آموزش بورس کالا، باید به یک نکته مهم یعنی مزایا و معایب این بازار توجه کرد. در ادامه مهم‌ترین مزایا و معایب بورس کالا را بررسی خواهیم کرد. با ادامه مقاله بورس کالا چیست، همراه ما باشید.

مزایای بورس کالا

• تمام کالاهای معامله شده در این بازار تحت نظارت بوده و به شکل سازمان‌یافته انتقال پیدا می‌کنند. 
• امکان تحویل کالای معیوب به خریدار در این بازار وجود ندارد زیرا کالاها دارای اصالت و ضمانت هستند. 
• اصالت کالا تنها چیزی نیست که در این بازار تایید شده و تایید اصالت فروشنده نیز حائز اهمیت است.
• قیمت گذاری در این بازار، براساس عرضه و تقاضا است. 
• امکان انجام معاملات صوری در این بازار وجود ندارد. 
• معرفی محصولات در این بازار توسط خود بازار انجام شده و فروشندگان حتی نیازی به تبلیغ ندارند. 
• و..

بیشتر بخوانید: بهترین سرمایه گذاری با پول کم؛ سهام، صندوق یا کرادفاندینگ

معایب بورس کالا

• حد معینی برای حجم خرید در بورس کالا وجود دارد که معاملات انبوه را سخت می‌کند. 
• بعضی از محصولات این بازار به صورت سبد هستند و خریداران تا زمان مشخص، امکان خرید آن‌ها را نخواهند داشت.  
• ارائه وقفه توسط تامین‌کنندگان کالا در این بازار باید بدون وقفه انجام شود. 
• بازار بورس با پرداخت مالیات همراه است و اگر میانه‌ای با این موضوع نداشته باشید، مناسب شما نخواهد بود.

انواع بازارهای بورس کالا چیست؟

بازارهای مختلفی در بورس کالا وجود دارد هر کدام نوع خاصی از محصولات را مطابق با قوانین و مقرراتی مشخص معامله می‌کنند. برای شروع معامله و خرید و فروش در بورس کالا، ابتدا باید با انواع بورس کالای ایران آشنا باشید که در این بخش به معرفی آن‌ها می‌پردازیم.

• بازار فیزیکی بورس کالا: در این بازار 4 گروه کالای اصلی یعنی محصولات پتروشیمی، صنعتی، فرآورده‌های نفتی و کشاورزی معامله می‌شوند. این بازار شباهت زیادی به بازارهای سنتی دارد با این تفاوت که مطابق با قوانین و مقررات بورس کالا فعالیت می‌کند.
• بازار فرعی: این بازار شباهت زیادی به بازار فیزیکی دارد اما طیف محصولات بازار فیزیکی بیشتر و قوانین و مقررات آن کمتر است. 
• بازار مشتقه بورس کالا: در ادامه پاسخ بورس کالا چیست، به یکی از جدیدترین بازارهای بورس کالا یعنی بازار مشتقه می‌رسیم. در این بازار با اصطلاحاتی مانند معاملات آتی در بورس کالا و قرارداد اختیار و... آشنا خواهید شد. در این بازار ابتدا یک دارای تعریف شده و سپس سرمایه‌گذاران با قراردادهای آتی و اختیار معاملات روی این دارایی را انجام می‌دهند. برای مثال در ایران قراردادهای آتی ابتدا روی سکه، سپس زعفران و بعد از آن دیگر محصولات پیاده‌سازی شد. بورس انرژی ایران از نمونه‌های بازار مشتقه و پایه است.
• بازار مالی بورس کالا: چهارمین نوع بازارهای بورسی در ایران، بازار مالی است که با هدف تامین مالی بخش تولید ایجاد شده است. در این بازار پول‌های سرگردان جمع آوری شده، سرمایه مشخص می‌شود و از ابزارهای خاص و مشخص برای سرمایه‌گذاری استفاده می‌شود. ابزارهای مالی بورس کالا مواردی مانند گواهی سپرده کالایی، سلف موازی استاندارد و.. هستند. 

بیشتر بخوانید: آموزش اصول بازار سرمایه [گام های پایه و اولیه در سرمایه گذاری]

مراحل سرمایه گذاری در بورس کالا 

برای شروع معاملات در این بازار ابتدا باید ثبت نام در بورس کالا را کامل کنید. در اولین گام باید کد بورس کالا را دریافت کنید و به این منظور باید در سامانه سجام ثبت نام کنید. پس از این که ثبت نام شما در این سامانه کامل و احراز هویت شدید، باید به سایت یکی از کارگزاری‌ها مراجعه کنید. به این نکته دقت کنید که برای ثبت نام در بازار بورس کالا و دریافت کد و مجوز معاملات باید در یکی از بانک‌های مورد اعتماد سازمان بورس، حساب وکالتی داشته باشید. 

در صورت داشتن تمام شرایط لازم می‌توانید اقدام به ثبت نام در سایت کرده و سپس مدارک مورد نیاز را اسکن کنید. پس از بررسی مدارک، کد بورس کالا یا کدی که نشان‌دهنده سهام‌داری در بورس کالا است برای شما صادر می‌شود. در ادامه پاسخ به سوالا بورس کالا چیست در مورد نحوه معامله در این بازار صحبت خواهیم کرد.

نحوه انجام معامله در بورس کالا

انجام معامله در بورس کالا فرآیند چندان سختی ندارد و طی چند مرحله ساده می‌توانید محصول مورد نظر خود در این بازار را خریداری کرده یا به فروش برسانید. البته پیش از انجام معاملات باید با مسائلی مانند قیمت گذاری در بورس کالا، تحلیل بازار بورس کالا و.... آشنا باشید. همچنین شناسایی و آشنایی با ریسک‌های سرمایه گذاری در بورس کالا نیز ضرورت دارد تا از ضرر و زیان‌های احتمالی جلوگیری شود. در صورت آشنایی با تمام این موارد و بررسی ریسک‌ها، می‌توان به شرح زیر معاملات را آغاز کرد. 

• ابتدا لازم است مبلغ معامله در حساب وکالتی واریز گردد و بعد از آن درخواست خرید یا فروش را به کارگزار اعلام نمایید. کارگزاران بورس کالا در این مرحله سفارش مشتری را در تالار معاملات قرار می‌دند. 
• سپس سفارش در تالار ثبت شده و به شکل حراج آماده معامله می‌شود. 
• پس از ثبت سفارش، داد و ستد و معامله آغاز می‌شود. بعد از آن گزارشی که در آن وضعیت سپرده‌های لازم، کارمزد و... مشخص است برای کارگزاران بورس کالا ارسال می‌شود. 
• اتاق پایاپای در نهایت حساب‌ را با کارگزاری تسویه می‌کند و به دنبال آن کارگزاران بورس کالا نیز با متقاضیان تسویه حساب می‌کنند. 

انواع قراردادها در بورس کالا چیست؟

همان‌طور که گفته شد، برای انجام معاملات در بورس کالا باید با آگاهی کامل اقدام کرد و یکی از مواردی که به افزایش آگاهی کمک می‌کند، آشنایی با انواع قراردادها در بورس کالای ایران است. در حال حاضر انواع مختلفی از قراردادها میان مشتریان و فروشندگان، فروشنده و خریدار و کارگزاری و... بسته می‌شود که مهم‌ترین آن‌ها را در ادامه بورس کالا چیست، معرفی خواهیم کرد. 

بیشتر بخوانید: صندوق بخشی چیست؟ + نحوه سرمایه گذاری در آن

• قراردادهای نقدی: در این نوع قرارداد مبلغ توافق شده به همراه کارمزد به کارگزار پرداخت و ععرضه محصول نیز حداقل ظرف 3 روز به خریدار انجام می‌شود. این قرارداد را با عنوان قرارداد تحویل فوری نیز می‌شناسند زیرا فرآیند معاملات آن به صورت آنی و بدون  وقفه انجام می‌شود.
• قرارداد سلف: در این نوع قرارداد مبلغ توسط خریدار پرداخت شده اما زمان تحویل آن روزی است که در قرارداد مشخص شده بشد. به عبارتی تسویه حساب در یک زمان مشخص و دریافت محصول در زمانی دیگر انجام می‌شود.
• قرارداد نسیه: این قرارداد در واقع امکان خرید و فروش به صورت نسیه را برقرار می‌کند. مبلغ توافق شده در این قرارداد به صورت نسیه و در زمان‌بندی‌های مشخص به فروشنده پرداخت می‌شود اما تحویل کالا ظرف 3 روز انجام خواهد شد. 
• قراردادهای آتی: در این قرارداد که به معنای آِنده است، کلیه امور از پرداخت گرفته تا تحویل کالا در زمان‌هایی مشخص و بعد از تاریخ عقد قرارداد انجام می‌شود.
• قرارداد اختیار معامله: در این قرار دارد یک نفر اختیار یا حق معامله شخص دیگری را خریداری کرده و به جای او به فروش یا خرید کالا می‌پردازد. 

سخن پایانی

بورس کالا یکی از بخش‌های اصلی و نسبتا مهم در بازار بورس است که در کشور ما نیز از ارزش و اهمیت فوق‌العاده زیادی برخوردار است. این بازار به شفافیت معاملات خرید و فروش کالا کمک می‌کند و در انجام معاملات با سود و بازدهی بیشتر موثر است. با انجام معامله از طریق بورس کالا بابت اصالت کالا اطمینان خواهید داشت و سلامت کالای تحویل شده نیز تضمین می‌شود. در بورس کالا افراد باید کالاها را به صورت به روز عرضه کنند. معاملات در بستر بورس کالا نه تنها برای خریداران، بلکه برای فروشندگان نیز تضمین موفقیت است و از ضرر و زیان‌هایی مانند عدم دریافت وجه در موعد مقرر و... جلوگیری می‌کند.