مدیریت ریسک مالی چیست و چه اهمیتی جهت جلوگیری از ضرر دارد؟

مدیریت ریسک مالی (FRM) تابعی از مدیریت ریسک سازمانی (ERM) است که با مدیریت، شناسایی و درمان ریسک‌های مالی مرتبط است. مدیریت ریسک امور مالی یکی از جنبه‌های حساس و حیاتی مدیریت ریسک برای بسیاری از شرکت‌ها است، زیرا منجر به حفظ منابع مالی سازمان و جلوگیری از ضرر می‌شود. جریان نقدی سالم، تنوع و مدیریت مالی شایسته، همگی در یک استراتژی مدیریت ریسک موثر نقش دارند. مدیریت ریسک در امور مالی اگر به درستی انجام شود منجر به صرفه جویی در هزینه، تصمیم گیری بهتر و بازدهی بالاتر ‌می‌شود.

با کنترل خطرات ریسک مالی، شرکت‌ها ‌می‌توانند سرمایه گذاری‌ها و تصمیمات آگاهانه و روشنگری اتخاذ کنند. FRM به شرکت‌ها کمک می‌کند بعد از شناخت ریسک‌های مالی، تاثیر آنها را کاهش دهند یا این ریسک‌ها را به کلی حذف کنند. بدین ترتیب شرکت‌ها می‌توانند انواع مختلفی از ریسک‌ها را مدیریت کنند و در بازاری پر از نوسان، مزیت رقابتی به دست آورند.

فهرست مطالب:

• ریسک مالی چیست؟
• مدیریت ریسک مالی چیست؟
• انواع مختلف ریسک‌های مالی کدام است؟
• فرآیند مدیریت ریسک مالی شامل چه مراحلی است؟
• مزایای مدیریت ریسک در امور مالی چیست؟

ریسک مالی چیست؟

ریسک مالی می‌تواند شامل هر نوع ریسک مرتبط با تامین مالی شرکت و معاملات مالی باشد. این نوع ریسک هر خطری است که احتمال زیان مالی یا عدم اطمینان مالی را به دنبال دارد. ریسک مالی به عملیات مالی یک واحد تجاری مربوط می‌شود و در کل شامل موارد زیر است:

• ریسک اعتباری: طرف دیگر معامله ممکن است به تعهدات خود پایبند نباشد. 
• ریسک ارزی: ارزش یک ابزار مالی ممکن است به دلیل تغییرات در نرخ ارز دچار نوسان شود.
• ریسک نرخ بهره: تغییرات در نرخ بهره معمولا بر رفاه مالی یک واحد تجاری تاثیر می‌گذارد.
• ریسک نقدینگی (یا تامین مالی): یک واحد تجاری ممکن است در جمع آوری وجوه برای انجام تعهدات مالی خود با مشکل مواجه شود.
• ریسک تورم: افزایش سریع قیمت‌ها باعث از بین رفتن حاشیه‌ها، تضعیف ارزش دارایی‌های ترازنامه و تضعیف قدرت قیمت گذاری در بازار می‌شود.

بیشتر بخوانید: سود سپرده 30 درصد

مدیریت ریسک مالی چیست؟

مدیریت ریسک مالی در سرمایه گذاری فرآیندی است که یک واحد تجاری برای مدیریت ریسک‌های مالی خود انجام می‌دهد. این نوع مدیریت ریسک بخشی از مدیریت ریسک یکپارچه سازمانی است که شامل ریسک‌های عملیاتی، حقوقی و پرسنلی نیز می‌شود. در یک شرکت کوچک، مسئولیت ریسک‌های مالی (آنهایی که احتمالاً بر جریان‌های نقدی یا هزینه سرمایه تاثیر می‌گذارند) به عهده مالک کسب‌وکار و اعضای ارشد تیم مالی است.

سازمان‌های بزرگ‌تر ممکن است از یک مدیر ریسک یا تیمی ‌از متخصصان مدیریت ریسک، برای مدیریت ریسک امور مالی خود استفاده کنند. با این حال، مسئولیت ردیابی، کمی ‌سازی و کاهش ریسک مالی بر عهده تیم مالی باقی می‌ماند. در سال‌های اخیر، بسیاری از مدیران مالی وظایف خود را گسترش داده و از تخصص خود در زمینه تجزیه و تحلیل داده‌ها برای مدیریت ریسک استفاده می‌کنند.

انواع مختلف ریسک‌های مالی کدام است؟

برای درک مدیریت ریسک در امور مالی، درک انواع مختلف ریسک‌های مالی که شرکت‌ها با آن مواجه هستند، مهم است. ریسک مالی احتمال از دست دادن پول در یک سرمایه گذاری تجاری است. در زیر شش نوع ریسک که در حوزه مالی قرار می‌گیرند، شامل ریسک عملیاتی، ریسک اعتباری، ریسک بازار، ریسک نقدینگی، ریسک قانونی و ریسک ارز آورده شده است. با شناخت انواع مدیریت ریسک مالی و اجرای بهترین شیوه‌ها برای مدیریت آنها سازمان شما می‌تواند از تصمیم گیری مالی بهتری بهره‌مند شود.

بیشتر بخوانید: ریسک سرمایه گذاری چیست؟ راه های شناسایی ریسک های سرمایه گذاری

ریسک عملیاتی

ریسک عملیاتی شامل هرگونه رویداد غیرقابل پیش‌بینی در عملیات روزانه است که می‌تواند بر سود شرکت تاثیر بگذارد. به عنوان مثال، اگر یک کارخانه تولیدی یا مرکز داده برای چند ساعت خاموش باشد، می‌تواند منجر به از دست دادن مقداری درآمد شود. این نوع ریسک‌ها زمانی تحقق می‌یابند که سیستم‌ها، فرآیندها، افراد یا رویدادهای خارجی با عملکردهای روزانه تداخل داشته باشند. 

مدیریت ریسک مالی و به طور خاص کنترل خطرات ریسک مالی از نوع عملیاتی دشوار است. زیرا تا زمانی که فرآیندها، افراد و سیستم‌ها وجود داشته باشند، خطاهایی نیز وجود دارد. با این حال، با قرار دادن استراتژی‌های کاهش ریسک، شرکت‌ها می‌توانند همواره به رشد خود ادامه دهند. تیم‌های مدیریت ریسک در امور مالی (FRM) و به طور مدیریت ریسک عملیاتی (ORM) می‌توانند برای مقابله و مدیریت ریسک‌های بالقوه برای افزایش اثربخشی با یکدیگر همکاری کنند.

بیشتر بخوانید: مدیریت ریسک چیست؟ دلایل اهمیت و مراحل مدیریت کردن ریسک

ریسک اعتباری

ریسک اعتباری زمانی است که مشتری یا وام گیرنده در انجام تعهدات مالی خود مانند پرداخت‌ها کوتاهی می‌کند. شرکت‌ها می‌توانند اقداماتی را برای کاهش ریسک اعتباری از طریق بیمه و دریافت وثیقه انجام دهند، با این حال، برخی از طرفین ممکن است همواره کوتاهی کنند. سازمان‌ها باید هر نمونه از ریسک اعتباری را درک کرده و با اقداماتی مانند جلوگیری از گرفتن وام توسط خریدارانی که اعتبار ضعیفی دارند، آنها را مدیریت کنند. چک‌های اعتباری ابزار رایج دیگری است که برای ارزیابی صلاحیت مشتری یا وام گیرنده برای پرداخت‌های معوق استفاده می‌شود.

ریسک بازار

ریسک‌های بازار با بازارهای سرمایه و بازارهای مالی ارتباط دارند. نرخ‌های بهره بالا، مردم را از گرفتن وام منصرف کرده و آنها را به پس انداز کردن تشویق می‌کند و خطر بالقوه‌ای برای وام دهندگان و درآمد بانک‌ها دارد. در دسترس بودن سرمایه می‌تواند بر ارزش گذاری شرکت‌ها تاثیر بگذارد. پیش‌بینی ریسک‌های بازار دشوار است. زیرا این نوع ریسک‌ها ممکن است به طور ناگهانی رخ دهند اما داشتن یک برنامه قوی FRM می‌تواند سازمان شما را هوشیار و آماده نگه دارد.

ریسک نقدینگی

ریسک نقدینگی تا حدودی شبیه معکوس ریسک اعتباری است که در آن سازمان به دلیل کمبود وجه نقد قادر به انجام تعهدات مالی یا پرداخت‌های خود نیست. ریسک نقدینگی به عنوان یکی از ریسک‌هایی که در مدیریت ریسک مالی باید مورد توجه قرار بگیرد می‌تواند یک تهدید بزرگ برای سازمان باشد. مدیریت جریان‌های نقدی، بدهی‌ها و دارایی‌ها به شیوه‌ای متعادل می‌تواند به سازمان‌ها کمک کند تا ریسک نقدینگی را محدود کرده و جریان نقدینگی شرکت را سالم نگه دارند.

ریسک قانونی

ریسک‌های قانونی یا انطباق، خطراتی هستند که با ضرر ناشی از عدم برآورده کردن الزامات قانونی یا مقرراتی که برای سازمان و صنعت شما ضروری است، مرتبط می‌شوند. ریسک قانونی می‌تواند شامل خطر ضرر مالی ناشی از یک دعوا مثلا به دلیل ارائه یک محصول معیوب باشد که باعث آسیب بدنی شده است. این نوع خطر می‌تواند منجر به جریمه و از دست دادن فرصت فروش شود. ادغام FRM با مدیریت ریسک سازمانی تضمین می‌کند که یک رویکرد مشارکتی و پیشگیرانه برای مدیریت ریسک در حین انجام است.

بیشتر بخوانید: آشنایی با مدیریت ریسک در کسب و کار

ریسک ارز 

ریسک ارز، خطری است که طی آن تغییرات غیرمنتظره نرخ ارز خارجی بر وضعیت مالی سازمان تاثیر می‌گذارد. نوسانات نرخ ارز خارجی می‌تواند تاثیر قابل توجهی بر ارزش‌گذاری سرمایه‌گذاری‌ها، موقعیت‌های مالی و دارایی‌های سازمان داشته باشد. به‌ویژه زمانی که ناگهانی و پیش‌بینی نشده رخ دهد. احتمال وقوع این نوع ریسک در شرکت‌های چندملیتی بیشتر است؛ شرکت‌هایی که سرمایه گذاری زیادی در واردات و صادرات و سازمان‌هایی که دارایی‌های مالی قابل توجهی در کشورهای خارجی دارند. 

مدیریت این نوع ریسک را می‌توان از طریق راهبردهای عملیاتی، مانند تنوع بخشیدن به مکان تاسیسات به دست آورد. علاوه بر این، می‌توان محصولات خود را در بازارهای مختلف عرضه کرد. همچنین می‌توان از جریان‌ها و مبادلات ارزی که به شرکت‌ها اجازه می‌دهد تاثیر تغییرات نرخ ارز را محدود کنند بهره برد.

فرآیند مدیریت ریسک مالی شامل چه مراحلی است؟

در پاسخ به سوال مدیریت ریسک مالی چیست، می‌توان گفت این فرآیند در گرو ارزیابی صحیح ریسک است. ارزیابی ریسک مالی از روشی مشابه با سایر رویکردهای ارزیابی ریسک پیروی می‌کند، در نتیجه شامل مراحلی از جمله شناسایی، تجزیه و تحلیل ریسک مالی، درمان و نظارت بر ریسک است. با این حال در تمام مراحل بر ریسک‌های مالی تمرکز دارد.

قبل از انجام ارزیابی ریسک مالی، شرکت‌ها و رهبران مالی آنها، باید آستانه‌های تحمل ریسک را به وضوح تعریف کنند. این آستانه‌ها نشان می‌دهد که سازمان چقدر ریسک پذیر است.

بیشتر بخوانید: آشنایی با مدیریت ریسک در بازارهای مالی و سرمایه

شناسایی ریسک

شناسایی ریسک همیشه اولین مرحله از هر فرآیند ارزیابی ریسک و کنترل خطرات ریسک مالی است. این موضوع در مورد ارزیابی ریسک مالی نیز صدق می‌کند. علاوه بر استفاده از تجربیات گذشته، استانداردهای منتشر شده و بهترین شیوه‌ها، سازمان‌ها باید چند روش دیگر را برای شناسایی ریسک‌های مالی در نظر بگیرند. یک نقطه شروع خوب برای شناسایی ریسک‌ها، بررسی صورت‌های مالی، افشا، ترازنامه و سایر گزارش‌ها و اسناد کلیدی شرکت و یادداشت هر گونه مشاهدات است. 

شرکت‌ها باید به بدهی‌ها، هزینه‌ها و همچنین جریان‌های نقدی توجه ویژه‌ای داشته باشند. همه ریسک‌های شناسایی‌شده در این مرحله باید ثبت شوند. نرم افزار مدیریت ریسک می‌تواند به تیم‌های داخلی کمک کند تا ثبت ریسک خود را انجام دهند و با دیگر تیم‌ها برای تکمیل تلاش‌های درمانی همکاری کنند.

تحلیل ریسک

در مرحله تجزیه و تحلیل ریسک که گاهی اوقات به عنوان ارزیابی ریسک هم شناخته می‌شود، ارزیاب‌ها احتمال تحقق یک ریسک و اهمیت تاثیر آن را در صورت تحقق ارزیابی می‌کنند. با ترکیب نمره احتمال ریسک و نمره تاثیر ریسک، می‌توان ریسک را اولویت بندی و برای درمان دسته بندی کرد. بدین ترتیب می‌توان تکنیک‌های مدیریت ریسک مالی را به درستی انجام داد.

اگرچه تجزیه و تحلیل و امتیازدهی باید بر اولویت‌بندی ریسک‌ها تاثیر داشته باشد، شرکت باید اهداف و اولویت‌های تجاری را نیز در نظر بگیرد. همانطور که شرکت‌ها به تجزیه و تحلیل ریسک‌ها می‌پردازند، باید شروع به بررسی روش‌هایی برای درمان ریسک‌های شناسایی شده نیز کنند.

بیشتر بخوانید: آشنایی با اصول مدیریت ریسک در سرمایه گذاری

درمان ریسک

حتی زمانی که خطرات در حال شناسایی و تجزیه و تحلیل هستند، ارزیابان باید درمان‌های بالقوه برای آن خطرات را بررسی کنند. مرحله درمان ریسک شامل مطالعه هر خطر شناسایی شده و ابداع یک طرح درمانی برای آن است. در کل چهار درمان ریسک رایج وجود دارد: پذیرش ریسک، اجتناب از ریسک، انتقال ریسک و کاهش ریسک.

• پذیرش ریسک شامل پذیرش آگاهانه ریسک‌های مرتبط با یک تصمیم است. 
• اجتناب از ریسک شامل انتخاب نکردن تصمیمی ‌است که منجر به رخداد آن ریسک می‌شود. 
• انتقال ریسک زمانی اتفاق می‌افتد که بخشی از ریسک به شخص ثالث، ارائه‌دهنده خدمات یا بیمه منتقل شود. 
• کاهش ریسک مستلزم اجرای فرآیندها و راه‌حل‌هایی است که احتمال وقوع یک ریسک یا تاثیر آن را محدود می‌کند. در حالت ایده آل، یک طرح کاهش می‌تواند امتیاز ریسک را تا حد قابل تحملی برای شرکت کاهش دهد.

هر خطر، صرف نظر از روش درمان، به نوعی برنامه عملی نیاز دارد. حتی اگر آن برنامه «ادامه و پذیرش خطر» باشد. برنامه‌های عملیاتی برای برخی از ریسک‌ها پیچیده‌تر از دیگر ریسک‌ها هستند و حتی ممکن است به یک پروژه تبدیل شوند. 

کنترل خطرات ریسک مالی اغلب کاری طولانی است که نیازمند آموزش کارکنان و همکاری متقابل است. اما، با بکارگیری بهترین روش‌های مدیریت ریسک ممکن برای ریسک‌های مالی، سازمان شما می‌تواند از درآمد خود محافظت کند، هزینه‌ها را کاهش دهد و برای ذینفعان ارزش ایجاد نماید.

نظارت بر ریسک

نظارت بر ریسک، مرحله آخر از رویکرد مدیریت ریسک مالی پیشرفته است. نظارت بر ریسک‌های مالی باید به طور مستمر انجام شود. این مرحله باید شامل بررسی دوره‌ای پیشرفت طرح‌های کاهش ریسک مالی، به‌روزرسانی ثبت ریسک و استفاده از درس‌های آموخته‌شده برای بهبود فرآیند مدیریت ریسک در امور مالی باشد. ارزیابی ریسک مالی باید حداقل سالانه برنامه ریزی شود. سازمان باید سهامداران کلیدی را هر سه ماه یکبار یا بیشتر اوقات برای بحث و مدیریت ریسک‌های مالی گرد هم بیاورد. 

بیشتر بخوانید: مدیریت ریسک در ترید + اصول مدیریت ریسک برای ترید ارز دیجیتال 

این ارزیابی‌های دوره‌ای ریسک می‌تواند به عنوان معیاری برای شرکت عمل کند و پیشرفت سالانه را نشان دهد. با به کارگیری اصول مدیریت ریسک‌های مالی، کسب و کارها می‌توانند کنترل ریسک مالی انجام دهند و برای انواع مختلفی از دام‌های مالی آماده شوند.

مزایای مدیریت ریسک در امور مالی چیست؟

مدیریت ریسک برای ریسک‌های مالی، مزایای بسیاری را برای شرکت‌هایی به همراه دارد که قادر به پیاده سازی FRM هستند. مدیریت ریسک‌های مالی، شرکت‌ها و تیم‌ها را قادر می‌سازد تا در مقابل ریسک‌هایی که موفقیت آنها را تهدید می‌کند به موقع وارد عمل شوند. با ارزیابی ریسک مالی که شامل شناسایی، تجزیه و تحلیل، درمان و نظارت بر ریسک‌ها است، شرکت از بهینه سازی فرآیند مدیریت ریسک‌های مالی بهره‌مند می‌شود. 

بدین ترتیب می‌تواند احتمال و تاثیر ریسک‌های شناسایی شده را کاهش دهد. علاوه بر این، با یک برنامه خوب FRM و حفاظت از داده‌ها، کسب و کارها می‌توانند به صورت‌های مالی و گزارش‌های خود اعتماد بیشتری داشته باشند.

بیشتر بخوانید: چطور یک سرمایه گذاری کم ریسک و پر بازده داشته باشیم؟

امروزه از روشی به نام کرادفاندینگ برای جذب سرمایه گذار استفاده می‌شود. شرکت‌های سرمایه گذاری این روش را به کار می‌گیرند تا تعداد بیشتری از سرمایه گذاران را حتی با سرمایه‌ای کم دعوت به همکاری کنند. در این روش شرکت سرمایه گذار برخی امتیازات را به افراد می‌دهد تا آنها را مشتاق همکاری کند. 

دونگی یکی از شرکت‌هایی است که با انجام مدیریت ریسک مالی از روش کرادفاندینگ استفاده می‌کند. شما با یک میلیون تومان سرمایه یا بیشتر می‌توانید در کسب و کاری که دونگی راه اندازی کرده شریک شوید و در مقابل سرمایه‌ای که دارید سود دریافت کنید.