مقصر اصلی افت بورس کیست؟ صندوق ها یا اقتصاد بیمار؟

در سال های اخیر، تنوع ابزارهای سرمایه گذاری غیرمستقیم در بورس ایران افزایش یافته و صندوق های متعددی ایجاد شده اند تا ریسک سرمایه گذاران را مدیریت کنند. اما در روزهای منفی بازار، گاهی این سوال مطرح می شود که آیا خود این صندوق ها، به ویژه صندوق های درآمد ثابت، به ضعف بازار سهام دامن نمی زنند؟ محمدرضا اعلمی، کارشناس بازار سرمایه، در گفتگویی تحلیلی معتقد است که این یک آدرس غلط است و مشکلات اصلی بازار در جای دیگری هستند.

اعلمی بحث خود را با نگاهی به گذشته آغاز می کند. به گفته او، پس از ریزش تاریخی بورس در سال 1399، بی اعتمادی بزرگی در میان مردم شکل گرفت. دلیل اصلی آن اتفاق، ورود بی سابقه افرادی به بازار بود که فاقد دانش کافی در زمینه تحلیل بنیادی، تکنیکال و مدیریت ریسک بودند.

او توضیح می دهد که از آن زمان، سیاست گذاری ها به سمت ایجاد صندوق های سرمایه گذاری حرکت کردند. هدف این بود که افراد علاقه مند، به جای خرید و فروش مستقیم و هیجانی، به صورت غیرمستقیم و از طریق این صندوق ها وارد بازار شوند تا ریسک آنها بهتر مدیریت گردد. این کارشناس معتقد است که تنوع بخشی به ابزارها و صندوق ها، به بازار عمق می دهد و به کنترل رفتارهای هیجانی کمک می کند و بازار فعلی، کشش این تعداد صندوق را دارد.

این کارشناس بازار سرمایه، مشکل اصلی و ریشه ای بازار را نه عملکرد صندوق ها، بلکه وجود «محدودیت 3 درصد دامنه نوسان» می داند. او با استناد به تحقیقات دانشگاهی تاکید می کند که دامنه نوسان، همانطور که در سال 1399 نیز ثابت شد، جلوی ریزش بازار را نمی گیرد، بلکه برعکس، رفتارهای هیجانی سرمایه گذاران را تشدید و تهییج می کند.

اعلمی برای این ادعای خود دو دلیل ارائه می دهد. اول، «خاصیت آهن ربایی» دامنه نوسان است که قیمت را به سمت صف خرید یا فروش می کشاند و تشکیل صف ها را بیشتر می کند. دوم، «خاصیت سرایت پذیری» است که باعث می شود این صف ها از یک روز به روز دیگر منتقل شده و نقدشوندگی بازار را به شدت کاهش دهد.

او معتقد است که این موارد به اعتماد عمومی خدشه وارد می کنند. به گفته اعلمی، تجربه جهانی، مانند آنچه پس از دوشنبه سیاه در آمریکا رخ داد، استفاده از «سیستم توقف کامل معاملات» (Circuit Breaker) برای مدت کوتاه است، نه محدود کردن دامنه نوسان که تنها به هیجانات بازار دامن می زند.

برخی فعالان بازار معتقدند که صندوق های درآمد ثابت با پرداخت سودهای جذاب و تضمین شده، سرمایه ها را از بازار سهام خارج کرده و باعث ضعف آن می شوند. اما اعلمی این تحلیل را «پاک کردن صورت مسئله» می داند.

او استدلال می کند که یک سرمایه گذار حرفه ای، بر اساس شرایط کلان اقتصادی برای پرتفوی خود استراتژی می چیند. در یک اقتصاد بیمار و ضعیف، طبیعی است که سرمایه گذار یک «کمربند دفاعی» برای خود ایجاد کند و بخشی از پول خود را به سمت گزینه های امن تری مانند صندوق درآمد ثابت یا طلا ببرد. این کارشناس تاکید دارد:

«فرض کنید صندوق درآمد ثابت در بورس نداشتیم؛ آیا پول به سمت بازار سهام می رود؟ نه. پول از بازار خارج می شود و به بازار دیگری می رود. صندوق های درآمد ثابت حداقل کاری که می کنند این است که پول را در بورس نگه می دارند».

او در نهایت نتیجه می گیرد که ضعف بازار سهام به دلیل سود جذاب صندوق ها نیست، بلکه به دلیل اقتصاد بیمار ایران، وجود دلار چند نرخی و اقتصادی دستوری است که صنایع را ضعیف تر می کند. به عقیده او، بازار ضعیف فعلی، آینه تمام نمای اقتصاد درگیر در رکود تورمی است و تا زمانی که مشکلات اصلی اقتصاد حل نشوند، نمی توان از بازار سرمایه انتظار رشد پایدار داشت.

بهترین راه، سرمایه گذاری مولد است

درست زمانی که سرمایه گذار حرفه ای برای پرتفوی خود به دنبال «کمربند دفاعی» می گردد، دونگی یک راهکار هوشمندانه تر از صندوق درآمد ثابت ارائه می دهد. این پلتفرم به شما اجازه می دهد تا پول خود را نه تنها در بازار سرمایه نگه دارید، بلکه آن را مستقیما به اقتصاد واقعی و مولد تزریق کنید. در دونگی، شما پیش بینی بازدهی بالاتری از صندوق ها را به همراه ضمانت نامه های بانکی به دست می آورید و سرمایه خود را از بیماری اقتصاد کلان جدا می کنید. همین حالا می توانید به صفحه طرح های درآمدزایی دونگی سر بزنید و اولین سرمایه گذاری خود را در کمتر از 1 دقیقه انجام دهید.