طرحها
بررسی طرح شما
اقتصاد انرژی چیست و چه نقشی در رشد و توسعه اقتصادی دارد؟
اگر عبارت اقتصاد انرژی به گوشتان خورده است و حالا می خواهید بدانید مفهوم آن چیست و چرا این روزها بر روی زبان سرمایه گذاران زیادی افتاده است، در این مطلب به طور کامل به آن پرداخته ایم. به طور کلی اقتصاد انرژی به عنوان شاخه ای از علم اقتصاد است که به تحلیل و بررسی تولید، مصرف، توزیع و قیمت گذاری انرژی و حامل های آن می پردازد. انرژی یکی از مهم ترین ارکان تاثیرگذار بر روی رشد و توسعه اقتصادی است و تغییر قیمت آن باعث ایجاد چالش های بزرگ مالی می شود. البته مفهوم اقتصاد انرژی با فرصت ها و چالش های زیادی نیز دست و پنجه نرم می کند که در ادامه این مطلب مجله دونگی به مفهوم و اهمیت اقتصاد انرژی در اقتصاد جهانی پرداخته ایم.
فهرست مطالب:
- تعریف و مفهوم اقتصاد انرژی
- چه عواملی بر اقتصاد انرژی تاثیر می گذارد؟
- نقش انرژی در رشد و توسعه اقتصادی جهانی
- مزایا و معایب انرژی های تجدیدپذیر
- چالش ها و فرصت های پیش روی اقتصاد انرژی در جهان
- سرمایه گذاری در کرادفاندینگ
- نتیجه گیری
تعریف و مفهوم اقتصاد انرژی
احتمالا در همین ابتدای بحث می خواهید بدانید اقتصاد انرژی چیست و چه مفهومی دارد؟
به طور کلی این شاخه علم اقتصاد به بررسی عرضه و تقاضای انرژی، قیمت گذاری و حتی سیاست های مرتبط با این حوزه می پردازد. این شاخه مفاهیم و اصول علم اقتصاد را با مسائل و چالش های انرژی ترکیب کرده است و تلاش می کند از ابزارهای تحلیلی و مدل های اقتصادی برای تحلیل منابع انرژی، نحوه تخصیص آن، قیمت گذاری و تاثیر سیاست های انرژی بر اقتصاد خرد و کلان استفاده کند.
جالب است بدانید اقتصاد انرژی به طور مستقیم با رشته های دیگری مثل محیط زیست، سیاست گذاری عمومی، علوم سیاسی و حتی جغرافیا هم ارتباط دارد. برای مثال وقتی تحقیقاتی در مورد تاثیر آلودگی های نفتی بر محیط زیست صورت می گیرد، به یکباره وارد بحث محیط زیست و مهندسی انرژی می شویم.
اگر بخواهیم به طور کامل به مفهوم اقتصاد انرژی بپردازیم، باید بگوییم که در چارچوب یک رشته علمی خاص نمی گنجد. بلکه پیچیدگی های آن باعث ورود به سایر رشته ها نیز می شود.
بیشتر بخوانید: شغل های آنلاین و اینترنتی؛ همه آنچه که باید بدانید!
تاریخچه و تکامل اقتصاد انرژی
این شاخه که به مطالعه تولید، توزیع و مصرف انرژی در چارچوب های اقتصادی می پردازد، در طول زمان تغییرات زیادی را تجربه کرده است.
در دوران ماقبل صنعتی یعنی قبل از قرن 18 میلادی، انرژی از منابع زیستی مانند چوب، نیروی حیوانات، و نیروی آب تأمین می شد و استفاده از آن فقط به کشاورزی، گرمایش، پخت و پز و صنایع دستی کوچک محدود بود.
اما همین که انقلاب صنعتی رخ داد و رد پای زغال سنگ در صنعت دیده شد، بحث انرژی هم تغییر کرد. به طوری که باعث رشد کارخانه ها و سیستم حمل ونقل ریلی شد و اقتصاد انرژی مدرن شکل گرفت.
در قرن 20 هم نفت و گاز ظاهر شدند و به عنوان سوخت اصلی حمل ونقل و صنعت جای زغال سنگ را گرفتند. بعد از این شرکت های نفتی بین المللی (مثل Exxon، BP) ایجاد شدند و شاهد شکل گیری بازار جهانی انرژی بودیم.
اگرچه در برخی زمان ها مثل سال 1973 و 1979 شوک های نفتی رخ داد، اما نفت همچنان به عنوان سوخت اصلی کارخانه ها استفاده شد.
بیشتر بخوانید: بهترین شغل ایران کدام است؟ [معرفی 30 شغل شغل پردرآمد در ایران]
ظهور انرژی های پاک به جای سوخت فسیلی
با این حال در پایان قرن 20 و 21 بسیاری از کشورها تصمیم گرفتند به جای نفت و گاز به سراغ انرژی های تجدید پذیر برند. به همین دلیل شاهد رشد فناوری های انرژی خورشیدی، بادی، زیست توده و غیره بوده ایم. در این بین دولت ها هم چندین توافقنامه (مثل پیمان کیوتو و توافق پاریس) را برای تمرکز بر کربن زدایی و استفاده از سسوخت های تجدیدپذیر امضا کرده اند.
نمونه تلاش دولت ها هم تولید محصولاتی مثل خودروهای برقی، ذخیره سازی انرژی و باتری ها بوده است تا بتوانند از سوخت های فسیلی به سمت منابع پاک حرکت کنند.
چه عواملی بر اقتصاد انرژی تاثیر می گذارد؟
این شاخه اقتصاد هر از گاهی دچار تغییرات می شود. مهم ترین عوامل تأثیرگذار در اقتصاد انرژی عبارتند از:
عرضه و تقاضای انرژی
مشخص است وقتی میزان تقاضا برای هر محصولی بالا می رود، قیمت آن سیر صعودی می گیرد. انرژی هم از این قاعده مستثنی نیست و تغییرات عرضه و تقاضا روی قیمت آن و همچنین سیاست های انرژی تاثیر می گذارد.
تقاضای انرژی برای مصرف آن در صنایع، حمل ونقل، خانوارها و خدمات است. در مقابل میزان عرضه هم به ظرفیت تولید، منابع موجود (نفت، گاز، برق و انرژی های تجدیدپذیر) بستگی دارد.
تغییرات در هر دو فاکتور باعث نوسان قیمت انرژی می شود.
بیشتر بخوانید: مشاغل خانگی پردرآمد برای زنان (شغل هایی که خانم خانه دار را مستقل می کند)
قیمت گذاری و بازارهای انرژی
یکی دیگر از عوامل تأثیرگذار در اقتصاد انرژی سیاست های دولت برای قیمت گذاری و بازارهای انرژی است. به طوری که روش های قیمت گذاری در بازارهای انرژی عبارت است از:
- قیمت گذاری مبتنی بر هزینه: در این روش براساس سرمایه گذاری اولیه، هزینه های عملیاتی و نگهداری، هزینه سوخت و هزینه ها مشخص می شود.
- قیمت گذاری بازار آزاد: در این مدل، عرضه و تقاضا قیمت را تعیین می کنند. به این صورت که عرضه کنندگان انرژی، قیمت های پیشنهادی خود را اعلام می کنند و بازار (مثلاً بورس انرژی) با تطبیق پیشنهادها و تقاضا، قیمت نهایی را مشخص می کند.
- قیمت گذاری مبتنی بر ارزش: در این روش بر اساس ارزشی که مصرف کننده از انرژی دریافت می کند، قیمت گذاری انجام می شود.
- قیمت گذاری دوگانه یا یارانه ای: به این صورت که قیمت انرژی برای مصرف کننده نهایی با ارائه یارانه ای کاهش می یابد اما برای مصارف صنعتی یا صادراتی قیمت متفاوت است. ایران یکی از نمونه کشورهایی است که از همین روش قیمت گذاری استفاده می کند.
- قیمت گذاری مبتنی بر قراردادهای بلندمدت: در این روش، عرضه و خرید انرژی بر اساس قراردادهای بلندمدت با قیمت مشخص یا شناور صورت می گیرد. البته شاخص های بین المللی یا توافق دوجانبه هم روی آن تاثیر می گذارند.
- قیمت گذاری مبتنی بر رقابت مزایده ای: در برخی بازارها، قیمت از طریق مزایده بین تولیدکنندگان یا مصرف کنندگان تعیین می شود.
سیاست ها و مقررات دولتی
یکی دیگر از عوامل موثر بر اقتصاد انرژی تصمیمات دولتی است که بازار را به دست می گیرند و با تعیین یارانه و مالیات روی این شاخه اقتصاد تاثیر می گذارند.
حالا در این بین دسترسی کشورها به منابعی مانند نفت، گاز، زغال سنگ یا انرژی خورشیدی و بادی، بر روی ساختار اقتصاد انرژی تاثیر می گذارد. به طوری که کشورهای واردکننده بیشتر در معرض ریسک های ژئوپلیتیکی قرار می گیرند.
نقش انرژی در رشد و توسعه اقتصادی جهانی
توسعه و رشد اقتصادی کشورها تا حد زیادی به انرژی وابسته است به طوری که نقش آن را باید در موارد زیر بررسی کنیم:
انرژی به عنوان موتور محرک تولید و صنعت
هر چقدر یک کشور به منابع انرژی پایدارتری دسترسی داشته باشد، رشد صنعتی و تولید بهتر اتفاق می افتد. بیایید با یک مثال ساده به همین موضوع بپردازیم.
در سال های اخیر کشورمان با کمبود تولید برق مواجه شده است و بارها شاهد قطعی برق صنایع مختلف بوده ایم. به طوری که اولین تاثیر خود را بر روی صنایع تولید فولاد گذاشته است و قیمت آن ها به طرز سرسام آوری بالا رفت.
به طور کلی انرژی موتور محرکه تولید و صنعت است و ماشین آلات و تجهیزات صنعتی با کمک انرژی کار می کنند. به طوری که:
- برق برای موتورهای الکتریکی
- گاز یا سوخت برای کوره ها، دیگ های بخار و فرآیندهای حرارتی
- به هر حال بدون انرژی، نمی توانید هیچ ماده ای را به محصول نهایی تبدیل کنید.
افزایش بهره وری و کاهش هزینه تولید از دیگر دلایل اهمیت اقتصاد انرژی در اقتصاد جهانی است. به طوری که استفاده از انرژی کارآمد، باعث کاهش هزینه های تولید و افزایش بازده فرآیندها می شود.
بیشتر بخوانید: بهترین و پردرآمدترین مشاغل دنیا: 15 شغل پردرآمد جهان
تأثیر مصرف انرژی بر رشد اقتصادی
رشد اقتصادی همه کشورها تا حد زیادی به مصرف انرژی بستگی دارد و باعث افزایش تولید و ارزش افزوده می شود. وقتی صنایع بیشتر کار می کنند به انرژی بیشتری هم نیاز پیدا می کنند که در نهایت تولید ناخالص داخلی (GDP) را بالا می برد.
از طرف دیگر انرژی به صورت مستقیم در فعالیت های صنعتی، کشاورزی، حمل ونقل و خدمات تاثیر می گذارد. مثال بارز تاثیر انرژی بر اقتصاد کشور چین است که رشد سریعی را تجربه می کند و میزان مصرف انرژی آن نیز افزایش یافته است.
همچنین باید بگوییم که هر چقدر انرژی مصرف بیشتری داشته باشد، میزان تقاضا هم افزایش می یابد. چون سرمایه گذاری برای موارد زیر در حال افزایش است:
- زیرساخت های انرژی (نیروگاه، پالایشگاه، خطوط انتقال)
- بخش صنعت و خدمات
- فناوری های بهره وری انرژی
البته رابطه انرژی و رشد اقتصادی در کشورهای مختلف مثل هم نیست و تفاوت دارد. در جدول زیر می توانید الگوی رابطه انرژی و رشد اقتصادی در کشورهای مختلف را مشاهده کنید:
| نوع کشور | رابطه مصرف انرژی و رشد اقتصادی |
| در حال توسعه | مثبت و قوی |
| توسعه یافته | وابسته به بهره وری انرژی |
| وابسته به صادرات انرژی | هم زمان رشد مصرف و صادرات، ولی ناپایدار |
| کشورهای با سیاست های سبز | رشد اقتصادی بدون افزایش چشمگیر مصرف |
چالش های مرتبط با وابستگی به انرژی
با همه تاثیراتی که انرژی بر رشد و توسعه اقتصادی می گذارد، اما با مشکلاتی هم مواجه است که عبارتند از:
تاثیر بر روی اقلیم و افزایش دما
بارها شنیده ایم که دمای هوا هر سال در حال افزایش است و دانشمندان تغییرات اقلیم را نتیجه تغییر الگوی مصرف انرژی می دانند. به طوری که این تغییرات می توانند بر منابع انرژی تجدیدپذیر، مانند انرژی های بادی و آبی، تاثیرات منفی بگذارد.
برای مثال، کاهش بارش ها و افزایش دما می تواند تولید انرژی آبی را کاهش دهد و کاهش سرعت باد هم می تواند تاثیر منفی بر نیروگاه های بادی بگذارد.
مشکل دیگر تاثیر استخراج و مصرف سوخت های فسیلی بر روی محیط زیست است. زیرا مصرف این سوخت ها باعث افزایش انتشار گازهای گلخانه ای و آلاینده ها شده است که مشکلات زیست محیطی را دو چندان می کند.
بیشتر بخوانید: قیمت دلار آزاد امروز ، قیمت یورو امروز ،قیمت طلای 18 عیار در بازار امروز ، محاسبه اقساط تسهیلات و سود وام بانکی ، سود سپرده بانکی
محدودیت دسترسی به منابع فسیلی
وابستگی شدید به سوخت های فسیلی برای برخی کشورها به یک معضل تبدیل شده است. به طوری که تعدادی از آن ها به این سوخت برای رشد اقتصادی دسترسی ندارند و از سوی دیگر وابستگی موجب بحران در قیمت جهانی نفت و گاز شده است.
بسیاری از کشورهای در حال توسعه هنوز دسترسی کافی به منابع انرژی مدرن ندارند. این عدم دسترسی به یک مانع بزرگ برای رشد اقتصادی و توسعه اجتماعی در این کشورها تبدیل شده است.
انرژی های تجدیدپذیر و نقش آن ها در اقتصاد انرژی
به دلیل مشکلاتی که سوخت های فسیلی دارند، تعدادی از کشورها به فکر استفاده از انرژی های تجدیدپذیر افتاده اند. در زیر به مزایا و معایب این انرژی ها نیز پرداخته ایم:
مزایا و معایب انرژی های تجدیدپذیر
مهم ترین مزایای انرژی های تجدیدپذیر نسبت به سوخت های فسیلی عبارتند از:
- برخلاف سوخت های فسیلی (نفت، گاز، زغال سنگ)، این منابع تموم شدنی نیستند.
- از جمله انرژی خورشید، باد، آب همیشه در دسترسند و برای نسل های آینده هم باقی می مانند.
- باعث آلودگی محیط زیست و تخریب آب و خاک نمی شوند.
- استفاده از آن ها باعث انتشار گازهای گلخانه ای نمی شود.
- کاهش وابستگی به واردات انرژی هم از دیگر مزیت های این انرژی های تجدیدپذیر است.
با کمک آن ها می توان اشتغال و فرصت های اقتصادی را فراهم کرد. به عنوان مثال با ساخت پنل خورشیدی، نصب توربین های بادی و راه اندازی نیروگاه های زیستی می توان انرژی مورد نیاز کارخانه ها را فراهم کرد.
معایب انرژی های تجدیدپذیر
البته این انرژی ها معایبی هم دارند که عبارتند از:
- نوسان و عدم پایداری تولید؛ آفتاب فقط در چند ساعت از روز می تابد و باد هم همیشه نمی وزد.
- به ذخیره سازی انرژی نیاز دارند.
- تولید آن ها به هزینه زیادی نیاز دارد. برای مثال هزینه نصب پنل های خورشیدی، توربین های بادی یا نیروگاه های زمین گرمایی بسیار بالاست.
- برای تولید این انرژی به فضای زیادی نیاز دارید. برای مثال احداث یک نیروگاه بادی به زمین های کشاورزی زیادی نیاز دارد.
- فناوری تولید انرژی تجدیدپذیر (مثل پنل خورشیدی یا باتری ها) به فلزات کمیاب مثل لیتیوم، کبالت، نئودیمیوم و ... نیاز دارند.
بیشتر بخوانید: شغل دوم خود را انتخاب کنید؛ معرفی بهترین شغل های دوم برای کسب درآمد بیشتر
تأثیر انرژی های تجدیدپذیر بر بازارهای انرژی
با ورود انرژی های تجدیدپذیر به بازارهای جهانی، یک تحول اساسی ایجاد شده و ساختار سنتی بازار انرژی به طور کامل تغییر کرده است. مهم ترین تأثیر انرژی های تجدیدپذیر بر بازارهای انرژی عبارت است از:
- ایجاد رقابت با سوخت های فسیلی: با افزایش استفاده از این انرژی ها، قیمت سوخت فسیلی کاهش یافته است. حتی در برخی از کشورها معادل زغال سنگ به تعطیل افزایش هزینه ها و پایین بودن سود، تعطیل شده اند.
- تغییر قیمت انرژی: از آنجا که تولید انرژی های تجدیدپذیر به آب و هوا بستگی دارد، به طور فصلی و روزانه قیمت متفاوت است.
- ایجاد بازارهای جدید (باتری و ذخیره سازی): انرژی های تجدیدپذیر پایدار نیستند و به همین دلیل یک بازار جدید برای ذخیره این نوع انرژی شکل گرفته است. سیستم های هیدروژن و باتری های صنعتی از جمله محصولاتی هستند که برای ذخیره انرژی تجدیدپذیر تولید می شوند.
- تغییر ساختار سرمایه گذاری: در گذشته شرکت های بزرگ نفتی و دولتی به عنوان بازیگران اصلی بازار اقتصاد انرژی بودند. اما حالا در دنیا هزاران شرکت خصوصی برای تولید انرژی تجدیدپذیر ایجاد شده است. در نتیجه ساختار مالکیت و سرمایه گذاری در بازار انرژی به طور کامل تغییر کرده است.
چالش ها و فرصت های پیش روی اقتصاد انرژی در جهان
تحلیل گران بازار معتقدند اقتصاد انرژی در جهان تا حد زیادی تحت تاثیر تحولات فناوری، اقلیم، سیاست و بازارهای جهانی قرار می گیرد. در جدول زیر به طور جامع، ساده و دسته بندی شده، چالش ها و فرصت های پیش روی آن پرداخته ایم:
| چالش های پیش روی اقتصاد انرژی | فرصت های اقتصاد انرژی |
| تغییرات اقلیمی و فشارهای زیست محیطی | کمک به رشد اقتصادی کشورها |
| نوسان و بی ثباتی در بازار انرژی | تنوع در انرژی (فسیلی و منابع تجدیدپذیر) |
| نیاز به سرمایه گذاری سنگین در زیرساخت ها | پیشرفت فناوری و دیجیتالی شدن انرژی و ورود هوش مصنوعی |
| فناوری و ذخیره سازی انرژی | همکاری های بین المللی و سرمایه گذاری خارجی |
| وابستگی اقتصاد برخی کشورها به صادرات انرژی فسیلی | تحولات فناوری و نوآوری در بخش انرژی و کاهش هزینه های مصرف انرژی |
| نابرابری در دسترسی به انرژی | افزایش تولید و رفاه جامعه |
سرمایه گذاری در کرادفاندینگ
اقتصاد انرژی بر روی رشد و توسعه اقتصادی نقش زیادی دارد و از آنجا که دولت ها هم به دنبال همین هدف هستند، در آینده نقش و تاثیر آن افزایش می یابد. به همین دلیل می توانید به جای خرید دلار و طلا، بر روی طرح ها و پروژه های مرتبط با حوزه انرژی سرمایه گذاری کنید. چون در آینده سودآوری این پروژه ها بیشتر از دلار و طلا خواهد بود.
کرادفاندینگ یا تأمین مالی جمعی که به منظور جمع آوری سرمایه های مورد نیاز پروژه های مختلف (از جمله صنعت انرژی) انجام می شود، یک راه بی نظیر برای سرمایه گذاری است.
در این روش شما می توانید با انتخاب یکی از پروژه های مرتبط با حوزه انرژی، سرمایه خود را از طریق دونگی به شرکت های سرمایه پذیر دهید و به صورت دوره ای سود دریافت کنید.
بیشتر بخوانید: شغل دوم با 100 میلیون تومان؛ بهترین ایده های راه اندازی کسب و کار با صد تومن
مزایای سرمایه گذاری در دونگی
کرادفاندینگ در مقایسه با روش هایی مثل سپرده گذاری در بانک سودآوری بیشتری دارد. مهم ترین دلایلی که باعث می شود سرمایه گذاری در طرح های مرتبط با اقتصاد انرژی از طریق دونگی را پیشنهاد دهیم عبارتند از:
- ریسک کنترل شده سرمایه گذاری
- کسب درآمد دوره ای ثابت
- دارا بودن نماد فرابورس شرکت های سرمایه پذیر
- تنوع پروژه های سرمایه گذاری
- تاثیر مستقیم بر اقتصاد کشور و جلوگیری از تورم
- ایجاد شغل برای جوانان و رونق کسب و کارها
- حلال و شرعی بودن سرمایه گذاری
- معافیت مالیاتی سرمایه گذاری
در نهایت باید بگوییم با سرمایه گذاری شما در پروژه های حوزه های مربوط به انرژی، شرایط رشد و توسعه کشور نیز فراهم می شود. پروژه هایی که در زمینه تأمین انرژی هایی همچون برق فعالیت دارند، می توانند انرژی مورد نیاز کشور را تأمین کنند و دیگر شاهد قطعی های مداوم برق هم نباشیم.
از سوی دیگر دونگی با داشتن تیم ناظر بر نحوه مصرف سرمایه های جمع آوری شده نیز نظارت دارد.
نتیجه گیری
اقتصاد انرژی نقش مهمی را در توسعه و رشد صنعتی یک کشور ایفا می کند و رفاه مردم تا حد زیادی به تأمین و نحوه قیمت گذاری آن بستگی دارد. از سوی دیگر با تحلیل و تدوین سیاست های مرتبط با انرژی و توسعه اقتصادی جهانی نیز مرتبط است. با توجه به تاثیری که اقتصاد انرژی بر روی رشد و توسعه صنعتی یک کشور دارد، سرمایه گذاری در این بخش می تواند به صنعتی تر شدن یک کشور کمک زیادی کند. دونگی نیز پروژه های متنوعی را در حوزه انرژی ارائه می دهد که با سرمایه گذاری در این طرح ها می توانید به بهبود وضعیت انرژی کمک زیادی کنید. مشاوره سرمایه گذاری را با ما تجربه کنید.
سوالات متداول
با استفاده از تجهیزات کم مصرف، عایق کاری ساختمان، تغییر رفتار مصرفی، استفاده از انرژی های نو و بهره گیری از راهکارهای دیجیتال.
بسته به کشور، تعرفه ها و کاربرد، می تونه متفاوت باشه. ولی معمولاً گاز در مصارف گرمایشی ارزون تره.
سرمایه گذاری در طرح های دونگی
بهترین فرصت برای سرمایه گذاری در طرح های دونگی، دارای نماد از فرابورس ایران
صفحه طرح ها