ناامیدی 72 درصدی از اقتصاد تا پایان 1404

بر اساس نظرسنجی تازه انجام شده توسط «دنیای اقتصاد» در کانال تلگرامی روزنامه، 72 درصد از شرکت کنندگان به بهبود شرایط اقتصادی کشور تا پایان سال 1404 امیدوار نیستند. این ناامیدی ریشه در مجموعه ای از عوامل دارد که طی یک دهه گذشته اقتصاد ایران را تحت تاثیر قرار داده اند. تحریم های سنگین، ناترازی های فزاینده در ساختار اقتصادی و تورم های مداوم، قدرت خرید مردم را کاهش داده و نرخ فقر را به سطوح نگران کننده ای رسانده است.

در ابتدای سال جاری، با شروع مذاکرات برای کاهش تنش ها بین ایران و آمریکا، بسیاری از شهروندان و فعالان اقتصادی امیدوار بودند که رفع ریسک های سیاسی، راه را برای بهبود وضعیت هموار کند. اما حمله اسرائیل به خاک ایران و همکاری آمریکا در جنگ 12 روزه، این امیدها را نقش بر آب کرد و اعتماد عمومی را بیش از پیش تضعیف نمود.

این شکنندگی اقتصادی، بازار کار را نیز تحت فشار قرار داد؛ پس از پایان جنگ دوازده روزه، بسیاری از شرکت ها مجبور به تعدیل نیرو شدند. در بخش دیگری از نظرسنجی، 85 درصد شرکت کنندگان معتقد بودند که بدون لغو تحریم ها، بهبود اقتصادی ممکن نیست که نشان دهنده درک عمیق مردم از نقش سیاست خارجی در حل معضلات است.

همچنین، 59 درصد در پاسخ به سوال درباره سیاست های دولت در شرایط اضطراری، گزینه «هیچ کدام» را انتخاب کردند، که بیانگر بی اعتمادی به توانایی دولت در مدیریت بحران هاست. تجربه جنگ اخیر این احساس را تشدید کرد؛ با وجود نرخ فقر 30 درصدی، دولت اقدامی موثر برای حمایت از اقشار آسیب پذیر انجام نداد و صرفا به شتاب در ترخیص کالاهای اساسی اکتفا کرد.

در بخش اول نظرسنجی، با پرسش «آیا تا پایان سال امیدی به بهبود شرایط اقتصادی می بینید؟»، گزینه هایی از «خیلی امیدوارم» تا «خیلی ناامیدم» ارائه شد. نتایج نشان داد که 72 درصد ناامید، 7 درصد اندکی ناامید و 7 درصد خیلی امیدوار بودند. این داده ها، که عمدتا از افرادی با علاقه به مسائل اقتصادی جمع آوری شده، می تواند بازتابی از دیدگاه کل جامعه باشد. انتظارات عمومی بر رفتار مصرفی و سرمایه گذاری اثر مستقیم دارد؛ امیدواری می تواند تقاضا و ریسک پذیری را افزایش دهد، اما ناامیدی گسترده، مصرف را کم، پس انداز احتیاطی را زیاد و خروج سرمایه را تشویق می کند. با بیش از 50 درصد ناامیدی شدید، انتظار می رود رکود کنونی در ماه های آتی ادامه یابد و بدون نشانه هایی مثل مهار تورم، ثبات ارز یا بهبود تجارت خارجی، این وضعیت وخیم تر شود. اعتماد به دولت نیز نقش کلیدی دارد؛ بی اعتمادی می تواند حتی سیاست های درست را بی اثر کند.

سوال دوم درباره پیش شرط بهبود بود: «آیا بدون لغو تحریم ها امکان بهبود اقتصادی وجود دارد؟». 85 درصد پاسخ «خیر» دادند و تنها 15 درصد «بله» را انتخاب کردند. این نظر، تحریم ها را به عنوان مانع اصلی رشد پایدار، جذب سرمایه خارجی و دسترسی به فناوری و بازارها می بیند. تجربه دهه گذشته، از جمله جهش ارزی پس از خروج آمریکا از برجام در 1398 که نرخ فقر را از زیر 20 درصد به بالای 30 درصد رساند و کاهش قیمت دلار از بالای 100 هزار تومان به 85 هزار تومان با اخبار مذاکرات در بهار، این باور را تقویت کرده است. پاسخ ها دو دیدگاه را نشان می دهند: یکی واقع گرایانه که بر رفع تحریم ها تاکید دارد و دیگری که به خودکفایی باور دارد، اما رشدهای تحریمی اغلب شکننده بوده اند.

سومین سوال به سیاست های دولت در شرایط اضطراری مربوط بود: «در صورت بروز شرایط جنگی یا فوق العاده، چه سیاستی پیشنهاد می کنید؟». با گزینه های «کوپن»، «یارانه نقدی»، «یارانه نقدی و کوپن» و «هیچ کدام»، 59 درصد «هیچ کدام» را برگزیدند. این انتخاب، بی اعتمادی به کارایی سیاست های حمایتی را نشان می دهد و حاکی از این باور است که این اقدامات ممکن است به اتلاف منابع منجر شود. جنگ 12 روزه اخیر این بی اعتمادی را عمیق تر کرد؛ با نرخ فقر 30 درصدی، دولت اقدامی فراتر از تسریع ترخیص کالاهای اساسی انجام نداد. اعتبارات حمایتی 923 هزار میلیارد تومانی (17 درصد بودجه عمومی 1404) نیز بدون حل ریشه های تورم، شکاف فقر را افزایش داده است. نبود زیرساخت های امن و اطلاع رسانی شفاف در جنگ، از دلایل دیگر این انتخاب است.

در این فضا، دونگی، پلتفرم تأمین مالی جمعی (کرادفاندینگ) با مجوز رسمی از فرابورس ایران و تحت نظارت گروه مالی فیروزه، می تواند راهی برای احیای امید باشد. این پلتفرم با جذب سرمایه های خرد و حمایت از پروژه های محلی، به مردم امکان می دهد تا با مشارکت فعال، بخشی از مشکلات اقتصادی را به فرصت تبدیل کنند و با شفافیت و بازدهی، اعتماد ازدست رفته را بازسازی کنند.