نرخ بهره چیست؟ نحوه محاسبه انواع مختلف آن و تاثیر آن در بازارهای مالی

نرخ بهره یا Interest Rate یکی از مفاهیم اساسی در اقتصاد است که تأثیر چشمگیری بر تصمیمات مالی افراد و شرکت ها دارد. این نرخ به عنوان معیاری برای هزینه قرض گرفتن پول یا بازده سرمایه گذاری عمل می کند. از آنجا که نرخ بهره می تواند بر تصمیمات سرمایه گذاری، مصرف و حتی سیاست های مالی تأثیر بگذارد، آگاهی از انواع مختلف این نرخ، نحوه محاسبه و تأثیر آن در بازارهای مالی امری ضروری است. اگر قصد دارید بر اطلاعات خود در این زمینه بیفزایید، تا پایان با «مجله دونگی» همراه باشید. 

فهرست مطالب:

• نرخ بهره چیست؟
• نرخ بهره منفی چیست؟ 
• نحوه محاسبه نرخ بهره
• تاثیر نرخ بهره در بازارهای مالی
• رابطه نرخ بهره و تورم
• مزایای کرادفاندینگ دونگی
• نتیجه گیری

نرخ بهره چیست؟

نرخ بهره، به درصدی از مبلغ قرضی گفته می شود که وام گیرنده باید به عنوان هزینه قرض کردن پول به وام دهنده پرداخت کند. این نرخ معمولاً به صورت سالیانه بیان می شود و بر وام ها و پس اندازها تأثیر مستقیمی خواهد گذاشت. برای وام گیرندگان، نرخ بهره یک هزینه اضافی است که به مبلغ اصلی وام اضافه می شود، اما برای پس اندازکنندگان، این نرخ «بازدهی» است که آن ها از سرمایه گذاری های خود به دست می آورند. نرخ بهره می تواند تصمیمات اقتصادی افراد و مؤسسات را به طور کامل تغییر دهد و موجب نگاه متفاوت آن ها به مواردی همچون وام گرفتن، پس انداز کردن و سرمایه گذاری شود.

انواع نرخ بهره

نرخ بهره ممکن است به اشکال مختلفی اعمال شود که هر کدام از آن ها ویژگی ها و کاربردهای خاص خود را دارند. این نرخ ها می توانند بسته به شرایط اقتصادی، نوع قرارداد و مدت زمان قرض متمایز باشند. به طور کلی، انواع نرخ بهره تأثیر متفاوتی بر تصمیمات مالی افراد و سازمان ها دارند.

نرخ بهره ساده

نرخ بهره ساده به نحوی است که در آن تنها سود بر اساس مبلغ اصلی وام یا سرمایه گذاری محاسبه می شود و هیچ گونه افزایشی بر اساس سودهای قبلی وجود ندارد. به عبارت دیگر، در این نوع نرخ بهره، فقط مبلغ اولیه وام یا سرمایه گذاری برای محاسبه سود در نظر گرفته خواهد شد. 

نرخ بهره مرکب

نرخ بهره مرکب بر اساس سود ایجاد شده در هر دوره زمانی محاسبه می شود و سود کنونی به سود قبلی اضافه می شود. در این نوع نرخ بهره، مبلغ پرداختی یا بازدهی به طور تصاعدی افزایش می یابد، زیرا سود به دست آمده در هر دوره به مبلغ اصلی اضافه خواهد شد و در دوره بعدی محاسبه سود جدید بر اساس این مبلغ صورت می گیرد. این روش معمولاً در سرمایه گذاری های بلندمدت یا وام های با دوره بازپرداخت طولانی  مورد استفاده قرار می گیرد.

نرخ بهره بین بانکی

نرخ بهره بین بانکی چیست؟ نرخ بهره بین بانکی به نرخ بهره ای گفته می شود که بانک ها برای قرض گرفتن پول از یکدیگر تعیین می کنند. این نرخ نقشی کلیدی در اقتصاد دارد، زیرا به طور غیرمستقیم بر نرخ  بهره برای مشتریان نهایی تأثیر می گذارد. بانک ها معمولاً نرخ بهره بین بانکی را بر اساس شرایط بازار و سیاست های پولی بانک مرکزی تعیین می کنند. این نرخ به عنوان یکی از ابزارهای مهم بانک ها جهت مدیریت نقدینگی و تأمین منابع مالی کوتاه مدت به حساب می آید.

نرخ بهره موثر

این نوع نرخ بهره پس از در نظر گرفتن ترکیب سود در طول زمان، به دست می آید. نرخ بهره موثر معمولاً بالاتر از نرخ بهره اسمی است، چراکه سود در این مدل به طور مکرر و در فواصل زمانی کوتاه تر محاسبه می شود. برای مثال، اگر سود هر سه ماه یک بار به موجودی اضافه شود، نرخ بهره مؤثر محاسبه شده از نرخ اسمی بالاتر خواهد بود. 

نرخ بهره اسمی

نرخ بهره اسمی، به نرخ بهره ای گفته می شود که به طور مستقیم و بدون در نظر گرفتن اثرات ترکیب سود در یک دوره زمانی مشخص اعلام می شود. این نرخ معمولاً برای مقاصد تبلیغاتی یا ارائه اطلاعات ابتدایی به مشتریان استفاده شده و سود نهایی بر اساس آن محاسبه خواهد شد. 

نرخ بهره جاری

این نرخ توسط بانک ها و مؤسسات مالی بر اساس شرایط اقتصادی و سیاست های پولی تعیین می شود. نرخ بهره جاری معمولاً برای مدت زمانی مشخص بوده و ممکن است تحت تأثیر عواملی مانند نرخ تورم، سیاست های بانک مرکزی و عرضه و تقاضای پول تغییر کند. 

نرخ بهره شناور

نرخ بهره شناور به نرخی گفته می شود که بسته به شرایط بازار و تغییرات اقتصادی تغییر می کند. این نرخ معمولاً به طور دوره ای بر اساس یک شاخص مرجع مانند نرخ بهره بین بانکی یا نرخ بهره بانک مرکزی تعدیل می شود. این نوع نرخ بیشتر برای قراردادهایی مانند وام های مسکن یا قرض های بلندمدت استفاده می شود. 

نرخ بهره ثابت

نرخ بهره ثابت در طول مدت زمان قرارداد تغییر نمی کند و ثابت باقی می ماند. این نوع نرخ به افراد و سازمان ها اجازه می دهد تا برنامه ریزی مالی بهتری داشته باشند، چرا که مبلغ بهره در تمام مدت وام یا سرمایه گذاری ثابت خواهد ماند. 

بیشتر بخوانید: قیمت دلار آزاد امروز ، قیمت یورو امروز ،قیمت طلای 18 عیار در بازار امروز ، محاسبه اقساط تسهیلات و سود وام بانکی ، سود سپرده بانکی

نرخ بهره منفی چیست؟ 

نرخ بهره منفی به وضعیتی اطلاق می شود که بانک ها یا مؤسسات مالی باید هزینه ای برای نگهداری پول در حساب های ذخیره ای خود به بانک مرکزی یا سایر مؤسسات پرداخت کنند. این وضعیت معمولاً در شرایط اقتصادی خاص، مانند رکود یا بحران های مالی، اعمال می شود. هدف از نرخ بهره منفی تحریک مصرف و سرمایه گذاری است؛ زیرا این نرخ به طور مستقیم انگیزه ای برای قرض گرفتن و استفاده از پول به جای نگهداری آن ایجاد می کند. در چنین شرایطی، افراد و کسب وکارها تشویق می شوند تا از پول خود استفاده کنند یا آن را در اقتصاد به گردش در بیاورند.

چرا نرخ بهره منفی وجود دارد؟

نرخ بهره منفی معمولاً به عنوان یکی از ابزارهای مهم سیاست های پولی بانک های مرکزی شناخته می شود. وقتی اقتصاد دچار رکود می شود، مصرف کنندگان و شرکت ها تمایلی به سرمایه گذاری یا خرج کردن پول ندارند، بنابراین بانک مرکزی از این نرخ بهره برای تحریک تقاضا و حرکت پول در اقتصاد استفاده می کند. این نرخ باعث می شود که افراد و بانک ها تمایل بیشتری به قرض گرفتن و سرمایه گذاری پیدا کنند، زیرا نگهداری پول در حساب ها به جای استفاده از آن هزینه بردار است.

نرخ بهره منفی چگونه عمل می کند؟

همان طور که بیان شد، در این حالت بانک ها باید هزینه ای برای نگهداری وجوه خود در بانک مرکزی پرداخت کنند. در این شرایط، بانک ها جهت جلوگیری از ضرر، پول خود را به مشتریان قرض می دهند تا از پرداخت این هزینه ها اجتناب شود. بنابراین، نرخ  وام کاهش می یابد و افراد و کسب وکارها بیشتر به قرض گرفتن و سرمایه گذاری تشویق می شوند. این روند می تواند به افزایش مصرف و فعالیت اقتصادی کمک کند، زیرا افراد انگیزه بیشتری برای استفاده از پول خود خواهند داشت. 

آیا نرخ بهره منفی همیشه موفق است؟

نرخ بهره منفی همیشه نتیجه مطلوبی ندارد و موفقیت آن به شرایط اقتصادی وابسته است. اگرچه هدف اصلی این نرخ تحریک مصرف و سرمایه گذاری است، اما می تواند تأثیرات نامناسبی به دنبال داشته باشد. در برخی موارد، این نرخ باعث کاهش اعتماد عمومی به بانک ها، افزایش ترس از ریسک ها و حتی کاهش انگیزه پس انداز می شود. همچنین، در صورتی که نرخ بهره منفی در طولانی مدت ادامه یابد، ممکن است با مشکلاتی مانند ایجاد حباب های اقتصادی یا کاهش ارزش پول ملی روبرو شویم. بنابراین، اثربخشی این نرخ به نحوه مدیریت شرایط اقتصادی بستگی دارد.

نحوه محاسبه نرخ بهره

نرخ بهره به طور معمول با توجه به مبلغ اصلی و مدت زمان وام یا سرمایه گذاری محاسبه می شود. برای محاسبه نرخ بهره، از فرمول های مختلفی استفاده خواهد شد که می توانند به صورت ساده یا مرکب باشد. این نرخ تأثیر زیادی بر هزینه های مالی و بازدهی سرمایه گذاری ها دارد و به همین جهت محاسبه انواع نرخ بهره باید با نهایت دقت انجام بگیرد. 

بیشتر بخوانید: کارگزاری چیست و چه خدماتی ارائه می دهد؟

فرمول محاسبه نرخ بهره ساده

برای محاسبه این نرخ از یک فرمول مشخص استفاده می کنیم که عبارت  است از:  

بهره = مبلغ اصلی × نرخ بهره × زمان

در این فرمول، مبلغ اصلی به میزان پول قرضی یا سرمایه گذاری شده اشاره دارد، نرخ بهره درصد سالانه ای است که باید پرداخت شود، و زمان معمولاً بر حسب سال محاسبه خواهد شد. 

فرمول محاسبه نرخ بهره مرکب

در نرخ بهره مرکب، سود هر دوره به مبلغ اصلی اضافه می شود و سپس بر اساس مجموع مبلغ اصلی و سود قبلی، بهره محاسبه خواهد شد. فرمول نرخ بهـره مرکب به این صورت است:

مبلغ نهایی = مبلغ اصلی × (1 + نرخ بهره / تعداد دوره ها) ^ تعداد دوره ها.

در این فرمول، تعداد دوره ها معمولاً به شکل سالانه، ماهانه یا روزانه است و نرخ بهره به تناسب تقسیم می شود. بهره در این روش به صورت مرکب، یعنی به طور مکرر و در فواصل زمانی مختلف محاسبه خواهد شد. 

نرخ بهره حقیقی چیست؟ وفرمول آن

گفت نرخ بهره حقیقی یا نرخ بهره واقعی، نرخ بهره ای است که پس از کسر تأثیر تورم از نرخ بهره اسمی به دست می آید. این نرخ نشان دهنده قدرت خرید واقعی سود حاصل از سرمایه گذاری یا هزینه واقعی وام است، اما فرمول نرخ بهره حقیقی چیست؟ برای پاسخ باید به مورد زیر اشاره کنیم:

نرخ بهره حقیقی = نرخ بهره اسمی - نرخ تورم

نرخ بهره حقیقی برای سرمایه گذاران و وام گیرندگان اهمیت زیادی دارد، زیرا تأثیر تورم بر بازدهی یا هزینه های مالی را در نظر می گیرد. با استفاده از این نرخ، می توان تحلیل دقیق تری از قدرت خرید واقعی پول و سود واقعی سرمایه گذاری ها داشت.

بیشتر بخوانید: سهام جایزه و تاثیر آن بر استراتژی های سرمایه گذاری شما

تاثیر نرخ بهره در بازارهای مالی

نرخ بهره تأثیر زیادی بر بازارهای مالی دارد. تغییرات در نرخ بهره می تواند قیمت سهام، نرخ ارز و قیمت کالاها و خدمات را تغییر دهد. افزایش نرخ بهره معمولاً باعث کاهش تقاضا برای وام ها و سرمایه گذاری ها می شود، در حالی که کاهش آن ممکن است انگیزه بیشتری برای قرض گرفتن و سرمایه گذاری ایجاد کند. این تغییرات موجب جهت گیری استراتژی سرمایه‌گذاری، سیاست های مالی و تصمیمات اقتصادی را می شوند. در ادامه به تاثیر نرخ بهره در بازارهای مالی مختلف می پردازیم. 

نرخ بهره و تاثیر آن بر بازارهای سهام

تغییرات نرخ بهره تأثیر قابل توجهی بر قیمت سهام و تصمیمات سرمایه گذاران خواهد داشت. زمانی که نرخ بهره افزایش می یابد، هزینه قرض گرفتن برای شرکت ها و مصرف کنندگان بالاتر می رود و همین امر می تواند به کاهش سرمایه گذاری ها و تقاضا برای کالا و خدمات منجر شود. کمتر شدن درآمدها و سودآوری شرکت ها، باعث می شود که قیمت سهام نیز کاهش یابد. 

علاوه بر این، افزایش نرخ بهره بازار سرمایه گذاران را به سمت بازارهای دیگر مانند اوراق قرضه سوق خواهد داد، زیرا  این بازارها بازدهی بالاتری ارائه می دهند. در مقابل، زمانی که نرخ بهره کاهش می یابد، شرکت ها و مصرف کنندگان تمایل بیشتری به سرمایه گذاری دارند و طبیعتاً این موضوع می تواند موجب افزایش قیمت سهام شود. بنابراین، تصمیمات بانک های مرکزی در مورد نرخ بهره از عوامل مهمی هستند که به طور مستقیم بر بازارهای سهام تأثیر می گذارند.

نرخ بهره و تاثیر آن بر بازار فارکس

تغییرات نرخ بهره ارزش ارزها و نحوه معاملات در بازار پول، بازار ارز و فارکس را تحت تأثیر قرار خواهد داد. زمانی که یک کشور نرخ بهره خود را افزایش می دهد، ارز آن کشور برای سرمایه گذاران جذاب تر می شود، زیرا نرخ بهره بالاتر بازدهی بیشتری را در پی دارد. به همین دلیل، تقاضا برای ارز مذکور چند برابر می شود و ارزش آن بالا می رود. 

عکس این موضوع در مورد تاثیر نرخ بهره در فارکس نیز صحت دارد، کمتر شدن نرخ بهره می تواند باعث کاهش جذابیت سرمایه گذاری در آن کشور شود و این روند به سقوط ارزش ارز مدنظر منجر خواهد شد. بازار فارکس حساسیت زیادی به تغییرات نرخ بهره دارد، بدان دلیل که این تغییرات می توانند جریان های سرمایه را دگرگون کنند. 

نرخ بهره و تاثیر آن بر بازار مسکن

اکنون باید پرسید رابطه بین بازار مسکن و نرخ بهره چیست؟ وقتی نرخ بهره افزایش می یابد، هزینه اقساط وام  مسکن برای خریداران بیشتر می شود و این موضوع می تواند منجر به کاهش تقاضا برای خرید خانه شود. در واقع، افزایش نرخ بهره باعث کاهش قدرت خرید افراد و در نتیجه کاهش قیمت مسکن خواهد شد. از سوی دیگر، وقتی نرخ بهره کاهش می یابد، هزینه وام گرفتن روند نزولی پیدا می کند و این تصمیم می تواند تقاضا برای خرید و اجاره خانه را افزایش دهد. 

بیشتر بخوانید: ارز سنا چیست؟ تفاوت ارز سامانه نظارت ارزی با ارز نیمایی - دونگی

هدف از کاهش و افزایش نرخ بهره چیست؟

هدف از کاهش یا افزایش نرخ بهره بانکی در سیاست های پولی بانک های مرکزی، مدیریت شرایط اقتصادی و کنترل تورم است. زمانی که اقتصاد در رکود قرار دارد و تقاضا برای کالا و خدمات کاهش یافته است، بانک های مرکزی معمولاً نرخ بهره را کاهش می دهند. این کار به منظور ارزان تر کردن وام ها و افزایش تمایل مصرف کنندگان و کسب وکارها به قرض گرفتن و سرمایه گذاری انجام می شود. 

کاهش نرخ بهره، هزینه های مالی را پایین می آورد، تقاضا را افزایش می دهد و رشد اقتصادی را تحریک می کند. زمانی که اقتصاد با تورم بالا مواجه است، بانک های مرکزی نرخ بهره را افزایش می دهند. این اقدام باعث کم شدن قدرت خرید و هزینه های قرض گرفتن می شود و بدین شکل تقاضا کاهش می يابد و تورم کنترل خواهد شد. هدف اصلی از این تغییرات، ایجاد تعادل میان رشد اقتصادی و تورم است تا شرایط پایدار اقتصادی حفظ شود.

رابطه نرخ بهره و تورم

نرخ بهره به عنوان یک ابزار مؤثر برای کنترل تورم توسط بانک های مرکزی استفاده می شود. هنگامی که تورم افزایش می یابد، بانک های مرکزی اغلب نرخ بهره را افزایش خواهند داد. این کار باعث افزایش هزینه های قرض گرفتن و کاهش تقاضا برای کالا و خدمات می شود که در نهایت باعث کاهش فشار تورمی خواهد شد. 

در مقابل، زمانی که تورم پایین است یا اقتصاد در رکود قرار دارد، بانک ها نرخ بهره را کاهش می دهند تا با ارزان تر کردن وام ها، مصرف و سرمایه گذاری را تحریک کنند. با افزایش نرخ بهره، هزینه های گرفتن وام بیشتر شده و افراد تمایل کمتری به خرید کالاهای گران قیمت دارند. در نتیجه، کنترل نرخ بهره به طور مستقیم بر میزان تورم و ثبات اقتصادی تأثیرگذار است و بدین شکل می توان رابطه نرخ بهره و تورم را توضیح داد.

نحوه انتخاب نرخ بهره مناسب برای وام یا سرمایه گذاری

انتخاب نرخ بهره مناسب برای وام یا سرمایه گذاری به عوامل مختلفی بستگی دارد. یکی از مهم ترین این موارد در این زمینه، دوره زمانی است. در صورتی که وام یا سرمایه گذاری کوتاه مدت باشد، باید به سراغ کمترین میزان نرخ بهره رفت، البته این امر در مورد نرخ سود نیز مدنظر قرار می گیرد. 

همچنین، نوع نرخ بهره (ثابت یا شناور) باید متناسب با شرایط مالی فرد انتخاب شود؛ نرخ بهره ثابت، ثبات مبالغ پرداختی را تضمین می کند، در حالی که نرخ بهره شناور می تواند با تغییرات بازار تغییر یابد. علاوه بر این موارد، باید ریسک های مرتبط با سرمایه گذاری یا وام گیری نیز در نظر گرفته شوند. به طور کلی، اگر ریسک سرمایه گذاری بیشتر باشد، انتظار می رود که نرخ بهره بالاتری ارائه شود تا این ریسک مالی قابل جبران باشد. 

مزایای کرادفاندینگ دونگی

تجربه دونگی در حوزه تأمین مالی جمعی یا کرادفاندینگ موجب شده است تا بسیاری از سرمایه گذاران به منظور حضور در پروژه ها و کسب وکارهای گوناگون، فرصت های سرمایه گذاری‌ این پلتفرم را در نظر بگیرند. کرادفاندینگ دونگی از نظر شرعی کاملاً حلال است و این مجموعه تحت نظر فرابورس ایران به فعالیت خود ادامه می دهد. 

دونگی علاوه بر اینکه برای سرمایه گذاران مزایای متعددی همچون دسترسی به گسترده متفاوتی از پروژه ها را ارائه می دهد، می تواند به کسب و کارها کمک کند تا در کوتاه ترین زمان ممکن منابع مالی مورد نیاز خود را تأمین کنند، آن هم بدون اینکه نیازی به پشت سر گذاشتن مراحل چالش برانگیز مربوط به وام های بانکی وجود داشته باشد. به طور کلی  می توان بیان کرد که دونگی چه برای سرمایه گذاران و چه برای کسب وکارها یک انتخاب برتر به شمار می رود. 

نتیجه گیری

درک نرخ بهره و انواع آن برای اتخاذ تصمیمات مالی مناسب بسیار اهمیت دارد. نرخ بهره بر هزینه وام ها، بازده سرمایه گذاری ها و شرایط اقتصاد کلان تأثیر می گذارد. انتخاب بهترین نرخ باید با توجه به اهداف مالی، مدت زمان و نوع سرمایه گذاری صورت گیرد. اگر به دنبال حضور در عرصه کرادفاندینگ هستید،  پلتفرم دونگی را در نظر بگیرید. کارشناسان مجرب ما همواره آماده اند تا به کلیه پرسش های شما عزیزان در زمینه تأمین مالی جمعی پاسخ دهند. مشاوره سرمایه گذاری را با ما تجربه کنید.