خانه / وبلاگ و مقالات / ترازنامه چیست؟ بررسی کامل اجزا و کاربرد بیلان در تحلیل بنیادی

ترازنامه چیست؟ بررسی کامل اجزا و کاربرد بیلان در تحلیل بنیادی

۱۴۰۳/۱۱/۰۱ مقالات

ترازنامه چیست؟

ترازنامه یا بیلان ابزاری کلیدی است که برای درک وضعیت مالی و پتانسیل رشد شرکت‌ها و مجموعه‌ها استفاده می‌شود. این گزارش یکی از مهم‌ترین صورت‌های مالی است که اطلاعاتی ارزشمند را در اختیار واحدهای اقتصادی قرار داده و به رشد و توسعه آن‌ها کمک می‌کند. در مطلب پیش‌رو قصد پاسخگویی به این سوال که ترازنامه چیست، چه جزئیاتی در آن مشخص می‌شود و کاربردهای آن را داریم. برای آشنایی بیشتر با این مفهوم لطفا با مجله دونگی همراه باشید.

فهرست مطالب:

ترازنامه چیست؟

ترازنامه، بیلان یا صورت وضعیت مالی (Balance Sheet) یکی از مهم‌ترین صورت‌های مالی است که وضعیت مالی یک شرکت را در یک مقطع زمانی مشخص نمایش می‌دهد. ترازنامه نشان می‌دهد که یک شرکت چه میزان دارایی داشته، چه مقدار بدهی به عهده دارد و سهم صاحبان سرمایه یا سهام‌داران از دارایی‌ها چقدر است. این سند مالی اطلاعاتی ارائه می‌دهد که به کمک آن می‌توان وضعیت مالی شرکت را ارزیابی و تحلیل کرد.

بیشتر بخوانید:  با 200 میلیون در سال 1403 چیکار کنم؟

این گزارش که در انتهای یک بازه زمانی مشخص (پایان هر سال یا هر سه ماه یکبار) تهیه می‌شود، توسط حسابرسان حرفه‌ای مورد بررسی قرار گرفته و صحت آن تعیین می‌شود. در غیراین‌صورت اطلاعات آن قابل استناد نیست و امکان دریافت داده‌های صحیح از آن وجود ندارد. محاسبه بیلان در نهایت به مشخص شدن دارایی‌های مجموعه منتهی می‌شود و این کار توسط فرمولی انجام می‌شود که در اصطلاح معادله ترازنامه مالی نام دارد. این فرمول به شرح زیر است:

بیشتر بخوانید: قیمت دلار آزاد امروز ،محاسبه اقساط تسهیلات و سود وام بانکی

AD_4nXfzzZzpmmUC_ad9iaM1RE6bhNWQt2WBlIW0wotpjUuWC4ovrKS2SAVsDm0o7FHpbZRr4_gTP-BGeFgU6qL7NvgCENv9Ym6MyQfy-fmjLgayG1xziscLBDnu-oTfM_BlSdfqT1mRyKRT53YlpddUutA?key=pvSTfTsloFhbzB6nuvhrf1fH

نمونه فرم ترازنامه

برای استفاده از بیلان یا صورت وضعیت مالی جهت حسابرسی امور مالی شرکت و تعیین دارایی‌ها، ابتدا باید با ساختار ترازنامه آشنا باشید. برای آشنایی با ساختار و جزئیاتی که در یک ترازنامه آورده می‌شود، می‌توانید به عکس زیر رجوع کنید:

بیشتر بخوانید: دونگی - پلتفرم تامین مالی جمعی (کرادفاندینگ) برای کسب‌وکارها

AD_4nXd665OCSShQ8RPV2287y6Mh_qi0KASGm3l9ee4FBH4TR1aOQn1l1RjuO9dx-35RwXey7gbArKet_IfUt704zaxAMagKCFuAD8K2d9F5PFXX41QMyz8uzQ24EdvdwkR_kYzXy2hZfNzOZbHcgJ03GvU?key=pvSTfTsloFhbzB6nuvhrf1fH
 تصویر فوق یکی از انواع ترازنامه را نشان می‌دهد و بسته به نوع بیلان، جزئیات سطرها و ستون‌ها متفاوت خواهند بود. به‌طور کل در فرم اصلی ترازنامه اطلاعاتی مانند نام واحد اقتصادی به صورت کامل، نام بیلان یا گزارش و تاریخ گزارش وجود دارد.

اجزای ترازنامه چیست؟

انواع مختلف ترازنامه از سه بخش اصلی دارایی‌ها، بدهی‌ها و حقوق صاحبان سهام تشکیل می‌شوند که هرکدام دارای زیرمجموعه‌های خاصی هستند. در ادامه پاسخ به سوال ترازنامه چیست، به بررسی اجزای یک ترازنامه و زیرمجموعه‌های هر جزو آن می‌پردازیم.

بیشتر بخوانید: سرمایه گذاری مطمئن و پر سود در ایران را با دونگی تجربه کنید

دارایی‌ها  (Assets)

دارایی‌ها، مهم‌ترین اجزای ترازنامه محسوب می‌شوند. این بخش از بیلان یا صورت وضعیت مالی در واقع منابعی هستند که در اختیار شرکت قرار داشته و معمولا با اهداف منافع اقتصادی در آینده مورد استفاده قرار می‌گیرند. دارایی‌ها در ترازنامه را می‌توان به دو بخش دارایی‌های جاری و غیرجاری تقسیم کرد که عبارتند از:

دارایی‌های جاری: دارایی‌های جاری در ترازنامه، به دارایی‌هایی گفته می‌شود که طی یک سال مالی یا یک چرخه عملیاتی به وجه نقد تبدیل می‌شوند. این دارایی‌ها وجه نقد و یا معادل نقدی، حساب‌های قابل دریافت، پیش پرداخت دریافتی از مشتریان یا موجودی کالاها را شامل می‌شوند.

دارایی‌های غیرجاری: این دارایی‌ها نیز امکان نقدشوندگی دارند اما دوره استفاده از آن‌ها بیش از یک سال است. به عبارت دیگر قدرت نقدشوندگی این نوع، کم‌تر از دارایی‌های جاری است و در صورت نیاز به انجام این کار بیش از یک سال زمان خواهد برد. از نمونه این دارایی‌ها می‌توان به سرمایه‌گذاری‌های بلندمدت مجموعه، ماشین آلات و تجهیزات، املاک و مستغلات مربوط به سازمان و... اشاره کرد.

بیشتر بخوانید:  تأمین مالی جمعی مبتنی بر پاداش چیست و چگونه کار می کند؟

بدهی‌ها (Liabilities)

از دیگر اجزای ترازنامه حسابداری می‌توان به بدهی‌ها اشاره کرد. بدهی‌ها تعهداتی هستند که شرکت در قبال اشخاص یا سازمان‌های دیگر داشته و از محل سرمایه یا دارایی‌ها پرداخت می‌شوند. بدهی‌ها در ترازنامه نیز انواع مختلفی را شامل می‌شوند که عبارتند از:

بدهی‌های جاری: تعهدات مالی که امکان تسویه آن در مدت زمان کمتر از یک سال وجود داشته باشد، در دسته بدهی‌های جاری یا پیش‌رو قرار می‌گیرند. حساب‌هایی که ماهانه پرداخت می‌شوند، بدهی‌های کوتاه‌مدت و پیش‌دریافت سازمان‌ها و مشتریان در این دسته قرار می‌گیرند.

بدهی‌های غیرجاری: شاید این سوال برای شما ایجاد شود که بدهی‌های غیرجاری در ترازنامه چیست؟ تمام تعهداتی که مدت زمان پرداخت آن‌ها بیشتر از یک سال است، در این دسته قرار می‌گیرند. از جمله این بدهی‌ها می‌توان به اوراق قرضه، وام‌های بلندمدت  و... اشاره کرد.

بیشتر بخوانید: سرمایه گذاری با ضمانت‌نامه بانکی تعهد پرداخت و سود تخمینی

اجزای ترازنامه

حقوق صاحبان سهام یا سرمایه

سومین بخش از اجزای صورت وضعیت مالی را حقوق صاحبان سهام یا سرمایه‌های شرکت تشکیل می‌دهند. سرمایه در دارایی‌های خالص شرکت محاسبه می‌شود و به سه بخش سرمایه اولیه، سود انباشته و اندوخته‌ها تقسیم می‌شود. سرمایه ارزش خالص دارایی‌های شرکت را نیز مشخص می‌کند. به عبارتی پس از کسر بدهی‌ها از دارایی‌ها، مقدار ثروتی برای صاحبان سهام و مدیران شرکت باقی می‌ماند که همان سرمایه اصلی است. 

ترازنامه‌ای که تمام اطلاعات فوق‌ را به صورت دسته‌بندی شده ارائه کرده و اقلام آن به ترتیب گفته شده، طبقه‌بندی شده باشند در اصطلاح ترازنامه طبقه بندی شده نام می‌گیرد.

بیشتر بخوانید: پربازده ترین صندوق های درآمد ثابت در ایران [1403]

اهمیت ترازنامه چیست؟

کاربرد ترازنامه در تحلیل بنیادی و اهمیت استفاده از آن برای تعیین مقدار بدهی‌های شرکت بسیار زیاد است. با کمک ترازنامه می‌توان مشخص کرد که چه مقدار دارایی برای پرداخت بدهی‌ها وجود دارد و سرمایه‌گذاران و صاحبان شرکت قادر به اتخاذ بهترین تصمیمات برای امور سازمان خواهند بود.

از طرفی ترازنامه به ثبات مالی سازمان‌ها نیز کمک می‌کند که موضوعی مهم در حفظ سودآوری و ادامه فعالیت‌های شرکت در بلندمدت محسوب می‌شود. گزارشات و اطلاعات مالی جمع‌آوری شده در مورد بدهی‌ها و حقوق صاحبان سرمایه، ریسک ورشکستگی را کاهش داده و اطلاعاتی که در مورد بدهی، دارایی و... کسب می‌شود، میزان نقدینگی سازمان را تعیین خواهند کرد.

بیشتر بخوانید: بیشترین سود بانکی در کدام بانک پرداخت می شود؟

انواع ترازنامه چیست؟

در ادامه پاسخ به سوال ترازنامه چیست، به بررسی انواع شکل‌های ترازنامه می‌رسیم. به‌طور کل ترازنامه به دو صورت شکل حساب و شکل گزارش تهیه می‌شود. کاربرد و موارد استفاده از انواع ترازنامه متفاوت است و در کشور ما نوع گزارش ترازنامه کاربرد بیشتری دارد. جزئیات این دو شکل صورت وضعیت مالی عبارتند از:

  • شکل حساب: در ترازنامه شکل حساب که به صورت حرف T تهیه می‌شود، در بالا و وسط صفحه عنوان ترازنامه مشخص می‌شود. ستون اول سمت چپ برای دارایی‌ها و ستون دوم، سمت راست مختص به بدهی‌ها و حقوق صاحبان سهام شرکت است. به این صورت می‌توان معادله حسابداری شرکت را به شکل مشخص‌تری نمایش داد.
  • شکل گزارش: در شکل گزارش اطلاعات و جزئیات ترازنامه به صورت عمودی نوشته می‌شوند. به عبارتی تمام اقلام در این نوع ترازنامه در یک ستون قرار می‌گیرند. اقلام در ترازنامه گزارش با دارایی‌ها آغاز می‌شوند و بعد از آن موارد مربوط به سرمایه و در نهایت بدهی‌ها لحاظ می‌شوند.

بیشتر بخوانید: سود سپرده 30 درصد و مقایسه آن با کرادفاندینگ؛ کدام بهتر است؟

تجزیه و تحلیل ترازنامه به چه منظور انجام می‌شود؟

حسابداری مالی یکی از مسائل مهم در شرکت‌ها است و انجام صحیح آن پیش از صرف هزینه برای شرکت ضرورت دارد. به عبارت دیگر، پیش از ایجاد فرصت‌های جدید برای سرمایه‌گذاری و صرف دارایی‌ها باید ترازنامه و صورت‌های مالی را تحلیل کرد و براساس نتایج آن به تصمیم‌گیری در مورد امور مالی شرکت پرداخت. به خصوص در شرکت‌هایی که سرمایه در جریان آن‌ها بیشتر بوده و صرف هزینه برای بخش‌های مختلف مانند املاک و مستغلات، تجهیزات و ماشین‌‌آلات و... بیشتر انجام می‌شود، اهمیت تجزیه و تحلیل ترازنامه به منظور مدیریت صحیح هزینه‌ها، دوچندان می‌شود.

بیشتر بخوانید: پیدا کردن و جذب سرمایه گذار از طریق دونگی

تفاوت ترازنامه حسابداری و صورت سود و زیان چیست؟

تا اینجا گفتیم که ترازنامه چیست و چه کاربردی دارد. حالا شاید این سوال ایجاد شود که تفاوت ترازنامه و گزارشاتی مشابه مانند صورت سود و زیان چیست. اگرچه صورت وضعیت مالی یا ترازنامه و صورت سود و زیان اطلاعاتی مشابه را ارائه می‌کنند، اما چند تفاوت کلیدی در اقلام و جزئیات گزارش هرکدام وجود دارد که باعث تفاوت ترازنامه و صورت سود و زیان می‌شود. این تفاوت‌ها بیشتر به زمان گزارش‌دهی هر کدام از صورت وضعیت‌ها ارتباط دارند و عبارتند از: 

  • جزئیات در ترازنامه مالی: در ترازنامه مالی موضوع گزارش، وضعیت مالی واحد اقتصادی در یک بازه زمانی مشخص است. بخش‌های اصلی ترازنامه دارایی‌، بدهی و سرمایه هستند و گزارش در یک تاریخ خاص و برای بازه‌ای معین تنظیم و ارائه می‌شود.
  • جزئیات در صورت سود و زیان: در صورت سود و زیان اما موضوع گزارش عملکرد مالی یک واحد اقتصادی و میزان سود یا ضرر حاصل شده در بازه زمانی مشخص است. اقلام و بخش‌های اصلی در این گزارش درآمد، هزینه‌ها و میزان سود یا زیان در بازه مشخص هستند و همواره‌ در بازه‌ای مشخص مانند پایان سال مالی شرکت ارائه می‌شود.

بیشتر بخوانید: بهترین نوع افزایش سرمایه کدام است؟

مزایا و محدودیت‌های ترازنامه

مزایا و محدودیت‌های ترازنامه چیست؟

تهیه ترازنامه یا بیلان کمک زیادی به مدیریت مالی شرکت‌ها می‌کند. یکی از عوامل موفقیت در تصمیم‌گیری و اقداماتی که با صرف هزینه انجام می‌شوند، استفاده از اطلاعات و جزئیاتی است که در ترازنامه مشخص می‌گردند. به همین دلیل استفاده از ترازنامه و اطلاعات موجود در آن مزایای زیادی برای شرکت‌ها دارد. از طرفی تمام تصمیم‌گیری‌های سازمانی صرفا براساس ترازنامه و جزئیات آن امکان‌پذیر نیست. زیرا ترازنامه محدودیت‌هایی داشته و تمام اطلاعات مورد نیاز را مشخص نمی‌کند. به‌طور کل می‌توان گفت که هر ترازنامه مزایا و معایب یا محدودیت‌هایی دارد. در این بخش از مقاله ترازنامه چیست، این موارد را توضیح خواهیم داد که عبارتند از: 

بیشتر بخوانید:  بهترین و پردرآمدترین مشاغل دنیا: 15 شغل پردرآمد جهان

مزایا

  • فراهم کردن اطلاعات جامع درباره وضعیت مالی شرکت
  • امکان تحلیل مالی و تصمیم‌گیری استراتژیک
  • شفافیت در ارائه اطلاعات به ذینفعان

محدودیت‌ها

  • ارائه اطلاعات در یک نقطه زمانی مشخص (نه به‌صورت پویا)
  • استفاده از بهای تمام‌شده تاریخی که ممکن است با ارزش بازار متفاوت باشد
  • تأثیر احتمالی تخمین‌ها و مفروضات حسابداری

بیشتر بخوانید: فرصت ها و طرح های سرمایه گذاری جمعی

نحوه تنظیم ترازنامه

نحوه تنظیم ترازنامه

یکی از وظایف مهم حسابداران در شرکت‌ها، تنظیم گزارشات مالی است که در میان آن‌ها ترازنامه از اهمیت بیشتری برخوردار است. برای تنظیم و تهیه یک ترازنامه حرفه‌ای نیاز است که مراحل زیر را طی کنید:

  1. برای تنظیم ترازنامه ابتدا باید شکل آن را مشخص کرد. همان‌طور که گفته شد، ترازنامه بردواساس حساب یا گزارش تهیه می‌شود که تعیین آن قالب کلی ترازنامه را مشخص می‌کند. 
  2. پس از انتخاب قالب کلی ترازنامه باید اقدام به جمع‌آوری اطلاعات کرد. اطلاعات دارایی‌ها، بدهی‌ها و حقوق صاحبان سرمایه در بازه زمانی مورد نظر برای تهیه ترازنامه باید به صورت دقیق مشخص باشند. 
  3. پس از جمع‌آوری اطلاعات، باید آن‌ها را طبقه‌بندی کرد. انجام صحیح این مرحله به شفافیت گزارش کمک می‌کند. ترتیب و شکل طبقه‌بندی اطلاعات به این صورت است که دارایی‌ها باید به ترتیب نقدشوندگی از نقدترین تا کم‌نقدترین، بدهی‌ها به ترتیب سرسید و حقوق صاحبان سهام به ترتیب اهمیت مشخص شوند.
  4. طراحی قالب مرحله بعدی است. همان‌طور که گفته شد در ترازنامه حساب قالب به شکل T و در ترازنامه گزارش یک ستون است. 
  5. پس از طراحی قالب باید اطلاعات را به آن وارد کرد. محاسبه کل دارایی‌ها، بدهی‌ها، سرمایه و بررسی تعادل ترازنامه اقدامی است که در این مرحله انجام می‌شود. 
    و در آخرین مرحله ترازنامه نهایی شده و به صاحبان سهام ارائه می‌شود. بهتر است پیش از ارائه ترازنامه یکبار آن را بازبینی کرد و از صحت اطلاعات اطمینان حاصل کرد.

بیشتر بخوانید: چرا سود سرمایه گذاری کرادفاندینگ حلال و سود بانکی حرام است؟

سخن پایانی 

در این مطلب تلاش کردیم که پاسخی جامع و کامل در مورد این سوال ارائه کنیم و به بررسی جزئیات دقیق یک ترازنامه یا صورت وضعیت مالی بپردازیم. همان‌طور که گفتیم ترازنامه شامل بخش‌های مختلفی مانند دارایی‌ها، بدهی‌ها و سرمایه است و اقلام اصلی ترازنامه را تشکیل می‌دهند. این سند مالی با ارائه اطلاعاتی دقیق که منابع و مصارف ترازنامه هستند به ذینفعان کمک می‌کند تا تصمیمات آگاهانه‌ای اتخاذ کنند. با تحلیل دقیق ترازنامه، امکان شناسایی نقاط قوت و ضعف شرکت وجود دارد و پس از آن می‌توان استراتژی‌های مناسبی در راستای بهبود عملکرد مالی تدوین نمود. مشاوره سرمایه گذاری را با ما تجربه کنید.

سوالات متداول

ترازنامه نوعی گزارش است که در آن اطلاعات مالی سازمان شامل دارایی، بدهی ها و سرمایه اصلی در بازه ای مشخص ارائه می شود و برای تصمیم گیری در مورد صرف هزینه ها و... کاربرد دارد.

بدهی های جاری و غیرجاری سازمان، دارایی های جاری و غیرجاری و هرآنچه به عنوان حقوق برای صاحبان سهام یا مدیران باقی می ماند، اطلاعات اصلی در یک ترازنامه را تشکیل می دهند.

ترازنامه و صورت سود و زیان به عنوان دو مورد از گزارشات مالی و حسابداری، شباهت های زیادی دارند اما در صورت سود و زیان، صرفا به میزان سود یا ضرر سازمان در بازه زمانی مشخص پرداخته می شود، درحالی که ترازنامه میزان دارایی ها و بدهی ها را مشخص کرده و از نتایج آن می توان سود یا ضرر در بازه زمانی خاص را تشخیص داد.