رکود اقتصادی چیست؟ آشنایی با دلایل ایجاد دوره کسادی و بحران

زمانی که فعالیت های اقتصادی یک کشور به مدت چند ماه کاهش می یابند، رکود اقتصادی (‏Economic Recession‏) اتفاق ‏می افتد. در این دوره کشور با کاهش رشد تولید ناخالص داخلی (‏GDP‏)، اشتغال، درآمدها و فعالیت های صنعتی و تجاری روبرو ‏می شود که آسیب های اقتصادی و روانی زیادی را به جامعه وارد می کنند. به همین دلیل شناخت این دوره برای سیاست گذاران ‏اهمیت زیادی دارد تا برای خروج از آن، برنامه ریزی کنند. ‏

شاید می پرسید آیا تا به حال ایران دوره کسادی را تجربه کرده است؟ دوره بحران اقتصادی چه پیامدهایی دارد؟ برای پاسخ به ‏این سوالات باید با تعریف کامل رکود اقتصادی آشنا شوید. در ادامه این مقاله از مجله دونگی سعی داریم ضمن پاسخ کامل به این ‏سوالات، شما را با عوامل و دلایل شکل گیری رکود آشنا کنیم.‏

فهرست مطالب:

• رکود اقتصادی چیست؟ ‏

• دلایل ایجاد رکود اقتصادی ‏

• نشانه های رکود اقتصادی ‏

• پیش بینی رکود اقتصادی ‏

• شیوه های مقابله با رکود اقتصادی ‏

• تفاوت رکود و تورم ‏

• تأثیر رکود اقتصادی بر زندگی مردم ‏

• رکود اقتصادی در ایران و جهان ‏

• نجات از رکود اقتصادی با سرمایه گذاری در کرادفاندینگ ‏

• نتیجه گیری

رکود اقتصادی چیست؟ ‏

برای آشنایی با مفهوم دوره بحران یا رکود اقتصادی لازم است به شکل مفصل به این موضوع بپردازیم و تفاوت آن را با دوره ‏کسادی بیان کنیم.‏

تعریف رکود اقتصادی ‏

در دوره ای که فعالیت های اقتصادی یک کشور یا منطقه به شکل گسترده ای کاهش می یابند و اغلب بیش از چند ماه ادامه دارند، ‏رکود اقتصادی اتفاق می افتد. این وضعیت با نشانه هایی مانند کاهش تولید ناخالص داخلی (‏GDP‏)، افزایش ‏بیکاری، کاهش ‏درآمدها، افت سرمایه گذاری و کاهش مصرف همراه است. ‏

ناگفته نماند که در این دوره، تولید کالا و خدمات و سرمایه گذاری نیز کاهش می یابد و رشد اقتصادی سیر منفی می گیرد. به ‏طور کلی اگر تولید ناخالص داخلی (‏GDP‏) یک کشور برای دو فصل متوالی کاهش یابد، اقتصاد آن کشور وارد دوره رکود شده ‏است.‏

تفاوت کسادی و رکود اقتصادی ‏

وقتی گفته می شود اقتصاد یک کشور دچار کساد شده است، مشکل خیلی حاد و گسترده نیست. بلکه ممکن است فقط برای ‏مدت زمان کوتاهی، وضعیت اقتصادی منفی شده باشد. اما در دوره رکود، کاهش فعالیت های اقتصادی بسیار شدیدتر و ‏طولانی تر از کساد است. ‏

رکود بزرگ دهه 1930 که طی آن اقتصاد ایالات متحده طی چهار سال 30 درصد کاهش یافت، نمونه بارز رکود ‏اقتصادی است که بیش از یک دهه طول کشید.‏ در جدول زیر دوره کسادی و رکود اقتصادی را با همدیگر مقایسه کرده ایم.‏

دلایل ایجاد رکود اقتصادی ‏

با توجه به تاثیرگذاری رکود بر روی اقتصاد یک جامعه، پیدا کردن دلایل و تاثیرات آن اهمیت زیادی دارد که در ‏ادامه به این موضوع پرداخته ایم.‏

دلایل اصلی ایجاد رکود اقتصادی ‏

رکود اقتصادی به دلایل متعددی رخ می دهد که می توان آن ها را به عوامل داخلی و خارجی تقسیم کرد و عبارتند از:‏

• کاهش تقاضای مصرف کنندگان

• بحران های مالی و اعتباری

• شوک های اقتصادی خارجی

• ‏ سیاست های تجاری و تعرفه ای

• کاهش اعتماد به اقتصاد

• نوسانات بازارهای مالی

در ادامه، هر یک از این عوامل را به شکل جداگانه بررسی می کنیم.‏

کاهش تقاضای مصرف کنندگان

هر زمانی که مصرف کنندگان به دلایل مختلفی مانند کاهش درآمد، افزایش بدهی یا عدم اطمینان نسبت به آینده، خریدهای ‏خود را کاهش می دهند، تقاضا برای کالاها و خدمات کاهش می یابد. از سوی دیگر، این کاهش تقاضا می تواند منجر به کاهش ‏تولید، افزایش بیکاری و در نهایت رکود اقتصادی شود.‏

بحران های مالی و اعتباری

بحران های مالی مانند ترکیدن حباب های دارایی (مثلاً در بازار مسکن یا سهام) یا بحران های بانکی می توانند اعتماد ‏سرمایه گذاران و مصرف کنندگان را کاهش دهند. این بحران ها ممکن است باعث کاهش شدید در سرمایه گذاری و مصرف شوند ‏و اقتصاد را به زمین رکود بکشانند.‏

شوک های اقتصادی خارجی

برخی رویدادهای ناگهانی مانند افزایش شدید قیمت نفت، بلایای طبیعی، پاندمی ها یا جنگ ها هم می توانند صنایع تولیدی را ‏دچار مشکل کرده و هزینه های تولید را افزایش دهند. در نتیجه این موضوع، شاهد افزایش نرخ بیکاری در یک کشور هستیم.‏

سیاست های تجاری و تعرفه ای

اعمال تعرفه های بالا و محدودیت های تجاری بر روی تجارت بین المللی تاثیر منفی بر جا می گذارد. برای مثال، تنش های ‏تجاری بین کشورها باعث کاهش صادرات و واردات می شود و سپس بر تولید و اشتغال تأثیر منفی می گذارد. این معضل در ‏نهایت به رکود اقتصادی منجر می شود.‏

کاهش اعتماد به اقتصاد

زمانی که مصرف کنندگان و سرمایه گذاران نسبت به آینده اقتصادی کشور بدبین می شوند، مصرف و سرمایه گذاری خود را ‏کاهش می دهند. از آنجا که این دو قشر در رونق اقتصادی تاثیرگذار هستند، با کنار کشیدن آن ها، فعالیت اقتصادی کاهش ‏می یابد و منجر به رکود می شود.‏

نوسانات بازارهای مالی

وقتی بازارهای سهام به یکباره سقوط می کنند و یا دچار نوسانات شدید می شوند، کاهش ثروت خانوارها را به دنبال دارند. در ‏چنین شرایطی سرمایه گذاران نیز به بازارهای مالی (به خصوص بورس) بی اعتماد می شوند و به دنبال آن رکود اتفاق می افتد.‏

تأثیر سیاست های پولی و مالی بر رکود اقتصادی ‏

سیاست های پولی و مالی ابزارهای قدرتمند دولت ها برای مدیریت اقتصاد هستند؛ البته تا زمانی که از آن ها درست استفاده ‏شود. در غیر این صورت این سیاست ها نتیجه ای جزء رکود را به دنبال ندارند و باعث رشد منفی اقتصاد می شوند. ‏تاثیرات سیاست های پولی و مالی دولت بر روی دوره رکود عبارتند از:‏

تاثیر سیاست های پولی

یکی از سیاست های پولی دولت ها افزایش نرخ بهره است که طی آن بانک مرکزی برای کنترل عرضه پول و کاهش ‏نقدینگی، نرخ بهره را بالا می برد. این سیاست در شرایط تورم کاربرد دارد و می تواند به کنترل آن کمک زیادی کند. اما تاثیرات ‏منفی زیادی نیز بر روی اقتصاد دارد که عبارتند از:‏

• افزایش هزینه های وام گیری و کاهش قدرت مردم و کسب و کارها برای دریافت وام

• کاهش مصرف و سرمایه گذاری

• تشویق دولت برای سپرده گذاری در بانک با افزایش نرخ بهره

برای مثال در ماه مه 2025 ، فدرال رزرو آمریکا نرخ بهره را تا محدوده 4.25٪ تا 4.5٪ افزایش داد تا بتواند تورم را مهار کند. اما ‏برخی از کارشناسان اقتصادی در مورد افزایش نرخ بهره و تاثیر آن بر روی رکود هشدار داده اند.‏

تاثیر سیاست های مالی بر رکود

سیاست مالی به تصمیمات دولت در زمینه هزینه ها و مالیات ها اشاره دارد. در شرایطی که دولت برای کاهش کسری بودجه ‏هزینه های عمومی را کاهش و مالیات ها را افزایش می دهد، ممکن است اقتصاد دچار رکود شود. ‏

به طور کلی کاهش هزینه های دولتی و افزایش مالیات ها، قدرت خرید مصرف کنندگان را کم می کند و در نتیجه روند تولید به ‏دلیل نداشتن مشتری، کاهش می یابد. به همین سادگی می توان تاثیر سیاست های مالی دولت در کاهش رشد اقتصادی را ‏مشاهده کرد.‏

دوره رکود بزرگ (در دهه 1930) که بالاتر به آن پرداختیم، در نتیجه اتخاذ سیاست های مالی انقباضی دولت ایالات متحده ‏‏(مانند کاهش هزینه های دولتی) تشدید شد و کاهش تقاضا، تعطیلی کارخانه ها و افزایش بیکاری را به دنبال داشت.‏

بحران های مالی جهانی و تأثیر آنها بر رکود اقتصادی ‏

برای درک بهتر تاثیر بحران های مالی جهانی بر روی رکود اقتصادی کشورها به چند سال پیش سفر می کنیم. ‏بحران مالی 2008 که محل تولد آن ایالات متحده بود، به یک بحران جهانی تبدیل شد. این بحران با سقوط بازار مسکن ‏آمریکا و افزایش ناتوانی در بازپرداخت وام های پرریسک (ساب پرایم) شروع شد.‏ بانک ها و مؤسسات مالی که این وام ها را به صورت اوراق بهادار به فروش رسانده بودند، با کاهش شدید ارزش دارایی های خود ‏مواجه و در واقع ورشکسته شدند.‏

برای مثال ورشکستگی بانک سرمایه گذاری لمان برادرز در سپتامبر 2008، به عنوان یکی از بزرگ ترین ورشکستگی های تاریخ ‏ثبت شد که اعتماد سرمایه گذاران را از دست داد. به تدریج این بی اعتمادی به سایر سیستم ها نیز راه پیدا کرد و بازارهای مالی ‏دنیا در یک شوک عجیب فرو رفتند.‏

قابل توجه است که اثرات بلند مدت بحران مالی 2008 بر اقتصاد جهانی نیز تاثیر داشت. بسیاری از کشورها با رشد اقتصادی ‏پایین، بیکاری بالا و افزایش بدهی های دولتی مواجه شدند. با این حال برای خروج از این بحران، اصلاحات گسترده ای در ‏قوانین و مقررات مالی انجام شد تا از تکرار چنین بحران هایی جلوگیری شود.‏

نشانه های رکود اقتصادی ‏

رکود به یکباره خودش را نشان نمی دهد و ابتدا علائم و نشانه های آن ظاهر می شوند و بعد از مدتی بازارها را در خود غرق ‏می کند. در ادامه به این نشانه ها اشاره کرده ایم.‏

علائم رکود اقتصادی در اقتصاد کلان ‏

دوره رکود در سطح کلان با مجموعه ای از شاخص های مشخص خود را نشان می دهد که عبارتند از:‏

• ‏ کاهش تولید ناخالص داخلی (‏GDP‏)‏

• افزایش نرخ بیکاری به دلیل کاهش فعالیت های اقتصادی و تعطیلی صنایع

• کاهش سود شرکت ها و افت شدید سرمایه گذاری ها

• افت مصرف و کاهش اعتماد مصرف کنندگان

• کاهش صادرات و تجارت بین المللی ‏

• کاهش درآمد و قدرت خرید خانوارها

• نوسانات بازارهای مالی و کاهش شاخص های بورس

علائم رکود اقتصادی در بازارهای مالی ‏

از آنجا که نرخ بهره، قیمت کالاها و بازار سهام از بحران های اقتصادی تاثیر می گیرند، تحلیل گران اقتصادی گاهی برای ‏تشخیص نشانه های رکود اقتصادی به سراغ این شاخص ها می روند. ما هم در ادامه این شاخص ها را بررسی کرده ایم. ‏

افت بازار سهام

در دوران رکود، ارزش بازار سهام نیز کاهش می یابد. در واقع کاهش سودآوری شرکت ها، افزایش بیکاری و ‏کاهش تقاضای مصرف کنندگان از جمله عواملی هستند که منجر به افت قیمت سهام می شوند. ‏

افزایش نرخ بهره و تأثیر آن بر بازارهای مالی

در دوره کسادی، بانک های مرکزی برای کنترل تورم، نرخ بهره را افزایش می دهند که نتیجه آن افزایش هزینه های استقراض ‏برای شرکت ها و مصرف کنندگان است. در نتیجه، بازارهای مالی با کاهش نقدینگی و افت ارزش دارایی ها مواجه می شوند. ‏

کاهش اعتماد مصرف کنندگان و تأثیر آن بر قیمت ها

در دوران رکود، اعتماد مصرف کنندگان کاهش می یابد که منجر به کاهش تقاضا و افت قیمت ها می شود. با این حال، در برخی ‏مواقع، به دلیل عوامل خارجی مانند افزایش تعرفه ها یا هزینه های تولید، تورم اتفاق می افتد و افزایش قیمت ها را به دنبال دارد.‏

رکود اقتصادی چه تأثیری بر زندگی مردم دارد؟

وقتی از اقتصاد یک کشور صحبت می شود، یعنی از خرد و کلان در آن حضور دارند و هر اتفاقی که بیفتد، همه درگیر ‏می شوند. بنابراین دوره کسادی اقتصاد می تواند بر روی زندگی روزمره مردم تاثیرات گسترده ای داشته باشد. مهم ترین ‏نشانه های آن عبارتند از: ‏

• کاهش قدرت خرید و درآمد خانوارها که به دلیل افزایش بیکاری و کاهش درآمدها اتفاق می افتد.‏

• ‏ به دلیل تعدیل نیرو در شرکت ها برای کاهش هزینه ها، شاهد افزایش بیکاری و ناامنی شغلی هستیم. ‏

• در دوران رکود، مردم برای مدیریت هزینه ها، الگوی مصرف و سبک زندگی خود را تغییر می دهند. ‏برای مثال، در دوران رکود بزرگ آمریکا، هزینه های مربوط به رستوران رفتن حدود 18 درصد کاهش یافت.‏

• دوره بحران اقتصادی تأثیرات روانی و اجتماعی نیز دارد که در نتیجه بیکاری و فقر، استرس، اضطراب و افسردگی مردم یک ‏جامعه را افزایش می دهند.‏

پیش بینی رکود اقتصادی ‏

با توجه به تاثیرات گسترده کسادی بازار، پیش بینی آن می تواند از وقوع آن جلوگیری کند. به همین دلیل تحلیلگران اقتصادی ‏سعی می کنند با چند روش رکود را پیش بینی کنند که در ادامه به آن ها پرداخته ایم.‏

روش های پیش بینی رکود اقتصادی ‏

پیش بینی رکود اقتصادی یکی از چالش های مهم برای اقتصاددانان، تحلیل گران بازار و سیاست گذاران است. ابزارها و روش های ‏مختلفی که برای این کار انتخاب می کنند عبارتند از:‏

شاخص های پیشرو

این شاخص شامل داده هایی است که پیش از وقوع تغییرات در چرخه اقتصادی تغییر می کنند. اقتصاددانان به این داده ها به ‏عنوان علائم هشداردهنده اولیه برای رکود یا رونق اقتصادی توجه دارند. برخی از شاخص های پیشرو عبارتند از:‏

• وارونگی منحنی بازده اوراق قرضه دولتی: زمانی که نرخ بهره اوراق کوتاه مدت از بلندمدت بیشتر می شود، نشانه قابل ‏اعتمادی برای رکود است.‏

• شاخص مدیران خرید (‏PMI‏): کاهش این شاخص نشان دهنده کاهش فعالیت های تولیدی و خدماتی است.‏

• شاخص اعتماد مصرف کننده: کاهش اعتماد مصرف کنندگان به آینده اقتصادی می تواند نشانه ای از وقوع رکود باشد.‏

• کاهش مجوزهای ساخت وساز جدید: این شاخص نشان دهنده کاهش سرمایه گذاری در بخش مسکن است.‏

مدل های آماری و یادگیری ماشین

دومین ابزار در دست اقتصاددانان برای پیش بینی دوره کسادی اقتصاد، مدل های آماری و الگوریتم های یادگیری ماشین است. ‏برای مثال، مدل های طبقه بندی مانند ‏ Random Forest با کمک داده های تاریخی می توانند احتمال وقوع رکود را با دقت ‏بالایی پیش بینی کنند.

شاخص های ترکیبی

سومین ابزار، شاخص های ترکیبی است که در آن مجموعه ای از چندین شاخص اقتصادی با هم ترکیب شده اند تا تصویر ‏جامع تری از وضعیت اقتصادی ارائه دهند. برای مثال، شاخص پیشرو اقتصادی (‏LEI‏) که توسط کنفرانس بورد تهیه می شود، ‏شامل 10 شاخص مختلف است و می تواند نقاط عطف در چرخه اقتصادی را پیش بینی کند.‏

تحلیل رفتاری و داده های غیرسنتی

برخی تحلیلگران از داده های غیرسنتی مانند رفتار مصرف کنندگان، فروش فروشگاه های بزرگ و حتی تحلیل احساسات در ‏شبکه های اجتماعی برای پیش بینی رکود استفاده می کنند. این داده ها می توانند بینش های جدیدی درباره وضعیت اقتصادی ‏ارائه دهند.‏

ابزارهای تحلیل وضعیت رکود اقتصادی ‏

تحلیلگران اقتصادی با بررسی داده های کلان مانند تولید ناخالص داخلی (‏GDP‏)، نرخ بیکاری، تورم و تراز تجاری، روندهای ‏‏اقتصادی را تحلیل و احتمال وقوع رکود را پیش بینی می کنند.‏ در ادامه، مهم ترین این شاخص ها را بررسی می کنیم.

پیش بینی رکود با کمک تولید ناخالص داخلی (‏GDP‏)‏

تولید ناخالص داخلی (‏GDP‏) ارزش کل کالاها و خدمات تولید شده در یک کشور در یک بازه زمانی مشخص را نشان می دهد ‏و یکی از اصلی ترین معیارهای سنجش سلامت اقتصادی است. در این بین کاهش متوالی ‏GDP‏ در دو فصل پیاپی به عنوان ‏نشانه ای از رکود اقتصادی در نظر گرفته می شود. ‏برای مثال، در سه ماهه اول سال 2025 ، تولید ناخالص داخلی آمریکا با نرخ سالانه 0.2 درصد کاهش یافت که نشان دهنده ‏ضعف در رشد اقتصادی این کشور و رکود است.‏

نرخ بیکاری و قانون «سهم» ‏

نرخ بیکاری مدتی بعد از شروع رکود خودش را نشان می دهد. با این حال قانون «سهم» به عنوان یک شاخص برای پیش بینی ‏عمل می کند. برای مثال اگر میانگین سه ماهه نرخ بیکاری در یک کشور بیش از 0.5٪ نسبت به کمترین مقدار آن در سال ‏گذشته افزایش یابد، احتمال وقوع رکود اقتصادی در آن کشور بالاست.‏

منحنی بازده اوراق قرضه

منحنی بازده تفاوت بین نرخ بهره اوراق قرضه در کوتاه مدت و بلندمدت را نشان می دهد. زمانی که نرخ بهره اوراق کوتاه مدت از ‏بلندمدت بیشتر شود، وارونگی منحنی بازده اتفاق می افتد. تحلیلگران از این وضعیت برای پیش بینی دوره رکود اقتصادی ‏استفاده می کنند.‏

کاهش هزینه  مصرف کننده ها و افزایش نرخ پس انداز

مصرف خانوارها در رشد اقتصادی سهم قابل توجهی دارد. در این میان کاهش هزینه های مصرف کنندگان می تواند نشانه ای از ‏ضعف اقتصادی باشد. همچنین، افزایش نرخ پس انداز شخصی هم نشان دهنده احتیاط بیشتر خانوارهاست و می تواند یک علامت مهم از ‏شروع دوره رکود باشد.‏

شیوه های مقابله با رکود اقتصادی ‏

دولت ها در این شرایط موظفند با چندین ابزار و شیوه به جنگ با دوره کسادی بازار بروند و شرایط را برای رونق اقتصادی ‏آماده کنند. در ادامه به نحوه مقابله دولت با این دوره چالش برانگیز پرداخته ایم.‏

دولت ها چگونه با رکود اقتصادی مقابله می کنند؟

در دوران رکود اقتصادی، دولت ها از مجموعه ای از ابزارهای سیاست گذاری برای تحریک تقاضا، افزایش اشتغال و بازگرداندن ‏رشد اقتصادی استفاده می کنند. این ابزارها در قالب سیاست های مالی (مالیات ها و مخارج دولت) و سیاست های پولی (نرخ ‏بهره و عرضه پول) اعمال می شوند.‏ در ادامه، به مهم ترین این ابزارها و نقش آن ها در مقابله با رکود اقتصادی می پردازیم:‏

سیاست های مالی انبساطی دولت

سیاست های مالی انبساطی به معنای افزایش هزینه های دولت و یا کاهش مالیات ها برای تحریک تقاضای کل در اقتصاد است. ‏این سیاست ها شامل موارد زیر می شوند:‏

• کاهش مالیات بر درآمد یا مالیات بر مصرف به منظور افزایش سرمایه گذاری ها و افزایش قدرت خرید مردم

• افزایش مخارج دولت و سرمایه گذاری در پروژه های زیرساختی، آموزش و بهداشت برای اشتغال زایی

• افزایش کمک های اجتماعی دولت در قالب یارانه؛ برای مثال در ایران دولت سیزدهم با هدف خروج از رکود تورمی دهه 90، اقدامات ‏مختلفی از جمله انضباط بخشی مالی و پولی، مهار موتورهای تورم زا و... را انجام داده است.‏

سیاست های پولی انبساطی

سیاست های پولی توسط بانک مرکزی اجرا می شوند و هدف آن ها تسهیل شرایط اعتباری و افزایش نقدینگی در اقتصاد است. ‏ابزارهای اصلی این سیاست عبارتند از:‏

• کاهش نرخ بهره و تسهیل شرایط پرداخت وام به منظور افزایش سرمایه گذاری و قدرت خرید مردم؛ برای مثال، دولت حسن روحانی در سال 1393 بسته ای با عنوان «خروج از رکود» را معرفی کرد که شامل تسهیلات بانکی به صنایع، تحریک تقاضا از ‏طریق افزایش وام دهی به مصرف کنندگان و تسهیل واردات مواد اولیه برای تولیدکنندگان بود.‏

• افزایش عرضه پول از طریق خرید اوراق بهادار و تزریق نقدینگی به سیستم بانکی

• تنظیم نرخ بهره و کنترل نقدینگی برای مهار تورم و ایجاد شرایط رشد اقتصادی؛ برای مثال، در سال های اخیر، نرخ بهره در ‏حدود 21٪ تنظیم شده است تا ضمن خروج از رکود بازار، از افزایش بیش از حد نقدینگی و تورم جلوگیری شود.

تثبیت کننده های خودکار

یکی دیگر از راهکارهای دولت برای مقابله با رکود اقتصادی، استفاده از برنامه های خودکار است که در این دوران فعال ‏می شوند. در واقع این برنامه ها دیگر به تصویب قوانین جدید نیاز ندارند و عبارتند از:‏

• افزایش پرداختی بیمه بیکاری برای افزایش درآمد خانوارها

• ارائه برنامه های حمایتی اجتماعی مانند کوپن های غذا یا سبد کالا

راهکارهای اقتصادی برای احیای رشد پس از رکود ‏

در کنار تمامی سیاست هایی که دولت برای خروج از دوره کسادی به کار می گیرد، از راهکارهایی هم برای احیای اقتصاد و رشد ‏دوباره استفاده می کند. این راهکارها عبارتند از:‏

• تشویق سرمایه گذاران برای حضور بیشتر در بخش تولید داخلی (به خصوص صنایع کوچک و متوسط)‏

• ارائه تسهیلات به شرکت ها و صنایع برای افزایش تولید و اشتغال زایی

• کمک به افزایش قدرت خرید مردم ‏

• بهبود فضای کسب وکار و جذب سرمایه گذاران خارجی با اصلاح قوانین و مقررات و کاهش بوروکراسی

• تلاش برای توسعه زیرساخت ها و فناوری و سرمایه گذاری در بخش حمل ونقل، انرژی و فناوری اطلاعات

• اصلاح نظام بانکی و مالی ‏

• ارتقای بهره وری و آموزش نیروی کار با سرمایه گذاری در آموزش و مهارت آموزی نیروی کار ‏

• اصلاح ساختار بودجه و کاهش وابستگی به نفت

تفاوت رکود و تورم ‏

مردم ایران با اصطلاح تورم که در سال های اخیر دامن گیر اقتصاد شده است، به خوبی آشنایی دارند. افزایش نرخ ارز و بالا ‏رفتن قیمت کالاها مهم ترین نتایج تورم هستند. اما چه تفاوتی با رکود دارد؟ در ادامه به این سوال پاسخ داده ایم.‏

تفاوت های کلیدی رکود و تورم ‏

می دانید که تورم به معنای افزایش مداوم و عمومی سطح قیمت کالاها و خدمات در یک اقتصاد است. در واقع با وقوع تورم، ‏قدرت خرید مردم کاهش می یابد. این بحران اقتصادی منجر به افزایش هزینه های زندگی، کاهش قدرت خرید و بی ثباتی در ‏برنامه ریزی مالی خانوارها می شود.‏

در مقابل رکود قرار دارد که به معنای کاهش قابل توجه فعالیت های اقتصادی (مانند تولید، اشتغال و مصرف) است. در نهایت ‏تولید ناخالص داخلی نیز به دنبال آن افت شدیدی را تجربه می کند. رکود افزایش بیکاری، کاهش درآمدها و کاهش تقاضای ‏مصرف کننده ها را به دنبال دارد.‏ در جدول زیر به مقایسه کامل بین رکود و تورم پرداخته ایم.‏

در همین رابطه دکتر محمد حسین ادیب در مرداد 1396در گفتگو با پایگاه خبری فولاد ایران گفته بود:

«اگر نرخ تورم 3 درصد بیشتر از نرخ ‏بهره باشد، اقتصاد در فاز رونق قرار دارد و اگر نرخ بهره بیش از ده درصد از نرخ تورم بالاتر باشد اقتصاد به صورت قطعی وارد فاز رکود شده است»‏.

تأثیر رکود اقتصادی بر زندگی مردم ‏

در بالاتر به طور خلاصه به تاثیرات دوره کسادی اقتصاد و بازارهای مالی بر زندگی مردم یک جامعه پرداختیم. اما بیکاری و ‏اشتغال و مسکن دو موضوع بسیار مهم هستند که تصمیم گرفتیم به طور مجزا به تاثیر رکود بر آن ها بپردازیم.‏

تأثیر رکود بر بیکاری و اشتغال ‏

رکود اقتصادی تأثیر مستقیمی بر افزایش بیکاری و کاهش فرصت های شغلی دارد. در ایران، این تأثیرات به ویژه در میان ‏جوانان و فارغ التحصیلان دانشگاهی به وضوح قابل مشاهده است. ‏اما رکود چطور باعث افزایش بیکاری می شود؟

در دوران رکود، کاهش تقاضا برای کالاها و خدمات منجر به کاهش تولید و درآمد بنگاه ها می شود. در نتیجه، بسیاری از ‏شرکت ها برای کاهش هزینه ها، اقدام به تعدیل نیرو یا توقف استخدام می کنند. این وضعیت افزایش بیکاری را به دنبال دارد.‏

برای مثال نرخ بیکاری جوانان در سال 1399در پی رکود ناشی از تحریم ها و همه گیری کرونا، به حدود 24 درصد رسید. این ‏افزایش بیکاری عمدتاً در میان جوانانی بود که برای اولین بار وارد بازار کار شده بودند.‏ همچنین نرخ بیکاری طی سال های 1402 و 1403 به محدوده 20 تا 22 درصد رسیده بود. این امر نشان دهنده تداوم ‏چالش های ساختاری در بازار کار و وجود رکود اقتصادی است.‏

تأثیر رکود اقتصادی بر بازار ‏مسکن و اجاره ‏

رکود اقتصادی منجر به کاهش معاملات خرید و فروش مسکن و افزایش اجاره بها نیز شده است که یکی از کالاهای اساسی ‏مردم محسوب می شود.

تأثیر رکود بر بازار خرید و فروش مسکن

بازار مسکن به دو شکل از دوره بحران اقتصادی تاثیر می گیرد:‏

• اول کاهش معاملات خرید و فروش

• دوم افزایش قیمت ها ‏

در دوره های رکود، کاهش قدرت خرید مردم و افزایش هزینه های زندگی منجر به کاهش تقاضا برای خرید مسکن می شود. به ‏عنوان مثال، اردیبهشت و خرداد 1403، تعداد معاملات مسکن در تهران به ترتیب به 4359 و 3394 مورد کاهش یافت، در ‏حالی که در خرداد 1401 این رقم 13874 معامله بود.‏

از سوی دیگر، با وجود کاهش معاملات، قیمت مسکن به دلیل تورم و افزایش هزینه های ساخت وساز همچنان روند صعودی ‏دارد. این وضعیت منجر به کاهش توان خرید مردم و افزایش تعداد خانوارهای اجاره نشین شده است.‏

تأثیر رکود بر بازار اجاره

در سال 1403اجاره بها در کشور 40.3 درصد افزایش یافت که از سال 1390 به بعد بی سابقه بوده است.‏ همین موضوع به تغییر سبک زندگی مردم منجر شده است. به طوری که بسیاری از مستأجران به دلیل افزایش اجاره بها و کاهش ‏توان مالی، به دنبال اجاره در مناطق ارزان تر هستند یا به مناطق حاشیه ای شهرها نقل مکان می کنند.‏ داده های میدانینشان می دهند که بازار اجاره و معاملات مسکن از نیمه اردیبهشت ماه 1403 کساد شده  و تعداد معاملات ‏کاهش یافته است.‏

رکود اقتصادی در ایران و جهان ‏

می دانیم که در قرن اخیر به خصوص در چند دهه اخیر، اقتصاد کشورهای دنیا به هم پیوند خورده است. به طوری که یک اتفاق ‏در یک نقطه دنیا می تواند اقتصاد سایر کشورها را تحت تاثیر قرار دهد. رکود هم از جمله مواردی است که نه تنها یک کشور، ‏بلکه می تواند کشورهای زیادی را درگیر خود کند. ‏

رکود اقتصادی در ایران

رکود اقتصادی در ایران به یکی از چالش های ساختاری و مزمن تبدیل شده است که ریشه در عوامل داخلی و خارجی دارد. در ‏ادامه، به بررسی وضعیت کنونی رکود اقتصادی در ایران و دلایل اصلی آن می پردازیم.‏ اقتصاد ایران در حال حاضر با رشد منفی، تورم بالا و رکود تورمی مواجه است:‏

• رشد اقتصادی منفی: بر اساس پیش بینی بانک جهانی ، اقتصاد ایران در سال 2025 با رشد منفی 1.6 درصد مواجه خواهد بود. ‏این کاهش رشد اقتصادی ناشی از عوامل متعددی از جمله بحران انرژی، کاهش صادرات و سقوط سرمایه گذاری است.‏

• تورم بالا: بر اساس پیش بینی صندوق بین المللی پولتورم در ایران در سال 1404 به بیش از 43 درصد خواهد رسید. این نرخ تورم بالا، ‏قدرت خرید مردم را کاهش داده و بر معیشت خانوارها تأثیر منفی گذاشته است.‏

• رکود تورمی: اقتصاد ایران در شرایطی قرار دارد که همزمان با کاهش رشد اقتصادی، با تورم بالا مواجه است؛ وضعیتی که به ‏آن رکود تورمی گفته می شود. این وضعیت باعث افزایش بیکاری و کاهش سرمایه گذاری می شود.‏

دلایل اصلی رکود اقتصادی در ایران عبارتند از:‏

• تحریم های بین المللی که منابع درآمد دولت را کاهش داده است.‏

• سوء مدیریت داخلی و عدم شفافیت در تصمیم گیری ها، اعتماد سرمایه گذاران را از بین برده است.‏

• وابستگی شدید بودجه دولت به درآمدهای نفتی و عدم تنوع در منابع درآمدی، باعث کسری بودجه می شود.‏

• اقتصاد دولتی و قیمت گذاری دستوری مانع از رشد پایدار و خروج از رکود شده است.‏

رکود اقتصادی جهانی و تأثیرات آن بر ایران ‏

اقتصاد ایران به شدت به صادرات نفت و ارتباطات تجاری بین المللی وابسته است و همین موضوع باعث تاثیرپذیری کشورمان ‏از رکود اقتصاد جهانی می شود. به طوری که از چند طریق بر روی اقتصاد ایران تاثیر می گذارد:‏

• کاهش تقاضای جهانی برای نفت: در نتیجه رکود، تقاضا برای خرید نفت کم می شود و در نتیجه کاهش قیمت نفت و کاهش ‏درآمد ارزی ایران را به دنبال دارد.‏

• کاهش سرمایه گذاری خارجی: در دوران رکود، سرمایه گذاران تمایل کمتری به سرمایه گذاری در کشورهای با ریسک بالا دارند ‏که یکی از این کشورها ایران است. ‏

• افزایش نرخ بهره جهانی: در شرایط رکود جهانی، بانک های مرکزی کشورهای پیشرفته، نرخ بهره را بالا می برند. این امر می تواند ‏باعث خروج سرمایه از کشورهای در حال توسعه مانند ایران شود.‏

در چنین شرایط اقتصادی ایران دچار مشکلات زیر می شود:‏

• کاهش شدید صادرات نفت

• تورم بالا و کاهش ارزش پول ملی

• افزایش بیکاری و کاهش تولید صنعتی

نجات از رکود اقتصادی با سرمایه گذاری در کرادفاندینگ ‏

در بالاتر گفتیم که یکی از راهکارهای دولت برای خروج از دوره بحران تشویق سرمایه گذاران برای حضور بیشتر در بازارهای ‏مالی است. از سوی دیگر دولت ها به منظور رشد تولید و کاهش نرخ بیکاری، کسب و کارهای کوچک و متوسط را تقویت ‏می کنند. ‏

در همین راستا دونگی نیز با اجرای طرح های کرادفاندینگ تلاش می کند تا در رونق کسب و کارهای کوچک و متوسط نقش ‏مهمی را ایفا کند. تشویق سرمایه گذاران خرد برای شرکت در طرح های تأمین مالی جمعی راهی است که به خروج از دوره ‏رکود اقتصادی کمک زیادی می کند.‏ گفتنی است تیم دونگی سرمایه مورد نیاز مشاغل زودبازده را تأمین می کند که در افزایش تولید و رونق اقتصادی تاثیرگذار است.‏

مزایای سرمایه گذاری در دونگی ‏

• بالاتر بودن سود پیش بینی شده سالانه نسبت به سود سپرده بانکی

• کمک به توسعه مشاغل متوسط و کوچک

• گذار از دوره رکود با کمترین هزینه

• ایجاد درآمد دوره ای برای خانوارها در شرایط رکود اقتصادی

• مدیریت ریسک سرمایه گذاری

• دریافت ضمانت های لازم از سرمایه پذیران جهت پرداخت اصل دارایی به سرمایه گذاران

نتیجه گیری

دوره رکود اقتصادی که اغلب به دلیل تحریم های بین المللی، ناکارآمدی سیستم اقتصادی و وابستگی شدید به یک منبع درآمد ‏اتفاق می افتد، موجب‏ کاهش تولید، افزایش نرخ بیکاری، کاهش شدید سرمایه گذاری ها و کاهش قدرت خرید مردم می شود. با ‏توجه به همین تاثیرات منفی، دولت ها سعی دارند با کمک ابزارهای تحلیلی، دوره بحران را پیش بینی کنند.  ‏

در شرایطی که رکود اتفاق افتاده باشد، دولت ها با سیاست های انبساطی و حمایت از صنایع سعی می کنند از این دوره کسادی ‏خارج شوند. دونگی نیز یکی از مجموعه هایی ست که پابه پای دولت حرکت می کند تا با حمایت از مشاغل کوچک و متوسط، در رشد ‏و شکوفایی اقتصادی نقش داشته باشد. شما هم می توانید به عنوان یک ایرانی برای کمک به کشور و خروج از دوره رکود، در ‏طرح های سرمایه گذاری کرادفاندینگ دونگی شرکت کنید.‏ مشاوره سرمایه گذاری را با ما تجربه کنید.