تورم چیست و چه تاثیری بر اقتصاد جوامع دارد؟

تورم یکی از مفاهیم کلیدی در علم اقتصاد است که ردپای آن را می توان به روشنی در زندگی روزمره افراد مشاهده کرد. وقتی قیمت کالاها و خدمات به مرور زمان بالا می رود و دیگر نمی توان با همان مقدار پول، مثل گذشته خرید کرد، در واقع با تعریف ساده تورم روبه رو هستیم؛ پدیده ای که بر قدرت خرید، پس انداز، هزینه های خانوار و حتی تصمیم گیری های کلان اقتصادی تاثیر می گذارد. در این مقاله به این سوال که تورم چیست، پاسخ خواهیم داد و در مورد مفهوم تورم در اقتصاد صحبت خواهیم کرد. اگر به دنبال آشنایی با این مفهوم و درک بهتری از معنی تورم و نقش آن در اقتصاد هستید، ادامه این  آموزش از مجله دونگی را از دست ندهید.

فهرست مطالب:

• تورم چیست؟ تعریف و مفهوم آن به زبان ساده

• آثار و پیامدهای تورم در اقتصاد و زندگی روزمره

• چگونه می توان با تورم مقابله کرد؟

• سرمایه گذاری در اقتصاد تورمی ایران

• جمع بندی

تورم چیست؟ تعریف و مفهوم آن به زبان ساده

تورم واژه ای آشنا برای بیشتر ما است که در شرایط اقتصادی فعلی جامعه، بیشتر از هر زمانی به کار می رود. این واژه تعاریف متفاوتی دارد که برای آشنایی با مفهوم و چگونگی مقابله با آن ابتدا باید با این تعاریف آشنا باشید. 

تعریف علمی تورم و معنی آن در اقتصاد کلان

تورم یا به انگلیسی Inflation در علم اقتصاد به کاهش قدرت خرید یک واحد مشخص پول در گذر زمان گفته می شود. این اصطلاح به افزایش کلی قیمت ها اشاره دارد که معمولا به صورت درصدی عددی گفته می شود؛ به این معنا که با مقدار ثابتی از پول، کالاها و خدمات کمتری قابل خرید باشند. از آنجا که مفهوم تورم به تغییر در سطح قیمت ها مربوط می شود، در نظام های مبادله کالا به کالا (اقتصاد تهاتری)، این پدیده تعریف پذیر نیست. 

تورم از دید عموم مردم چیست؟

تعریف تورم به زبان ساده، افزایش مداوم قیمت ها در بازار است. زمانی که قیمت کالاها به طور مداوم افزایش پیدا کرده و مردم با درآمد یا نقدینگی خود قادر به خرید آن ها نباشند، تورم اتفاق می افتد. مفهوم تورم به زبان ساده، کم شدن قدرت خرید با پول و دریافت خدمات کمتر با مقدار پول مشخص است. 

برای درک بهتر معنی تورم، تصور کنید خانواده ای سال گذشته می توانست با یک میلیون تومان، تمام خریدهای هفتگی اش را انجام دهد. اما امسال، برای تهیه همان کالاها، مجبور است یک میلیون و دویست هزار تومان هزینه کند. این اختلاف قیمت 20 درصدی نشان دهنده  تورم است. 

تورم با چه شاخص هایی سنجیده می شود؟

برای تعریف تورم به صورت دقیق از شاخص هایی استفاده می شود، اما شاخص های سنجش تورم چیست؟ این شاخص ها موارد مختلفی را شامل می شوند که اصلی ترین آن ها دو مورد شاخص قیمت مصرف کننده یا در اصطلاح تخصصی CPI و شاخص قیمت تولیدکننده یا PPI هستند. 

تورم چگونه ایجاد می شود؟

همان طور که گفته شد، معنی تورم عدم تناسب حجم پول و عرضه خدمات و کالاها است. بروز تورم در جامعه دلایل مختلفی دارد که از جمله آن ها می توان به عدم تعادل میان هزینه های دولت و درآمد، انتظارات تورمی، فشار تقاضا و هزینه ها اشاره کرد. در ادامه به بررسی ریشه ها و علل تورم و این موضوع که تورم چگونه محاسبه می شود، می پردازیم.

علل و عوامل اصلی تورم

به گفته متخصصان و اقتصاددانان، دلایل افزایش تورم را می توان در دو عامل اصلی کاهش عرضه یا افزایش تقاضا برای کالاهای خاص یا رشد نقدینگی خلاصه کرد. هرچند عوامل دیگری هم در بروز تورم نقش دارند، اما این دو عامل بیشترین تاثیر را در افزایش نرخ تورم خواهند داشت.

تورم ناشی از فشار تقاضا چیست؟ 

زمانی که تقاضا برای کالا یا خدماتی خاص با عرضه آن هم راستا و متناسب نباشد، تورم ناشی از فشار تقاضا رخ می دهد و قیمت ها افزایش پیدا می کنند. این وضعیت در علم اقتصاد به صورت پول زیاد در تعقیب کالای کم تعریف می شود. 

تصور کنید یک شرکت تازه ترین مدل دستگاه الکترونیکی خود را روانه بازار کرده و تقاضا برای خرید این دستگاه در مدت کوتاهی به شدت افزایش یافته است. در حالیکه تنها یک کارخانه مسئول تولید این محصول است و امکان پاسخ گویی سریع به نیاز بازار وجود ندارد. در نتیجه، قیمت دستگاه به تدریج افزایش می یابد تا زمانی که میزان تقاضا کاهش یافته یا شرکت با ایجاد یک کارخانه جدید، تولید را افزایش دهد.

تورم ناشی از فشار هزینه چیست؟ 

دیگر علت تورم قیمت ها، فشار هزینه ها است، اما این نوع تورم چیست؟ زمانی که هزینه های تولید شامل هزینه  نیروی کار و قیمت مواد اولیه، افزایش پیدا کند، عرضه کالا روند کاهشی خواهد داشت. زمانی که این موضوع با کاهش یا ثابت ماندن تقاضا همراه شود، قیمت ها افزایش پیدا می کنند.

افزایش قیمت نفت در دهه 70 میلادی، نمونه این اتفاق است. در آن زمان کشورهای عضو اوپک قیمت نفت را افزایش دادند، در حالیکه تقاضا برای این ماده ثابت بود. به دنبال این موضوع شرکت هایی که نفت ماده اولیه آن ها بود، ناچار به افزایش قیمت محصولات خود شدند و این موضوع در نهایت منجر به تورم ناشی از فشار هزینه ها شد. 

تورم ساختاری چیست؟

زمانی که قیمت کالاها و خدمات بالا می رود، افراد ممکن است تصور کنند که این روند ادامه دار است. همین انتظار باعث می شود کارگران برای جبران کاهش قدرت خرید، خواستار افزایش حقوق شوند تا سطح زندگی شان حفظ شود. بالا رفتن دستمزدها، هزینه های تولید را افزایش می دهد و در پی آن، قیمت کالاها و خدمات نیز مجددا بالا می رود و تورم ساختاری اتفاق می افتد.

نقش سیاست های پولی و مالی در تورم

تورم و سیاست های پولی از دیگر اصطلاحاتی هستند که معمولا در کنار هم عنوان می شوند. سیاست های پولی و مالی یا تدابیری که توسط بانک مرکزی برای حفظ ارزش پول انجام می شوند، در برخی موارد به عدم کنترل تورم منجر شده و نرخ آن را تغییر می دهند. برای مثال با افزایش عرضه پول نقد، نرخ تورم بالا می رود. زمانی که نقدینگی مردم افزایش پیدا کند، تقاضا برای کالا و خدمات نیز بیشتر شده و این موضوع منجر به افزایش قیمت کالاها می شود و به دنبال آن تورم رخ می دهد.

انواع تورم و طبقه بندی آن

برای درک بهتر این که تورم چیست، آشنایی با انواع و طبقه بندی آن نیز ضرورت دارد. به طور کل تورم براساس معیارهایی مانند شدت، شیب و تاثیر اقتصادی آن به دسته های مختلف تقسیم می شود که در ادامه به توضیح هر یک می پردازیم. 

انواع تورم بر اساس شدت: خزنده یا خفیف، شدید و افسارگسیخته

انواع تورم براساس شدت، به سه دسته تورم خزنده یا خفیف، شدید و بسیار شدید یا افسارگسیخته تقسیم می شوند که هر کدام عبارتند از:

• تورم خزنده یا خفیف به وضعیتی گفته می شود که در آن قیمت ها به آرامی و با شیب ملایم شروع به افزایش می کنند. در این حالت، رشد قیمت ها در بازه یک ساله معمولا از 8 درصد فراتر نمی رود. 

• تورم شدید یا تورم شتابان زمانی رخ می دهد که سرعت افزایش قیمت ها بالا باشد. این نوع تورم معمولا بین 15 تا 25 درصد در سال برآورد می شود و اثرات ملموس تری بر اقتصاد و معیشت مردم دارد. این حالت از تورم شتابان یا تازنده نیز نام دارد.

• تورم بسیار شدید زمانی مطرح است که قیمت ها در مدت کوتاهی، جهش چشمگیری داشته باشند. برای مثال، اگر نرخ قیمت ها در طول شش ماه دو برابر شود یا در عرض یک ماه تا 50 درصد بالا برود، این وضعیت را با اصطلاحاتی مانند ابر تورم، تورم افسارگسیخته یا حتی فوق تورم نیز توصیف می کنند.

تورم مثبت، منفی (رکود) و صفر چیست؟ 

در تعریف تورم و اقتصاد، انواع دیگری مانند مثبت یا بالا و منفی یا رکود و صفر نیز وجود دارند. تورم صفر درصدی، حالتی از تورم است که در آن برآیند قیمت خدمات، کالاها و... در چند دوره متوالی یکسان باشد. برای مثال اگر ارزش پول امسال و سال آینده برابر بوده و مصرف تغییری نکند، تورم صفر خواهد بود.

حال شاید این سوال برای شما ایجاد شود که تورم مثبت یا تورم بالا چیست؟ تورم مثبت، همان تعریف عمومی تورم است که در بخش اول تورم چیست، در مورد آن صحبت کردیم و به بالا رفتن قیمت ها به صورت مداوم اشاره دارد.

تورم منفی یا رکود اما به معنی کاهش قیمت ها است. این تورم شاید در نگاه اول مطلوب باشد، اما در بلندمدت اثرات منفی در اقتصاد جامعه دارد. با کاهش حجم نقدینگی، ارزش پول بیشتر می شود و در نتیجه قیمت ها کاهش پیدا می کنند. در این حالت با کاهش تقاضا، تورم منفی می شود، اما این موضوع پیامدهایی دارد. از پیامدهای تورم و رکود اقتصادی می توان به اخراج نیروهای کار و افزایش نرخ بیکاری اشاره کرد.

تفاوت بین تورم ماهانه، سالانه و نقطه به نقطه

تورم را می توان به انواع دیگری از جمله تورم ماهانه و سالانه و نقطه به نقطه نیز تقسیم کرد. تورم ماهانه به معنی تغییر شاخص قیمت ها یا درصد تورم نسبت به ماه قبل است. نرخ تورم در بررسی هم به صورت کلی و هم به صورت جزئی در بخش های مختلف محاسبه می شود. تورم سالانه نیز به معنی تغییر میانگین اعداد در یک سال نسبت به دوره مشابه در سال گذشته است. 

تورم نقطه به نقطه، از دیگر انواع تورم از نظر بازه زمانی است، اما معنی تورم نقطه به نقطه چیست؟ تورم نقطه به نقطه به بررسی میزان تغییر قیمت ها در یک بازه مشخص نسبت به همان بازه در سال گذشته اشاره دارد. این شیوه یکی از روش های کلیدی در تحلیل های اقتصادی محسوب می شود و با تمرکز بر درصد تغییرات شاخص قیمت مصرف کننده در دو زمان مشابه، نمایی دقیق از روند نوسانات قیمت ها ارائه می دهد.

تفاوت رکود و تورم چیست؟

همان طور که گفتیم، منفی شدن نرخ تورم را رکود آن نیز می نامند، اما در علم اقتصاد، تورم و رکود دو اصطلاح متفاوت هستند که با وجود شباهت ها، تفاوت های اساسی دارند. حال تفاوت میان رکود و تورم چیست؟ تورم افزایش مداوم سطح عمومی قیمت ها و رکود کاهش فعالیت های اقتصادی است. دیگر تفاوت تورم و رکود در میزان عرضه و تقاضا است که در زمان تورم، تقاضا افزایش پیدا کرده و در حالت رکود، کاهش تقاضا و مصرف باعث افت اقتصادی می شود. تفاوت این دو مفهوم در جدول زیر به طور دقیق عنوان شده است:

آثار و پیامدهای تورم در اقتصاد و زندگی روزمره

پیش از این گفته شد تورم یا Inflation اثرات زیادی بر اقتصاد و زندگی عمومی دارد. تورم و کاهش ارزش پول، گرانی اقلام و کالاها، ناتوانی اقشار مختلف برای خرید خودرو، ملک و... از جمله پیامدهای این موضوع در جامعه هستند. با توجه به اینکه پیامدها و آثار تورم جزو مهم ترین مسائل در اقتصاد جوامع مختلف هستند، در ادامه با جزئیات بیشتری به این سوال که پیامدهای تورم چیست، پاسخ خواهیم داد.

تورم چگونه قدرت خرید را کاهش می دهد؟ 

تورم و کاهش قدرت خرید در بیشتر موارد ارتباطی مستقیم دارند؛ به عبارتی بالا رفتن نرخ تورم، قدرت خرید مردم را کاهش می دهد. با افزایش تورم، قیمت کالاهای اساسی بیشتر می شود و این موضوع به دنبال پایین آمدن ارزش پول، موجب ناهماهنگی قیمت ها و هزینه ها می شود. در شرایطی که تورم مثبت باشد، مصرف کنندگان کالاها به مرور، قدرت خرید خود را از دست می دهند. به تورم و گرانی در اصطلاح عمومی، نخواندن دخل و خرج هم گفته می شود. 

تورم و اثر آن بر پس انداز و سرمایه گذاری 

از دیگر اثرات تورم یا Inflation می توان به تغییر در قدرت سرمایه گذاری و وضعیت پس انداز مردم اشاره کرد. زمانی که نرخ تورم از نرخ بهره بیشتر باشد، ارزش واقعی پس انداز کاهش می یابد. به عنوان نمونه، فرض کنید 200 دلار با نرخ سود سالانه 5.1 درصد در اختیار دارید. در پایان سال، مبلغ شما به 203 دلار خواهد رسید. اما اگر در همین بازه زمانی نرخ تورم 6 درصد باشد، برای حفظ قدرت خریدی برابر با ابتدای سال، باید حدود 212 دلار در اختیار داشته باشید. این اختلاف نشان دهنده کاهش ارزش پول پس اندازشده در برابر رشد قیمت ها است.

البته تورم و تاثیر آن بر سرمایه گذاری را نیز نباید نادیده گرفت. تورم بر بسیاری از روش های سرمایه گذاری مانند صندوق های درآمد ثابت، بورس و... تاثیر منفی داشته و موجب کاهش اعتماد سرمایه گذاران به این بسترها می شود. با این حال در شرایط تورمی، وضعیت بعضی بازارها ثابت مانده و حتی با افزایش تقاضا بهبود هم پیدا می کند. بازار طلا از جمله این بازارها است.

تورم و رابطه آن با نرخ بهره و دستمزد 

تورم و نرخ بهره، دو مورد از مفاهیم مهم اقتصاد کلان به شمار می روند، اما ارتباط نرخ بهره و تورم چیست؟ این دو مفهوم تاثیر مستقیم و متقابلی دارند. به این معنی که نرخ بهره در جهت تورم حرکت می کند و با بالا رفتن تورم، نرخ بهره نیز افزایش پیدا می کند. به عبارتی نرخ بهره بالا، پاسخی سیاسی است که دولت ها نسبت به ارزش تورم دارند. 

علاوه بر نرخ بهره، تورم و دستمزدها نیز ارتباطی مستقیم دارند. با افزایش تورم، فشار زیادی به نیروهای کار وارد می شود. افزایش تورم و شاخص قیمت مصرف کننده، نیاز به افزایش حقوق و دستمزد کارکنان را نیز بالا می برد. در برخی موارد افزایش دستمزدها نیز منجر به بالا رفتن نرخ تورم می شود.

تأثیر تورم بر بازار مسکن و کالاها

تورم و افزایش قیمت کالاها نیز معمولا به دنبال هم رخ می دهند. با بالا رفتن تورم و تقاضا نسبت به یک کالا، قیمت آن افزایش پیدا می کند. همچنین زمانی که قیمت مواد اولیه در پی تورم افزایش پیدا کند نیز نرخ کالاها بالا می رود. 

در اینجا باید به تاثیر تورم و بازار مسکن هم اشاره کرد. تورم معمولا باعث بالا رفتن قیمت مسکن و املاک می شود و این موضوع به سود صاحبان املاک است. همچنین افرادی که ملک خود را اجاره می دهند نیز با استفاده از این موضوع امکان افزایش کرایه ها را دارند. با این حال، بالا رفتن تورم و نرخ مسکن به دنبال آن آسیب زیادی به مستاجران وارد می کند.

تورم و فشار به اقشار کم درآمد (هزینه های معیشتی)

از آنجا که خانوارهای کم درآمد بخش عمده ای از درآمد خود را صرف تهیه اقلام ضروری مانند مواد غذایی و انرژی می کنند، نسبت به سایر اقشار، تاثیر بیشتری از تورم می پذیرند. همچنین این گروه معمولا مالک دارایی هایی نیستند که ارزش آن ها در دوران تورم افزایش یابد؛ در نتیجه، برخلاف برخی دیگر از اقشار جامعه، متحمل زیان بیشتری می شوند.

تورم در ایران: بررسی تاریخی و آمارهای مهم

تا اینجا گفتیم که تورم چیست، چه مفهومی دارد و پیامدها و اثرات آن بر اقتصاد و وضعیت اجتماعی به چه صورت است. تورم یکی از چالش های اقتصادی قدیمی محسوب می شود که کشور ما در بسیاری از دوره ها به مشکلات و اثرات آن دچار بوده است. در ادامه نگاهی به تورم در ایران خواهیم داشت.

نگاهی به تاریخچه تورم در اقتصاد ایران

در دهه های گذشته، ایران چندین دوره تورم شدید را تجربه کرده که عمدتا در اثر سیاست های نادرست پولی و مالی، تحریم های خارجی و افت درآمدهای نفتی بوده اند. در سال های 1373 و 1374، پس از پایان جنگ و آغاز دوره سازندگی، دولت برای تامین هزینه های عمرانی با افزایش پایه پولی و اجرای سیاست های انبساطی باعث رشد تورم شد. در سال 1374، افزایش نرخ ارز و کاهش ارزش ریال باعث جهش قیمت کالاهای وارداتی و حذف برخی یارانه ها شد که تورم را به حدود 49 درصد رساند.

همچنین در سال های 1391 و 1392، تشدید تحریم ها و کاهش شدید درآمدهای ارزی کشور باعث جهش نرخ ارز و افزایش تورم شد. اجرای بدون پشتوانه طرح هدفمندی یارانه ها، پرداخت نقدی یارانه ها بدون تأمین منابع پایدار و استقراض از بانک مرکزی به افزایش نقدینگی و بالا رفتن تورم منجر شد.

در سال های پس از 1397 نیز همزمان با خروج آمریکا از برجام و افزایش تحریم ها، کاهش صادرات نفت و محدودیت های ارزی، نرخ ارز به طور چشمگیری افزایش یافت و واردات کالاهای اساسی و مواد اولیه گران تر شد. دولت برای جبران کسری بودجه به سیاست های انبساطی و استقراض از بانک مرکزی روی آورد که منجر به رشد پایه پولی و افزایش تورم شد.

دلایل افزایش تورم در سال های اخیر در ایران

به طور کل زمانی که سوال دلایل تورم چیست را در مورد سال های اخیر ایران بررسی می کنیم، به مواردی مانند ناترازی بودجه به عنوان یکی از عوامل اصلی می رسیم. همچنین ایرادات ساختاری در نظام بانکی و چاپ پول بدون پشتوانه، کسری های تجاری غیرنفتی و وابستگی به واردات را نیز می توان به عنوان دلایل تورم در ایران معرفی کرد. در این زمینه مواردی مانند تحریم ها نیز نقش مهمی داشته و نرخ تورم را به شکل چشمگیری افزایش می دهند.

رابطه تورم با کسری بودجه و تحریم ها در ایران

تورم و کسری بودجه نیز با هم در ارتباطی مستقیم هستند و اثر آن ها در سال های اخیر، تحت تاثیر تحریم ها و کاهش شدید درآمدهای نفتی بیشتر شده است. این کسری اغلب به شکل غیرمستقیم و از طریق منابع بانک مرکزی تامین می شود؛ یعنی دولت از طریق شبکه بانکی استقراض می کند و بانک ها نیز برای پاسخگویی به این نیاز، به منابع بانک مرکزی متوسل می شوند. 

علاوه بر این، جهش نرخ ارز ناشی از شوک های تحریمی باعث می شود معادل ریالی ارز حاصل از صادرات نفتی که در اختیار بانک مرکزی قرار می گیرد، افزایش یابد و این روند به افزایش پایه پولی و رشد تورم منتهی می شود.

از سوی دیگر، سمت عرضه اقتصاد ایران نیز در بیش از یک دهه اخیر با چالش هایی جدی روبه رو بوده است. تحریم ها و فضای بی ثبات و نامطمئن حاصل از آن ها، باعث کاهش تمایل به سرمایه گذاری در بخش تولید شده که نتیجه آن افت ظرفیت تولید و کاهش سطح عرضه کالاها و خدمات در بازار است. این کاهش در عرضه، در کنار رشد نقدینگی، به یکی از محرک های مهم تورم تبدیل شده است.

تورم چگونه محاسبه می شود؟

در ادامه برای پاسخ به سوال تورم چیست، به یکی از موضوعات مهم در مورد این مفهوم یعنی چگونگی محاسبه آن می رسیم. همان طور که گفتیم، نرخ تورم معیاری است که میزان کاهش ارزش پول و تغییر قدرت خرید را در یک بازه زمانی مشخص نشان می دهد. برای اندازه گیری این نرخ، شاخص های مختلفی مانند شاخص قیمت مصرف کننده، شاخص قیمت تولیدکننده و شاخص قیمت عمده فروشی مورد استفاده قرار می گیرند، اما رایج ترین و معتبرترین معیار در محاسبه نرخ تورم، شاخص قیمت مصرف کننده است.

معرفی شاخص قیمت مصرف کننده (CPI)

یکی از متداول ترین معیارها برای سنجش نرخ تورم، شاخص قیمت مصرف کننده است. این شاخص تغییرات قیمت در مجموعه ای از کالاها و خدمات مصرفی خانوار، مانند مواد غذایی، آموزش، حمل ونقل و سرگرمی را بررسی می کند. هرگونه نوسان در قیمت این سبد نشان دهنده روند کلی افزایش یا کاهش قیمت ها در سطح اقتصاد است و به همین دلیل معمولا CPI به عنوان شاخص اصلی تورم در نظر گرفته می شود.

نکته مهم این است که شاخص CPI تنها هزینه های مصرفی را شامل می شود و مواردی مانند سرمایه گذاری، پس انداز یا مخارج مرتبط با فعالیت های مالی را در بر نمی گیرد. این ویژگی باعث می شود تا تمرکز شاخص صرفا بر هزینه های روزمره خانوارها باشد.

روش های رایج محاسبه نرخ تورم در اقتصاد ایران

روش های مختلفی برای محاسبه نرخ تورم در ایران وجود دارند که رایج ترین آن ها فرمولی با نام لاسپیرز است که در آن شاخص قیمت مصرف کننده محاسبه می شود. این فرمول برمبنای میانگین وزنی است؛ به این معنی که در این روش، سهم یا وزن هر کالا و خدمت در سبد مصرفی خانوار مشخص شده و تغییرات قیمت آن ها نسبت به دوره پایه محاسبه می گردد. این شاخص، تصویری دقیق از میزان افزایش یا کاهش هزینه های زندگی نسبت به گذشته را ارائه می دهد. اما جزئیات این فرمول محاسبه تورم چیست؟ 

براساس تصویر بالا، در این فرمول Pt قیمت یک کالا در زمانی مشخص، p0 قیمت کالا در زمان صفر و Q0 تعداد کالای مصرفی در زمان پایه یا صفر است.

نهادهای رسمی ارائه دهنده نرخ تورم

براساس تعریف تورم و تاثیر آن بر اقتصاد و بازارهای مالی، یکی از نهادهای رسمی ارائه دهنده نرخ آن بانک مرکزی است که مستقیما در کنترل بازارهای مالی نقش دارد. همچنین مرکز آمار کشور نیز مرجع رسمی اعلام نرخ تورم و رشد اقتصادی است و به تعریفی دیگر، دستگاه اجرایی تولید و انتشار آمارهای رسمی در این زمینه محسوب می شود.

چگونه می توان با تورم مقابله کرد؟

کاهش نرخ تورم یکی از اهداف کلیدی هر اقتصاد سالم به شمار می رود. از همین رو، سیاست گذاران اقتصادی همواره در تلاش  هستند تا با اتخاذ تدابیر مناسب، تورم را کنترل کرده و آن را در سطحی پایین تر از 5 درصد حفظ کنند. در ادامه به چند مورد از راه های مقابله با تورم یا Inflation می پردازیم. 

نقش سیاست های پولی بانک مرکزی (هزینه پول، نرخ بهره)

تغییر سیاست های پولی بانک مرکزی و اقداماتی مانند افزایش نرخ بهره  به صورت موقت و کوتاه مدت، یکی از روش های مقابله با تورم است. این روش که از دهه 1970 میلادی در دنیا مورد استفاده قرار گرفته، جزو روش هایی است که مخالفان و موافقان زیادی دارد. البته باید به این نکته دقت کرد که افزایش هزینه پول و نرخ بهره یک روش دائمی نیست و در درازمدت پیامدهای منفی زیادی به همراه دارد.

سیاست های مالی دولت در کنترل تورم

اصلاح سیاست های مالی از دیگر روش هایی است که با استفاده از آن می توان با نرخ تورم مقابله کرد، اما منظور از این اقدام در مقابله با تورم چیست؟ کنترل دقیق حجم نقدینگی موجود در اقتصاد، برای جلوگیری از افزایش بیش از حد پول و بروز تورم اهمیت زیادی دارد. این کار معمولا با استفاده از ابزارهای سیاست پولی مانند تعیین نرخ بهره و تنظیم ضریب ذخیره قانونی انجام می شود.

اصلاح ساختار بودجه، کاهش نقدینگی و حمایت از تولید

مدیریت کسری بودجه، حمایت از تولیدات داخلی و کاهش نقدینگی نیز جزو عواملی هستند که با استفاده از آن ها می توان با تورم مقابله کرد. در این زمینه، بازسازی ساختار بودجه دولت و کاهش تکیه بر درآمدهای نفتی از اهمیت بالایی برخوردار هستند. همچنین، برای جبران کسری بودجه می توان به جای چاپ پول، از انتشار اوراق قرضه و سایر ابزارهای مالی استفاده کرد و نقدینگی را تا حد زیادی کاهش داد.

راهکارهای مقابله با تورم برای مردم 

راه های مقابله با تورم تنها به دولت محدود نمی شود و مردم نیز می توانند با اقدامات مختلف، ارزش پول خود را حفظ کرده و دارایی خود را افزایش دهند. در دوران تورم، سرمایه گذاری یکی از مهم ترین راه ها برای حفظ ارزش دارایی ها محسوب می شود. با انتخاب روش مناسب، می توان از کاهش قدرت خرید جلوگیری کرد. بازارهایی مانند بورس، طلا، مسکن و ارز از گزینه های رایج برای سرمایه گذاری در این شرایط هستند. با این حال، بازدهی هر یک از این بازارها ممکن است در دوره های مختلف متفاوت باشد. بنابراین، شناخت شرایط اقتصادی و تحلیل روند بازارها نقش کلیدی در انتخاب مسیر درست سرمایه گذاری ایفا می کند.

تفاوت تورم با سایر مفاهیم اقتصادی

شباهت معنی تورم با بسیاری از اصطلاحات متداول اقتصادی گاهی باعث بروز مشکل در درک مفهوم آن می شود. به همین دلیل آشنایی با دیگر مفاهیم اقتصادی نیز برای درک بهتر تعریف تورم، اهمیت زیادی دارد. اما تفاوت دیگر مفاهیم اقتصادی و تورم چیست؟ در ادامه به توضیح چند مورد از رایج ترین ها می پردازیم.

تفاوت تورم و رکود چیست؟ 

تفاوت رکود و تورم در نوع تاثیر آن ها بر اقتصاد مشخص می شود. رکود به معنای کاهش قابل توجه فعالیت های اقتصادی است که معمولا با افت تولید ناخالص داخلی طی دو فصل متوالی همراه است. از طرف دیگر، تورم به افزایش تدریجی و مداوم قیمت کالاها و خدمات در اقتصاد اشاره دارد. همچنین، شاخص اصلی برای اندازه گیری رکود، تولید ناخالص داخلی است، در حالی که سنجش تورم معمولا با استفاده از شاخص قیمت مصرف کننده و قیمت عمده فروشی انجام می شود.

تفاوت تورم با گرانی 

بسیاری از افراد در زمان آشنایی با مفهوم تورم، این اصطلاح را با گرانی نیز اشتباه می گیرند. گرانی معمولا ناشی از کمبود کالا یا شرایط خاص و موقتی است، در حالی که تورم ریشه در کاهش ارزش پول و سیاست های پولی دولت دارد. گرانی تنها بر قیمت کالای خاصی که با کمبود یا تقاضای شدید مواجه شده اثر می گذارد، اما تورم به طور گسترده بر قیمت همه کالاها و خدمات تأثیر می گذارد. گرانی پدیده ای است که از آغاز زندگی بشر وجود داشته، اما تورم پس از رواج پول در مبادلات اقتصادی به وجود آمده است. در گرانی، قیمت کالا افزایش می یابد، اما در تورم، قدرت خرید پول کاهش پیدا می کند.

تفاوت افزایش قیمت با تورم ساختاری

همان طور که پیش از این گفته شد، اگر قیمت کالاها و خدمات افزایش یابد و مردم انتظار داشته باشند که این روند در آینده نیز ادامه دار باشد، تورم ساختاری شکل می گیرد. به عبارتی مهم ترین تفاوت تورم ساختاری و افزایش قیمت را می توان تاثیرپذیری آن ها از یکدیگر دانست. زمانی که افزایش قیمت رخ می دهد، احتمال بروز تورم ساختاری هم وجود دارد.

سرمایه گذاری در اقتصاد تورمی ایران

کمی قبل گفتیم که سرمایه گذاری، راهکاری برای مقابله با تورم است. اما بهترین سرمایه گذاری در شرایط تورم چیست؟ در بازارهای تورمی، عوامل متعددی مانند تصمیمات دولتی، تحریم های اقتصادی و اخبار سیاسی می توانند جهت گیری جریان های مالی را تحت تاثیر قرار دهند. همین موضوع باعث می شود که حتی برای سرمایه گذاران حرفه ای نیز پیش بینی مسیر سرمایه گذاری دشوار باشد. یکی از راه های ساده تر برای حفظ ارزش پول، سرمایه گذاری در بازارهای ایزوله و کوچک تر است؛ بازاری که در آن فاکتورهای کمتری دخیل بوده و به همین دلیل ریسک کمتری متوجه سرمایه گذار باشد.

کسب وکارهای کوچک از جمله این بازارهای محدود هستند که می توانند فرصت مناسبی برای سرمایه گذاری فراهم کنند. مشارکت در تامین مالی این کسب وکارها از طریق روش هایی مانند کرادفاندینگ می تواند سودآوری مناسبی به همراه داشته باشد.

در این روش، افراد مختلف سرمایه خود را برای پیشبرد یک طرح اقتصادی در اختیار کسب وکار قرار می دهند و در قبال آن، سود توافق شده ای دریافت می کنند که معمولا بالاتر از نرخ تورم سالانه است. همچنین بازگشت اصل سرمایه در تاریخ سررسید مشخص، تضمین می شود. بنابراین، کرادفاندینگ با ریسک پایین و بازده مناسب، یکی از بهترین گزینه ها برای حفظ ارزش دارایی در شرایط تورمی به شمار می رود.

مزایای سرمایه گذاری در دونگی

پلتفرم دونگی فرصتی برای سرمایه گذاران فراهم می کند تا در طرح های اقتصادی متنوع شرکت ها و کسب وکارهای مختلف، با اطمینان از بازگشت اصل سرمایه، مشارکت کنند. این طرح ها پیش از انتشار، توسط نهادهای ناظر و تیم ارزیابی دونگی بررسی می شوند و تنها در صورتی که شرایط لازم را داشته باشند و تضمین بازگشت سرمایه را ارائه دهند، در پلتفرم برای تأمین مالی نمایش داده می شوند.

یکی از مزایای مهم این پلتفرم، حذف مالیات و کارمزد برای سرمایه گذاران است؛ یعنی شما هیچ هزینه ای بابت ورود، خروج یا سود حاصل پرداخت نمی کنید. این موضوع دونگی را به گزینه ای جذاب و قابل اطمینان برای افرادی تبدیل کرده است که به دنبال راهی کم ریسک و موثر برای مقابله با تورم و رشد سرمایه خود هستند.

جمع بندی

تورم چیست؟ در این مطلب تلاش کردیم تا پاسخ کاملی به این سوال ارائه دهیم. درک درست مفهوم تورم و عوامل تاثیرگذار بر آن، کلید موفقیت در زندگی اقتصادی، تصمیم گیری های هوشمندانه در سرمایه گذاری و پس انداز و حتی انتخاب های آگاهانه در عرصه سیاسی و اجتماعی است. با تشخیص درست معنی تورم، راهکارهای مناسب تری برای حفظ ارزش پول و دارایی های خود ارائه داده و از تبعات منفی آن در زندگی روزمره جلوگیری خواهید کرد.

پیشنهاد می کنیم برای افزایش دانش مالی خود و یافتن روش های موثر در سرمایه گذاری و مقابله با آثار تورم، سایر مقاله های مرتبط ما را نیز مطالعه کنید تا با دیدی گسترده تر و جامع تر، آینده مالی خود را بهتر برنامه ریزی کنید. مطالب دیگر ‏ما را در مجله دونگی بخوانید و مشاوره سرمایه گذاری را با ما تجربه کنید.