حباب صندوق های طلا؛ چرا طلا گران شد ولی صندوق من ضرر کرد؟

شاید برای شما هم پیش آمده باشد؛ قیمت طلا در بازار صعودی است، اما وقتی پورتفوی خودتان را چک میکنید، میبینید واحدهای صندوق طلایتان نه تنها رشد نکرده، بلکه درجا زده یا حتی منفی شده است. آدم حسابی کلافه میشود.
جواب این معما یک کلمه است: حباب.

ندانستن همین یک مفهوم ساده، مرز باریک بین یک سرمایه گذاری پرسود و یک اشتباه اعصاب خردکن است. اینجا میخواهیم بدون فرمولهای پیچیده ریاضی، ببینیم چطور میشود گیر حباب نیفتاد و سرمایه را به باد نداد.

حباب صندوق طلا دقیقا یعنی چه؟

ببینید، هر صندوق طلا در واقع مالک کلی سکه و شمش است. اگر ارزش کل این طلاها را تقسیم بر تعداد واحدهای صندوق کنیم، به عددی میرسیم که به آن NAV یا «ارزش خالص دارایی» میگویند. این ارزش واقعی پولی است که شما دارید.

اما در تابلو بورس، قیمت را عرضه و تقاضا تعیین میکند، نه ماشین حساب! وقتی خریدار هجوم می آورد، قیمت تابلو از ارزش واقعی (NAV) فاصله میگیرد و بالاتر میرود.

به زبان ساده: اگر NAV یک صندوق ۱۰ هزار تومان باشد ولی در بورس ۱۲ هزار تومان معامله شود، یعنی شما دارید ۲۰ درصد بالاتر از قیمت واقعی طلا پول میدهید. این ۲۰ درصد اضافی همان حباب است؛ پولی که بابت «هیجان بازار» میدهید، نه بابت خود طلا.

جالب است بدانید در بازارهای جهانی مثل آمریکا (مثلاً صندوق GLD)، چون بازارگردانها خیلی قدرتمندند، این اختلاف قیمت به ندرت به نیم درصد میرسد. اما اینجا در ایران، به خاطر محدودیتهایی که داریم، گاهی حباب تا ۲۰-۲۵ درصد هم باد میکند و سرمایه گذار تازه کار را به دام میاندازد.

چرا این حباب لعنتی ایجاد میشود؟

معمولاً پای سه چیز در میان است:

1. ترس و طمع: وقتی دلار یا انس جهانی تکان میخورد، مردم برای حفظ ارزش پولشان هجوم میآورند به بورس. این فشار خرید باعث میشود قیمت تابلو غیرمنطقی بالا برود. (یادتان هست مرداد ۹۹ چه بلایی سر خریداران آمد؟ دلار ۲۰ تومانی باعث شد حباب برخی صندوقها منفجر شود و خریداران تا ماهها در ضرر بمانند).
2. زورِ کمِ بازارگردان: بازارگردان وظیفه اش کنترل قیمت است، ولی وقتی صف خرید سنگین میشود، نقدینگی بازارگردان ته میکشد و کنترل از دستش خارج میشود.
3. تاخیر در اطلاعات: NAV معمولاً با یک روز تاخیر محاسبه میشود، اما قیمت لحظهای تغییر میکند. همین فاصله زمانی خودش حباب ساز است.

چطور خودمان حباب صندوق طلا را حساب کنیم؟ (خیلی ساده)

نیازی نیست ریاضی دان باشید. فرمولش همین است:

(قیمت تابلو منهای NAV) تقسیم بر NAV ضربدر صد.

مثال: قیمت تابلو ۱۲,۰۰۰ تومان است، ولی NAV ابطال ۱۰,۰۰۰ تومان. اختلافشان میشود ۲,۰۰۰ تومان. این دو هزار تومان یعنی ۲۰ درصدِ آن ده هزار تومان. پس حباب ۲۰ درصد است.

نکته کنکوری: برای چک کردن NAV دقیق، بروید سراغ سایت fipiran.ir یا سایت خودِ صندوق. قیمت لحظه ای را هم که در TSETMC میبینید. فقط حواستان باشد معیار اصلیتان «NAV ابطال» باشد، چون واقعیترین نرخ برای نقد کردن پول شماست.

درسهایی از بازار طلا که در کتابها نیست

ری دالیو (از غولهای سرمایه گذاری دنیا) همیشه میگوید: «کسی که طلا ندارد، تاریخ را نمیشناسد». ولی نکتهای که خیلیها به آن دقت نمیکنند این است: به چه قیمتی میخرید؟ خریدن طلا خوب است، اما نه وقتی که دارید ۳۰ درصد گرانتر از ارزشش پول میدهید. در ایران مکانیزمهای آربیتراژ (که قیمت را متعادل میکنند) ضعیف هستند، پس خودتان باید مراقب باشید.

بیشتر بخوانید: بهترین صندوق های طلا برای سرمایه گذاری را بشناسید

نقشه راه برای پیدا کردن صندوق کم حباب

اگر میخواهید صندوق بخرید، کورکورانه وارد نشوید. این مراحل دو دقیقه هم وقت نمیگیرد:

• سایت فیپیران را باز کنید و NAV ابطال صندوقها را ببینید.
• قیمت لحظه ای همان صندوقها را در بورس چک کنید.
• ببینید کدام صندوق اختلاف قیمت و NAV کمتری دارد.

همان را بخرید. البته این وضعیت ثابت نیست؛ صندوقی که امروز حبابش کم است، شاید فردا پرحباب شود. پس قبل از هر سفارش خرید، دوباره چک کنید.

صندوق یا طلای فیزیکی؟ کدام به صرفه است؟

• سکه: حباب سکه که معرف حضور هست؛ گاهی وحشتناک میشود. ریسک دزدی و نگهداری هم دارد.
• آبشده: حبابش کمتر است ولی فروختنش مکافات دارد و هر جایی از شما نمیخرند (خطر تقلبی بودن هم هست).
• صندوق طلا: نقدشوندگی اش عالی است، دغدغه دزدی ندارید، کارمزدش هم کم است. تنها مشکلش همین حباب است که اگر حواستان باشد، قابل کنترل است.

تجربه من میگوید خرید صندوق با حباب زیر ۵ درصد منطقی است. اما وقتی حباب بالای ۱۰-۱۵ درصد رفت، دست نگه دارید. صبر کنید تا هیجان بخوابد.

بیشتر بخوانید: راهنمای صفر تا صدی سرمایه گذاری در بازار طلا

یک تجربه واقعی

اردیبهشت ۱۴۰۳ را یادتان هست؟ یکی از صندوقها برای دو روز حباب منفی ۳ درصد پیدا کرد. یعنی طلا را ارزانتر از قیمت واقعی میفروختند! کسانی که حواسشان به حباب بود شکار کردند و سود خوبی بردند. کسانی هم که فقط نمودار قیمت را میدیدند، این فرصت مفت را از دست دادند.

حرف آخر: کی بخریم؟

حباب بالای ۱۰ درصد یعنی زنگ خطر. چرا؟ چون حباب بالاخره میترکد. وقتی بازار آرام شود، قیمت به سمت NAV برمیگردد و شما ضرر میکنید، حتی اگر قیمت جهانی طلا تکان نخورد.

• عجله نکنید: در روزهای طوفانی بازار نخرید.
• پله ای بخرید: همه پولتان را یکجا وارد نکنید تا میانگین قیمتتان متعادل شود.
• مقایسه کنید: تعصب روی یک صندوق خاص نداشته باشید، هر کدام حبابش کمتر بود، همان بهتر است.

خلاصه اینکه نمیشود جلوی تورم را گرفت، اما با خرید هوشمندانه و در حباب پایین، حداقل کلاه سرمان نمیرود. اول محاسبه کنید، بعد دکمه خرید را بزنید.