پلتفرم های کرادفاندینگ در ایران چند درصد کارمزد می گیرند؟

پلتفرم‌های کرادفاندینگ هم مثل هر کسب و کار دیگری مدل درآمدی دارند تا بتوانند ضمن تامین هزینه‌ها به رشد و توسعه فعالیت‌های‌شان ادامه دهند. در این مدل‌ها قسمت عمده درآمد پلتفرم کرادفاندینگ از طریق دریافت کارمزد به دست می‌آید. بنابراین می‌توانیم بگوییم کارمزد تامین مالی جمعی (کرادفاندینگ) در همه پروژه‌های جذب سرمایه از طریق این روش وجود دارد.

در این مقاله از مجله دونگی موضوع کارمزد کرادفاندینگ در ایران و سایر کشورها را بررسی می‌کنیم. در صورت جذب سرمایه از طریق تامین مالی جمعی، چه میزان کارمزد پرداخت می‌شود؟ 

فهرست محتوا

• کارمزد سرمایه گذاری جمعی در جهان
• کارمزد کرادفاندینگ در ایران
• بررسی یک سناریوی جذب سرمایه با پرداخت کارمزد
• جمع‌بندی

کرادفاندینگ یا جذب سرمایه خرد از تعداد زیادی از افراد، یک شیوه جدید در سرمایه گذاری و جذب سرمایه است. از یک سو به صاحبان کسب و کار، کارآفرینان و در کل سرمایه پذیران کمک می‌کنند تا یک منبع جدید برای تامین مالی کسب و کارشان پیدا کنند. از سوی دیگر سرمایه گذاران هم از این طریق راه جدیدی برای کسب درآمد و سود حتی با آورده مالی کم پیدا می‌کنند.

همین جدید بودن و کارآمدی کرادفاندینگ باعث شده تا برخی از افراد به چشم یک کسب و کار به آن نگاه کنند. به همین دلیل در 10 سال گذشته، پلتفرم‌های بسیاری در حوزه کرادفاندینگ و تامین مالی کسب و کارها ایجاد شده‌اند. علاوه بر این برخی از بانک‌ها و شرکت‌های پولی و مالی هم به ایجاد راهکارهای کرادفاندینگ تمایل نشان داده‌اند. اما پرسشی که اینجا مطرح می‌شود درباره نحوه درآمدزایی این پلتفرم‌ها است. به بیان دیگر هزینه‌های پلتفرم کرادفاندینگ از جمله حقوق و دستمزد کارمندانی که در شرکت‌های کرادفاندینگ کار می‌کنند چگونه تامین می‌شود؟ 

بیشتر بخوانید: آنچه که در مورد تامین مالی جمعی (کرادفاندینگ) باید بدانید

یکی از بخش‌های اصلی هر بیزینس مدل، قسمت درآمدها است. در این قسمت مشخص می‌شود که یک کسب و کار با چه سازوکاری می‌تواند از مشتریان خود درآمد داشته باشد و یا اینکه بهای استفاده از خدمت یا محصول کسب و کار به چه صورتی و با چه کیفیتی پرداخت می‌شود. یکی از مدل‌های درآمدی که در اغلب کسب و کارهای مبتنی بر تراکنش مورد استفاده قرار می‌گیرد، کارمزد است. ما در این مقاله مفهوم کارمزد سرمایه گذاری جمعی یا همان کرادفاندینگ را بیشتر بررسی می‌کنیم. 

کارمزد کراودفاندینگ در بیشتر سایت‌های برگزار کننده کرادفاندینگ در جهان به دو بخش تقسیم می‌شود. این دو بخش عبارتند از کارمزد تامین مالی جمعی که از مجموع سرمایه جذب شده کسر می‌شود و کارمزد از هر تراکنش مالی، که همزمان با انجام تراکنش کسر می‌شود. البته اگر خدمت دیگری نیز به سرمایه‌پذیر در جریان طراحی و اجرای یک کمپین جذب سرمایه به سرمایه‌پذیر داده شود، هزینه این خدمات توسط پلتفرم از سرمایه‌پذیر دریافت می‌شود. اگر این هزینه جزو هزینه‌های اجرای طرح محسوب شوند، این موضوع در طرح کسب‌وکار به اطلاع سرمایه‌گذاران می‌رسد.

کارمزد تامین مالی جمعی در واقع درصدی از مجموع سرمایه‌ای است که توسط سرمایه گذاران به یک طرح سرمایه گذاری تزریق شده است. قبل از اینکه سرمایه جمع شده توسط سرمایه گذاران به دست مدیر کسب و کار یا کارآفرین برسد، از آن کسر می‌شود.

در ایران، میزان کارمزد تامین مالی جمعی توسط سازمان بورس و اوراق بهادار تعیین می‌شود که این رقم 4٪  مجموع سرمایه جمع‌آوری شده برای کسب و کار یا استارتاپ متقاضی سرمایه در پایان دوره سرمایه گذاری کسر است.

کارمزد دوم همان مبلغی است که از هر تراکنش مالی که در اینجا منظور پرداخت‌های سرمایه گذاری یا توزیع سود و اصل پول و… هستند کسر می‌شود.

بیشتر بخوانید: جذب سرمایه گذار برای استارتاپ و کسب و کارها

اما برای اینکه شناخت بهتری نسبت به سیستم کارمزد سرمایه گذاری جمعی داشته باشیم؛ دو پلتفرم کیک‌استارتر (Kickstarter) و ایندی‌گوگو (Indiegogo) را که از نمونه‌های معروف کراودفاندینگ در جهان هستند را بررسی می‌کنیم.

کارمزد سرمایه گذاری جمعی در جهان

کیک‌استارتر

کیک‌استارتر بزرگترین پلتفرم کرادفاندینگ یا سرمایه گذاری جمعی با بازاری به وسعت 334 میلیون آمریکایی در جهان است. هزاران کارآفرین با استفاده از خدمات این پلتفرم توانسته‌اند ایده‌های خود را به کسب و کارهای حقیقی با قابلیت رقابت در بازار تبدیل کنند. کیک‌استارتر یکی از پلتفرم‌های پاداش محور است. در ازای سرمایه گذاری، پاداش تعیین شده توسط کارآفرین یا مدیر کسب و کار را که معمولا محصول تولید شده است را در اختیار سرمایه گذاران قرار می‌دهد.

این شرکت که در ایالات متحده آمریکا قرار دارد، از زمان تاسیس در سال 2009 تاکنون توانسته میزبان بیشتر از 7 میلیارد دلار سرمایه باشد که بین کسب و کارهای متقاضی جذب سرمایه توزیع شده است. 

کارمزد کرادفاندینگ کیک‌استارتر به دو بخش زیر تقسیم می‌شود:

5 درصد از مجموع سرمایه جمع‌آوری شده برای یک استارت آپ یا کسب و کار

3 درصد + 20 سنت از هر تراکنش تزریق سرمایه

ایندی‌گوگو

ایندی‌گوگو در واقع رقیب اصلی کیک‌استارتر است. این شرکت با تاکید بیشتر بر روی سرمایه پذیران یا کسب و کارهای علاقه‌مند به جذب سرمایه، توانسته 800 هزار ایده را به کسب و کار تبدیل کند. در نتیجه از این طریق ارزش افزوده بالایی در اقتصاد جهان ایجاد کرده است. در این سایت هم از ابتدا سرمایه گذاران به ازای سرمایه گذاری یک پاداش مشخص دریافت کرده‌اند که می‌توانسته محصول تولیدی یا هر امتیاز مالی یا اعتباری باشد که متقاضیان سرمایه برای آنها در نظر گرفته‌اند. اما از سال 2016 امکان مشارکت در طرح‌ها به ازای دریافت سهام شرکت یا استارت آپ نیز برای سرمایه گذاران فراهم شده است.

این شرکت هم در آمریکای شمالی واقع شده اما طیف متنوعی از مشتریان از کشورهای مختلف را جذب کرده است. بر اساس آمارهای اعلام شده از زمان تاسیس ایندی‌گوگو در سال 2008 تا امروز، 9 میلیون نفر در فرصت‌های سرمایه گذاری این سایت، سرمایه گذاری کرده‌اند.

کارمزد سرمایه گذاری جمعی در ایندی‌گوگو به شرح زیر است:

5 درصد از مجموع سرمایه جمع‌آوری شده

2.9 درصد + 30 سنت از هر تراکنش تزریق سرمایه

ما باید قبل از شروع جذب سرمایه از طریق این شیوه جدید به فکر هزینه‌ها و کارمزد های کراودفاندینگ هم باشیم. اما از آنجایی که بیشتر مدیران کسب و کارها و کارآفرینان ایرانی از پلتفرم‌های ایرانی داخل کشور استفاده می‌کنند، در ادامه سیستم کارمزد در این سایت‌ها را نیز بررسی می‌کنیم.

کارمزد کرادفاندینگ در ایران

در ایران، میزان کارمزد تامین مالی جمعی توسط سازمان بورس و اوراق بهادار تعیین می‌شود که این رقم 4٪  مجموع سرمایه جمع‌آوری شده برای کسب و کار یا استارتاپ متقاضی سرمایه در پایان دوره سرمایه گذاری کسر است. علاوه بر این کارمزد، نیم درصد مبالغ جمع‌آوری شده نیز به عنوان کارمزد فرابورس از وجوه پرداختی به سرمایه‌پذیر کسر می‌شود. همچنین، کارمزدی بابت تراکنش‌های مالی توسط هیچکدام از پلتفرم‌ها دریافت نمی‌شود. پلتفرم‌های مختلف نیز بسته به اینکه چه نوع خدمات اضافه‌ای به سرمایه‌پذیران ارائه کنند، هزینه این خدمات را نیز به صورت جداگانه دریافت می‌کنند. 

در هیچ‌کدام از پلتفرم‌های داخلی هیچ هزینه‌ای از سرمایه گذاران به عنوان کارمزد دریافت نمی‌شود. همین نکته مهم در مورد کارمزد کراودفاندینگ به سرمایه گذاران اجازه می‌دهد تا با اطمینان خاطر بیشتری وارد بازار سرمایه شوند. 

مبلغ کارمزدی که به پلتفرم پرداخت می‌شود، همان‌طور که قبلا اشاره کردیم در واقع هزینه ارائه خدمات مهمی است که به متقاضیان جذب سرمایه ارائه داده می‌شود. در دونگی این خدمات شامل موارد زیر می‌شوند:

• ارزیابی و اعتبارسنجی تخصصی فرصت‌های سرمایه گذاری
• ارائه سرویس‌های جدید و هوشمند برای جذب سرمایه
• طراحی صفحه اختصاصی و تولید محتوا برای طرح‌های سرمایه گذاری

بررسی یک سناریوی جذب سرمایه با پرداخت کارمزد

فرض کنیم شما مدیر یک شرکت فعال در حوزه خشکشویی هستید و کار شما هم ارائه خدمات خشکشویی‌ها به شکل مدرن‌تر و با ارز‌ش‌های افزوده بیشتر است. حالا با گذشت 2 سال از شروع کسب و کارتان تصمیم می‌گیرید، کارتان را توسعه دهید که این به معنی خرید تجهیزات جدید، مخصوصا تعداد بیشتری ماشین لباسشویی صنعتی است.

شما در مورد پلتفرم های کرادفاندینگ قبلا شنیده‌اید و با توجه به اینکه درخواست وام شما در بانک رد شده تصمیم می‌گیرید از طریق این روش جدید سرمایه مورد نظرتان که حدود 1 میلیارد تومان است را جمع‌آوری کنید. این عدد از هم اینجا می‌آید که قیمت هر عدد ماشین لباسشویی صنعتی در بازار تقریبا 100 میلیون تومان است. البته در این مثال گروهی از هزینه‌های جانبی را در نظر نگرفتیم و نرخ تورم را هم ثابت فرض کردیم.

بیشتر بخوانید: سرمایه گذاری با سود بالاتر از سود بانکی (با ضمانت نامه بانکی تعهد پرداخت اصل و سود)

بعد از اینکه با دستورالعمل‌های اجرای کمپین جذب سرمایه آشنا می‌شوید، با موضوع کارمزد کراودفاندینگ روبه‌رو می‌شوید و به این فکر می‌کنید که احتمالا باید بخشی از سرمایه جمع‌آوری شده را در قالب کارمزد پرداخت کنید. اگر پلتفرم دونگی را انتخاب کنید این مبلغ 4.5 درصد است.

بعد از اینکه درخواست جذب سرمایه را ثبت کردید، قرارداد تامین مالی جمعی بین شما و پلتفرم امضا می‌شود و در نهایت یک بازه حداکثر بیست روزه به جمع‌آوری وجوه برای طرح شما اختصاص داده می‌شود و فراخوان جذب سرمایه شما بر روی سایت منتشر می‌شود. توافق در مورد کارمزد سرمایه گذاری جمعی هم یکی از بخش‌های همین قرارداد است.

شما در طول این ماه فرصت سرمایه گذاری‌تان را در شبکه‌های اجتماعی و گروه‌های دوستان و خانواده تبلیغ می‌کنید تا بتوانید سرمایه موردنظرتان را سریع‌تر جذب کنید. خوشبختانه شما سرمایه لازم که همان 1 میلیارد تومان باشد را در سه هفته به دست می‌آورید.

بعد از اینکه مجموع سرمایه لازم جذب شد قبل از انتقال پول به حساب شما، 4.5 درصد از آن که معادل 45 میلیون تومان است از مجموع 1 میلیارد تومان کسر می‌شود و در نهایت شما 955 میلیون تومان به دست می‌آورید که سرمایه مورد نیازتان برای توسعه کسب و کار خشکشویی است.

جمع‌بندی

امروز در این مقاله از مجله دونگی یکی از اجزای مهم کمپین‌های کرادفاندینگ را بررسی کردیم. سرمایه پذیران یا مدیران کسب و کارهایی که قصد جذب سرمایه دارند، در همه پلتفرم‌های ایرانی و خارجی، کارمزد سرمایه گذاری جمعی را پرداخت می‌کنند.

در این مقاله ابتدا سایت‌های کیک‌استارتر و ایندی‌گوگو را با توجه به مدل دریافت کارمزد در این سرویس‌ها بررسی کردیم. سپس با شرایط دریافت کارمزد کرادفاندینگ در ایران و جزییات آن بیشتر آشنا شدیم. در نهایت با سناریوی فرضی دیدیم که در صورت جذب سرمایه از طریق کرادفاندینگ، چه میزان از آن را باید به صورت کارمزد پرداخت کنیم.